Olağandışı meteorolojik koşullar ani, kısa süreli ve şiddetli yağışlar oluşturuyor. Bu yağışların şiddeti ve sıklığı artıyor. Yağışlarda mevsimsel kaymalar görülüyor. Uzmanlar bu olağandışı meteorolojik koşulların artarak süreceğini belirtiyor. Son günlerde diğer illerimizin yanı sıra Ankara’da da kısa süreli ve çok şiddetli yağışlar görüldü. Bu yağışların daha önce olduğu gibi can ve mal kaybına neden olan şehir selleri yaratmaması için acil önlem alınması gerekiyor.

Şehir Selleri Artacak

İklim değişikliği, çarpık yapılaşma, betonlaşma, ayrık yağmur suyu hattı olmayışı, hatalı drenaj yapısı tasarımları ve kent hidrolojisi hesaplarının yeniden yapılmaması gibi hususlar nedeniyle şehir selleri ülkemizin birçok yerleşim biriminde sorun olmaya devam edecek.

Şehir selleri riskinin sürdürülebilir biçimde yönetilmesi, giderek daha zorlaşıyor. Kentlerimizi iklim değişikliği etkilerinin oluşturduğu gerek kuraklık gerekse şehir sellerine karşı daha dirençli hale getirmeliyiz. Ayrıca kent hidrolojisi hesapları değişen yeni koşullar dikkate alınarak yeniden yapılmalı ve bazı riskli bölgelerdeki atıksu ve yağmursuyu uzaklaştırma altyapısı yenilenmelidir. Bunun yanı sıra ayrık yağmursuyu hatlarının yapımı ve işletmesi konusunda yerel mevzuattaki belirsizliklerin de hızla giderilmesi gerekmektedir.

Ankara’da Şehir Selleri

Ankara’da hem şehir selleri hem de Ankara içinden geçen dere ve çay taşkın riskleri var. Ankara’da bugüne kadar birçok su baskını olayı meydana geldi ve bu su baskınları neticesinde can ve mal kayıpları yaşandı. Ankara merkezinde son yıllarda meydana gelen su baskınları daha çok, yanlış alt yapı uygulamaları (kanalizasyon sisteminin geri tepmesi vb.), yoğun yapılaşmadan kaynaklı yüzey selleri (şiddetli ve kısa süreli sağanak yağışlarda suyun toprak içine drene olamayarak hızla akışa geçmesi vb.) Nedenlerle meydana gelmektedir. Su basman kotu altında kalan binalar aşırı olmayan yağışlarda bile su basma tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu durum öncelikle altyapı ve drenaj sistemlerinin iyileştirilmesi, ayrık yağmursuyu hatlarının yapılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Ankara il merkezinden geçen dereler

Ankara’da 8271 km atıksu 2875 km de yağmursuyu toplama sistemi mevcuttur. Son yıllarda Çankaya, Yenimahalle, Mamak, Altındağ gibi ilçelerde yağmur suyunun toplandığı ayrık iletim sistemleri inşaatı arttı ve aşırı yağışlar sonrasında yağmur suyunun biriktiği bazı noktalarda drenaj tedbirleri alındı. Ancak şehir sellerine karşı direncin arttırılması için sadece kanal kapasitesini arttırma, boru çapını büyütme gibi su mühendisliği tedbirleri yetersiz kalabilir. Şehir seli yönetiminde doğa tabanlı ekolojik çözümler ile toplumsal bilinç arttırma, acil kurtarma eğitimi ve farkındalık yaratma gibi hususlar da dikkate alınmalıdır. Şehir selleri tehlike ve risk haritaları hazırlanıp bu bölgelerde yaşayanların sele karşı alması gereken acil önlemler konusunda bilinçlendirilmesi de önemlidir.

Ankara için sel ve taşkın yönetim planları hazır. Uygulama Bekliyor!

Ankara’da meydana gelebilecek taşkınların tespiti ve alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacı ile, 2016 yılında DSİ 5. Bölge Müdürlüğü tarafından Ankara İli Taşkın Tehlike Alanları Planlama Raporu, 2018 yılında ise Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından Ankara İl merkezinin içinde olduğu Sakarya Havzası Taşkın Yönetim Planı hazırlanmıştır. Bu planlarda daha çok yerleşim birimlerinden geçen dere yatakları ve bu yataklarının taşması sonucu meydana gelebilecek su baskınları ele alınmış. Bunlara karşın alınacak önlemler irdelenmiş ve alınması gereken tedbirler sıralanmış. Ayrıca 2021 yılında yayınlanan Ankara İl Afet Risk Azaltma Planında da Ankara İlinde taşkın ve kent içi sele maruz kalabilecek yerler ve alınması gereken önlemler detaylı bir şekilde verilmiştir. Bu tedbirler arasında; dere yataklarının temizlenmesi, yağmur suyu hattı döşenmesi, bazı kanal, menfez gibi sanat yapılarının kapasitelerinin arttırılarak yenilenmesi, dere ıslahı yapılması, drenaj kanalı yapılması,taşkın erken uyarı sistemleri kurulması gibi tedbirler bulunuyor. Bu tedbirlerin hem ASKİ hem de DSİ Bölge Müdürlüğü gibi kuruluşlar tarafından alınması gerekiyor.

Tedbir alınmazsa on binlerce kişi etkilenebilir

Ankara şehir merkezinden geçen birçok dere ve çay bulunuyor. Bunlardan Çubuk Çayı, Hatip Çayı, İncesu Deresi, Ankara çayı üzerinde bulunan birçok köprü ve menfezde kesitlerin genişletilmesi, kapalı kesitlerin açılması gibi tedbirlerin alınması gerekiyor. DSİ 5. Bölge Müdürlüğü tarafından 2016 yılında hazırlanan Ankara İli Taşkın Taşkın Tehlike Alanları Planlama Raporunda Ankara şehir merkezinde bulunan dereler/çayların getirebileceği taşkın debileri ve verebileceği zararlar da hesaplanmış.

Bu rapora göre;

Ankara İl Merkezi’nde yaşanacak 50 yıl tekerrürlü taşkın olayında 148.083 kişinin, 100 yıl tekerrürlü taşkın olayında 164.596 kişinin, benzer şekilde 500 yıl tekerrürlü taşkın da yaklaşık 238.148 kişinin etkilenmesi beklenmektedir.

Rapora göre; Tekerrür periyodu 500 yıl olan taşkın için Ankara İl Merkezi’nde bulunan yapıların yaklaşık %24'ü taşkın riski altında bulunmaktadır. Raporda böyle bir taşkın yaşanması durumunda zararın %72’sinin konutlarda görüleceği, %28’inin ise sırasıyla ticaret alanları, yeme-içme tesisleri, finansal kurumlar, eğitim kurumları, sağlık kurumları ve diğer alanlarda oluşacağı belirtilmiştir.

Önlemler Raporlarda Verilmiş. Şimdi Uygulanması Gerekiyor.

Ülkemizde son yıllarda ani ve şiddetli yağışlar gibi olağandışı meteorolojik hava olayları artıyor. Bunlar büyük zararlar verebilecek şehir selleri ve taşkınlara neden olabilir. Bu nedenle erken uyarı sistemleri, halkın bilgilendirilmesi ve eğitilmesi ve altyapının yenilenmesi ve mevcut kapasitenin arttırılması, kanalların temizlenmesi gibi önlemlerinin bir an önce alınması gerekmektedir. Bu önlemler hemen hemen her kentimizi de kapsayan havza veya alt havza taşkın yönetim planları ve il afet risk azaltma planları içinde detaylı olarak verilmektedir. Şimdi yapılması gereken ve beklenen ilgili kurumların bu önlemleri hızla ve koordinasyon içinde almasıdır.