Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) 15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle çıkarılan 7089 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun'da yer alan bazı hükümlerin iptaline yönelik TBMM üyeleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Koç ile 113 milletvekilinin 2018'de yaptığı başvuruya yönelik kararları bugünkü Resmi Gazete'de yayımlandı. Darbe girişimi nedeniyle kamu personeli, kurum ve kuruluşlar ile yurt dışında eğitim görenlere ilişkin maddelere yönelik itirazı inceleyen AYM, madde metninde yer alan "üyeliği, mensubiyeti veya..." ibaresinin iptaline karar verdi. Yüksek mahkeme, ayrıca pasaport iptallerinin "ölçüyü aşan sınırlama getirdiği" gerekçesiyle iptaline hükmetti.

AYM'nin Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yer alan iptal kararında, 15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle kamu görevinden çıkarılacak kişilerin tarif edildiği madde metninde yer alan, "üyeliği, mensubiyeti veya..." ibaresini anayasaya aykırı bularak iptal etti. Yüksek mahkeme kararının gerekçesinde, "Söz konusu ibarenin masumiyet karinesini ihlal ettiği sonucuna ulaşılmıştır" dedi.

AYM, aynı maddede yer alan, "Bu kişiler hakkında bakanlıkları ve kurumlarınca ilgili pasaport birimine derhal bildirimde bulunulur. Bu bildirim üzerine pasaport birimlerince pasaportlar iptal edilir" cümlesinin de anayasaya aykırı olduğuna ve iptaline karar verdi. İptal hükmü 9 ay sonra yürürlüğe girecek.

Yüksek mahkeme kararında, "Söz konusu tedbire karşı başvurabilecekleri etkili bir denetim mekanizması öngörülmediğinden seyahat hürriyetine olağanüstü dönemde durumun gerektirdiği ölçüyü aşan bir sınırlama getirildiği sonucuna varılmıştır" dedi.

AYM, aynı zamanda, rütbesi alınan emekli TSK personelleriyle ilgili madde metninde yer alan "üyeliği, mensubiyeti veya..." cümlesinin masumiyet karinesi ihlal ettiği gerekçesiyle söz konusu ibarenin iptaline karar verdi. Yüksek mahkeme, aynı maddedeki "ve ilgili pasaport birimlerince pasaportları" ibaresini de anayasaya aykırı bularak iptaline hükmetti.

Aynı zamanda yurt dışında eğitim görenlerden öğrencilikle ilişkisi kesilenlerin, gördükleri eğitimlere ilişkin denklik işlemlerinin yapılamayacağına ve akademik unvan ve derecelerine bağlı haklardan yararlanamayacağına ilişkin ibare de anayasaya aykırı bulunarak iptal edilen hükümler arasında yer alıyor.

AYM DAHA ÖNCE DE İPTAL KARARLARI VERMİŞTİ

Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) 15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle çıkarılan 7088 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun'da yer alan bazı hükümlerin de iptaline karar vermişti.

Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Koç ile 113 milletvekilinin başvurusu üzerine 17 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete'de yer alan kararlara göre, darbe girişimi nedeniyle kamu görevinden çıkarılacak kişilerin tarif edildiği madde metninde, "Terör örgütlerine veya MGK tarafından milli güvenliğe karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut irtibatı olan" cümlesinde, "üyeliği, mensubiyeti veya" ibaresinin anayasaya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermişti.

Yüksek mahkeme, yasanın, kurum ve kuruluşlara ilişkin alınan tedbirlere ilişkin maddesinde yer alan ve "kamu görevlerinden çıkarılan kişilerin pasaportlarının iptaline" ilişkin ibarenin de anayasa aykırı olduğuna ve iptal edilmesine hükmetmişti.

AYM, ayrıca yasanın aynı maddesinde "terör örgütlerine veya MGK tarafından milli güvenliğe karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olan gazete, dergi, vakıf, dernek ve özel sağlık kuruluşlarının taşınır ve mal varlığının Hazine ve Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne her türlü kısıtlama ve taşınmaz yükünden ari olarak devredilmesinde "her türlü kısıtlamadan ari olarak" ibaresini anayasaya aykırı bularak iptaline karar vermişti.

Aynı madde metninde, bu kuruluşların söz konusu taşınır ve mal varlıklarının devrinde, bunların "her türlü borçlarından dolayı hiçbir şekilde Hazine veya Vakıflar Genel Müdürlüğü'nden hak talebinde bulunulamayacağına" ilişkin hüküm AYM tarafından anayasaya aykırılığı nedeniyle iptal edilmişti.