BATINİLİK KİMLERDİR?

Bâtınîlik ya da Bâtın'îyye. İslamda Kur'an ayetlerinin görünür anlamlarının dışında, daha derinde gerçek anlamları bulunduğu inancı, ayetleri buna göre yorumlayan akıma Bâtınîlik, bu düşünceyi benimseyen kişiye de Bâtınî denir. Şiîlikte bu anlamları ancak Tanrı ile ilişki kurabilen masum imâmların bilebileceğine inanılır.

Bâtınîlik kelimesi Arapça Bâtın'dan üretilmiştir. Bâtın; gizli olan, bir şeyin gerçeği, iç yüzü anlamına gelir. Aynı zamanda İslami anlayışta Allah'ın 99 adından biridir.

Terim, İranlı Gazali gibi Sünni otoriteler tarafından bu görüşleri benimseyen kişilere yönelik suçlayıcı bir anlam yüklenerek de kullanılmıştır. Tarihte en iyi bilinen örnekleri İsmaililerdir. Al kirmani ve İmâmet (İsmâilî-Pamir Alevîliği i'tikadı) kurucusu olan Muin'ed-Dîn Nâsır-ı Hüsrev gibi Fatımi-İsmâilî yazarların bunun aksini savunmalarına rağmen, Gazali ve diğer bir kısım Sünni otoritelere göre bu gruplar dini metinlerin, ibadet ve kuralların Zahiri (dış) anlamlarını reddetmektedirler. Selefi otorite başı İbni Teymiyye bazı Şiî grupları, İslam'ın mistik yönü olan Tasavvufi (Sûfi) akımlar ile İbn-i Rüşd, İbn-i Sina ve Farabi gibi filozofları Batıniyye şeklinde olarak vasıflandırmıştır.

Bâtınîlik sadece bir akım ya da grup değildir. Tarihte ve günümüzde derin etkileri olan bir düşünce sistemidir. Örneğin Kur'anda geçen salat, secde, rüku veya abdest gibi kavramlar Sünni gelenekte şekil, kapsam, miktar gibi ayrıntılı emirler gibi algılanır ve ele alınırken Alevi'lerin cem törenlerinde aynı kavramlar sembolik olarak, şekle ve miktara bağlı olmadan, manevi anlamlarıyla temsil edilirler.

BATINİLER NEYE İNANIR?

İslamda Kur'an ayetlerinin görünür anlamlarının dışında, daha derinde gerçek anlamları bulunduğu inancı, ayetleri buna göre yorumlayan akıma Batınilik, bu düşünceyi benimseyen kişiye de Batıni denir.

Batıniler tarafından Budizm'in düşünce yapısı tasavvuf yolundan ayrılan ayrı bir batıni mezhep halinde sunulurken, Mani ve Mazdek gibi dinlerin temsil ettiği inanca bağlı şiirler İbah'iyyün tarafından özümsenmekteydi.

Sapkın ve ne olduğu tam olarak belli olmayan bir inanca sahip oldukları bilinmektedir.

Tapınak şövalyelerinin kurulmasına sebep olan suikastçilerdir. Alamut kalesi adında bir yerde karargâhları olan Batıniler, suikastçiler eğitiyorlardı. Hançer ise sembolleriydi.

BATINİLERİN YÜCE İMAMI KİMDİR?

Selçuklu Devleti'nin yaşlanmasına ve hatta çöküşüne neden olan sebeplerden biri olan Batıniliktir (Haşhaşilik olarak da bilinir). Dizi, Haşhaşim'in kurucusu Hassan Sabah'ı ve Batıniliğin kurucusu yüce imam yer almaktadır.

Şiilikte bu anlamları ancak Tanrı ile ilişki kurabilen Batıni imamlarının bilebileceğine inanılır. Batıni inancında İmam sessizdir ve Batınilerin yüce imamı kendisini gizler.

11. yüzyılda Hasan bin Sabbah'ın görüşleri etrafında oluşan akım Fatımiler tarafından desteklenmiştir. Liderleri Hasan Sabbah, Kazvin bölgesindeki Alamut Kalesi'ni kendisine merkez yapmış ve fedaileri aracılığıyla Nizamülmülk'ün de aralarında bulunduğu birçok devlet adamını suikast yaparak öldürtmüştür.

Batıni hareketinin en büyük zararı; toplumun Batıni olanlar ve olmayanlar şeklinde iki düşman kampa bölünmesine neden olmasıdır. Taraftar olanlar devlet idaresi tarafından, karşı olanlar da Batıniler tarafından her an öldürülme tehlikesi ile karşı karşıya kalmışlardır. Batıniler, kendilerine karşı olan herkesi ortadan kaldırmaya yönelmişlerdir.

Batınilik hareketi ile halk arasında ikilik meydana geldiği gibi, Devlet teşkilatında da büyük sıkıntılar yaşanmıştır. Gerek sivil gerekse askeri teşkilat içinde belli makamlara gelmek isteyenler, rakiplerinin ayağını kaydırmak ve kendilerine ortam sağlamak için, bu kişileri Batıni olmakla itham etmişler ve bunların Devlet gücüyle ortadan kaldırılmalarına neden olmuşlardır. Benzer bir vaka Kirman Selçukluları'nda yaşanmıştır. Batıni olmakla itham edilen, dönemin din ve ilim çevrelerince azline hükmedilen hükümdarları İranşah tahtını kaybederek arkasından da öldürerek hayatını kaybetmiştir.