Bağımsız İnceleme Grubu, İsrail'in, Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) personeline yönelik iddialarına ilişkin hala kanıt sunmadığını, UNRWA'nın tarafsızlık ilkesini uygulamak için önemli mekanizma ve süreçleri olduğunu bildirdi.

Bağımsız İnceleme Grubu'nun UNRWA'nın tarafsızlık ilkesini uygulayıp uygulamadığına ilişkin yürüttüğü soruşturmaya ilişkin raporu yayımlandı.

Grubun, Bağımsız İnceleme Grubu Başkanı Catherine Colonna'nın başkanlığında çalışmalarına 13 Şubat'ta başladığı bildirilen raporda, 3 farklı araştırma örgütüyle çalışıldığı belirtildi.

Raporda, UNRWA'nın yaklaşık 32 bin personelinin olduğu, bunların yüzde 0,8'nin uluslararası, yüzde 99,2'sinin yerel personel olduğu kaydedildi.

Tüm UNRWA personelinin tarafsızlık ilkesine uyma yükümlülüğü bulunduğu vurgulanan raporda, "Bu, insani yardım çalışanlarının çatışmalarda taraf tutmaması ve siyasi, ırksal, dini ve ideolojik sorunlara angaje olmamalarını gerektirir." ifadesi kullanıldı.

Bağımsız İnceleme Grubu'nun UNRWA'nın Amman, Kudüs ve Batı Şeria'daki karargahlarına gittiği, Gazze'deki UNRWA yetkilileri, donör ülkeler, ev sahibi ülkeler ve BM örgütleriyle görüşmeler yürüttüğü aktarılan raporda, "Grup, 200'den fazla toplantı ve mülakat yaptı. Doğrudan 47 ülke ve örgütle görüşüldü." değerlendirmesinde bulunuldu.

UNRWA'nın çatışma ortamında faaliyet gösterdiği unutulmamalı

Raporda, "UNRWA'nın sürekli olarak çatışma ve şiddet ortamında, siyasi ilerlemenin olmadığı ve düşük sosyo-ekonomik koşullar ve silahlı grupların yayıldığı ortamlarda faaliyet gösterdiğine dikkati çekmek gerekir." ifadesi kullanıldı.

UNRWA'nın tarafsızlık ilkesine ilişkin karşılaştığı sınamaların, hem operasyonlarının boyutu hem de yerel personel sayısı nedeniyle diğer uluslararası örgütlerden farklı olduğuna işaret edilen raporda, şunlar kaydedildi:

"İsrail ve Filistinliler arasında siyasi çözüm olmadığı müddetçe, UNRWA hayat kurtarıcı insani yardım ve sosyal hizmet sağlama konusunda kilit öneme sahip olmaya devam ediyor."

UNRWA'nın, tarafsızlık ilkesini uygulayacak mekanizmaları mevcut

Raporda, "Soruşturmamız, UNRWA'nın insani ilkeler çerçevesinde tarafsızlık ilkesini yerine getirmek için önemli mekanizma ve süreçleri olduğunu, benzer BM ve sivil toplum kuruluşlarına göre tarafsızlığa ilişkin daha gelişmiş bir yaklaşımı olduğunu ortaya koydu." değerlendirmesinde bulunuldu.

UNRWA'nın güçlü bir çerçevesi olduğunun altı çizilen raporda, tarafsızlığa ilişkin bazı sorunlar olduğuna işaret edildi.

Bunların arasında personelin siyasi görüşlerini kamuya açık bir şekilde paylaşması, UNRWA eğitiminde kullanılan bazı kitaplarda sorunlu içerik bulunması, bazı sendikaların siyasileşmesi gibi hususların bulunduğu belirtilen raporda, "donörlerle iletişim, yönetişim, yönetim, personel davranışları, eğitimin tarafsızlığı, tesislerin tarafsızlığı, sendikaların tarafsızlığı, BM örgütleriyle güçlü iş birliği" gibi alanlarda iyileştirme yapılması için tavsiyeler sunuldu.

İsrail, UNRWA personelinin "terör örgütü" iddialarına ilişkin kanıt sunmadı

Raporda, UNRWA'nın işe alım öncesinde ve iş devam ederken güvenlik soruşturması yürüttüğü aktarılırken, ajansın aynı zamanda her yıl ev sahibi ülkeler ve İsrail'le personelin isimleri, kimlik numarası ve görevlerine ilişkin bir liste paylaştığına dikkat çekildi.

Talep üzerine listenin ABD ile de paylaşıldığı belirtilen raporda, "Bu durumda, herhangi bir personelle ilgili sorunlu bilgi paylaşılması, söz konusu ülkelerin sorumluluğundadır. İsrail 2011'den bu yana UNRWA'ya, paylaştığı listelerde sorun olduğuna ilişkin bir bilgi sunmamıştır." değerlendirmesinde bulunuldu.

Raporda, Filistinli çalışanların kimlik numaralarının da bulunduğu Mart 2024 listesine ilişkin İsrail'in kamuya açık bir şekilde "bazı UNRWA personelinin terör örgütleriyle bağlantıları olduğunu iddia ettiği" anımsatılarak, "İsrail, hala söz konusu iddiaları destekleyecek kanıt sunmadı." ifadesi kullanıldı.

Eylem planı oluşturulacak

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de rapora ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, Bağımsız İnceleme Grubu Başkanı Colonna'nın tavsiyelerini kabul ettiğini bildirdi.

Nihai raporda verilen tavsiyelere ilişkin UNRWA Genel Komiseri Philippe Lazzarini'nin, kendisinin desteğiyle bir eylem planı oluşturacağını kaydeden Guterres, bu çerçevede bölgedeki Filistinlilere yaşam kaynağı olan UNRWA'ya destek için donörler ve ev sahibi ülkelerin işbirliğine güvendiğini belirtti.

UNRWA'nın işlevi ve İsrail'in iddiaları

BM üyesi devletlerin gönüllü katkılarıyla finanse edilen UNRWA, faaliyetlerine başladığı 1950'den bu yana Filistinli mültecilere gıda, sağlık, eğitim, barınak gibi insani yardımları sağlayan ana kuruluş konumunda bulunuyor.

Ajans bugün 5,9 milyon Filistinli mülteciye destek sağlıyor.

UNRWA, yaklaşık 74 yıldır Filistinlilerin yaralarını sarmaya çalışırken, bu süreçte tesisleri defalarca İsrail tarafından vuruldu, tonlarca gıda ve ilaç yok edildi.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, İsrail yetkililerinin UNRWA personelinin "terör örgütleriyle bağlantıları olduğu" ve 7 Ekim 2023 saldırılarına karıştığına ilişkin iddialarının acilen soruşturulmasını istemişti. UNRWA da İsrail'in iddialarına yönelik soruşturma başlatmıştı.

Bağımsız İnceleme Grubu, Gazze'de yaklaşık 13 bin personeli bulunan UNRWA'nın "tarafsız bir şekilde çalışabilme kapasitesini araştırırken, İsrail'in 7 Ekim saldırıları kapsamında 12 UNRWA çalışanına yönelttiği iddialar BM İç Gözetim Hizmetleri Ofisi (OIOS) tarafından yürütülüyor.

Bağımsız İnceleme Grubu 20 Mart'ta yayımladığı ara raporda, UNRWA'nın tarafsızlık ilkesini uygulamak için gerekli mekanizmalara sahip olduğuna, bazı alanların geliştirilebileceğine işaret etmişti.