Türkiye'nin otomotiv alanındaki tecrübesine baktığınız zaman ilk uluslararası ortaklıkların 1950'li yıllara dayandığını görürsünüz. 1959 yılında Koç Holding'in kurucusu Vehbi Koç, Amerikan Ford ile işbirliği yaparak Türkiye'de üretim hamlesini başlattı.

Ford'un ardından 1967 yılında Alman Mercedes, 1968 yılında İtalyan Fiat ve 1969 yılında Fransız Renault sırayla Türkiye'de yatırıma geldiler. Bu 4 büyük markanın Türk ortaklarla gerçekleştirdiği yatırımlar 1990'lı yıllara kadar iç pazar üretimine yönelik yapılırken, 1995 yılında Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) ile imzaladığı Gümrük Birliği anlaşmasının ardından yeni yatırımlar da gelmeye başladı. 1994 yılında Toyota, 1997 ortasında Hyundai ve son olarak 1997 yılı sonunda ise Honda Türkiye'de otomobil üretmeye başladı.

Herkes diğer markaların da gelebileceğini düşünüyordu ama son 23 yılda sıfırdan yeni bir yatırım veya yeni bir marka ne yazık ki gelmedi.

SADECE GÜNDEME GELDİ

Düşünün Türkiye'nin ve otomotiv sanayinin son en büyük fabrika yatırımını 2001  yılında Ford Otosan Gölcük'te yaptı. Son 23 yılda Türkiye'ye sıfırdan yatırım yapmaya en çok yaklaşan otomotiv devi ise Volkswagen Grubu oldu.

Yatırımın 1.4 milyar Euro'yu bulacağı, fabrikanın Manisa'da kurulacağı belirtildi. Ancak bu yatırımın önüne önce Türkiye'nin 2019 yılı sonundaki sınır operasyonu çıktı. VW, bunu gerekçe göstererek yatırım kararını 4 kez erteledi.

Son olarak da VW Grubu CEO'su Herbert Diess, pandeminin etkisiyle tüm yatırım kararlarını durduklarını, Türkiye'deki fabrika yatırımının da iptal olduğunu açıkladı.

1997 yılı sonunda Türkiye'ye son yatırımı yapan Honda, Eylül 2021'de Gebze'deki fabrikasını kapatacak. 2000 yılında da Opel, Torba'daki fabrikasını kapatarak üretimi sonlandırmıştı. Yani 23 yıldır gelen yok, kaçan çok…

VAZGEÇENLER VE PİŞMAN OLANLAR…

Fransız PSA Grubu (Peugeot Citroen) gündeme gelen ama gerçekleşmeyen yatırımların bir örneği. Türkiye yerine otomotiv üretim tecrübesi olmayan Fas'a 650 milyon dolarlık yatırımla fabrika kuran PSA Grubu'nun Başkan Yardımcısı Jean Christophe Quemard, “İlk etapta çok güçlü bir otomotiv üssü olan Türkiye'yi düşündük. Ama son yıllarda fiyatların yükselmesi ve siyasi dalgalanmalarla diğer seçenekleri değerlendirmeye aldık” yorumunu yaptı.

2000 yılında o zaman bünyesindeki Opel'in İzmir'deki montaj hattını kapatan General Motors (GM), yeni Astra Sedan üretimi için Türkiye yerine Polonya'yı seçmiş ancak çok pişman olduklarını 2008'de Detroit fuarında o dönem GM'in Başkanı ve CEO'su olan Rick Wagoner uluslararası basına itiraf etmişti.

Emre Özpeynirci/Sözcü