CHP ekonomik krizi, ‘Türkiye’nin Krizi’ başlıklı bir kitapçıkla tüm yönleriyle gözler önüne serdi. CHP Ekonomi Politikaları Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak koordinasyonunda hazırlanan kitapçıkta, özetle şunlar yer alıyor:

Derin kriz: Yüzde 20’ye ulaşan enflasyonla Türkiye, dünyada hayat pahalılığının en yüksek olduğu ilk 10 ülke arasında. Son bir yılda soğan yüzde 219, patates ve ıspanak yüzde 135, biber yüzde 119 zam gördü. 

Çiftçinin alacağı çok: 2007-2019 arası Tarım Yasası gereği çiftçiye ödenmesi gerektiği halde ödenmeyen desteklerin toplamı 150 milyar TL. İşlenen tarım alanları 2002’de 239 milyon dönümdü, 2018’de 197 milyon dönüme indi. İki Trakya’dan büyük tarım alanı artık ekilmiyor.  

Sığır ithalatında ikinci: Son 16 yılda tarım ve hayvancılıkta ithalat 95 milyar doları aştı. Türkiye 2018’de ABD’den sonra en çok sığır ithal eden ikinci ülke oldu. Türkiye’nin ithal ettiği sığır sayısı Çin’in 9 katı. 

Ekonomide daralma: Son bir yılda beyaz eşya gibi dayanıklı tüketim malı harcamaları yüzde 35, elbise ve ayakkabı gibi yarı dayanıklı malların tüketimi yüzde 15 düştü. Toplam yatırım harcamalarında düşüş yüzde 15 olurken, makine ve teçhizat için yapılan yatırımlar yüzde 26 daraldı. 

Dev dış ticaret açığı: 1923-1950 döneminde dış ticaret açığı sıfırdı. AKP döneminde açık 1 trilyon doları geçti.

Yeni nesillere ağır yük: Dış borç AKP döneminde 3.5 kat artarak 450 milyar dolara ulaştı. İktidar 23.5 milyar dolar IMF borcunu ödemekle övünürken, dış borca 319 milyar dolar ekledi. 2002’de doğan her çocuk 1963 dolar borçla dünyaya gözlerini açarken, 2018’de bu rakam 5 bin 513 dolara yükseldi.

Borç geliri aştı: Son 16 yılda vatandaşların tüketici kredisi borcu 176 kat artarak 399.4 milyar TL’ye, bireysel kredi kartı borçları 24 kat artarak 104.8 milyar TL’ye ulaştı. Devletin, yurttaşın ve şirketlerin toplam borcu ise ülkenin gelirini aştı. 2002’de Türkiye’nin her 100 TL’lik gelirine karşı 94 TL borcu varken, 2018’in üçüncü çeyreği itibarıyla bu rakam her 100 TL gelire karşı 120 TL’ye çıktı.

Başkanlığın faturası 166 milyar dolar 

2014’te tek adam parti devleti kurma projesi yürürlüğe konuldu. Hukukun aşınması, ekonomiye olan güveni geriletti. Güven kaybolunca da yatırımlar durdu.

2014’te Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde 59. sırada olan Türkiye, bu yıl 109. sıraya düştü. Aynı dönemde milli gelir 950 milyar dolardan 784 milyar dolara geriledi. Başkanlık kurma hevesinin ülkeye faturası 166 milyar dolar oldu. 

1975-2002 arasında işbaşına gelen hükümetler bütçeden toplam 251 milyar dolar faiz ödemesi yaparken, AKP döneminde bu rakam 456 milyar dolara çıktı. Milyarca dolar faiz lobilerinin cebine aktı. Merkez Bankalarının politika faizlerine göre Türkiye, en yüksek faiz veren 4. ülke.

Kaynak: Mahmut Lıcalı/Cumhuriyet