Dünya’nın en uzak uçlarında bulunan teleskoplar gökyüzünü tarayarak, 13 milyar yıl önce meydana gelen evrenin en basit ve en eski atomlarından gelen 21 santimetre sinyal olarak da bilinen nötr hidrojen sinyalini keşfetmeye çalışıyor.

LOFAR Reionisation Key Science Projesi’nin baş araştırmacısı olan Leon Koopmans ve ekibi, gizemli sinyali aramak için teleskopları kullanıyor. Koopmans, "Nötr hidrojenin var olduğunu biliyoruz. Bu yüzden nötr hidrojen sinyali de orada bir yerde olmalı" dedi.

Dünyanın her yerinden ekipler, evrenin gizemli dönemlerinden bilgiler taşıyacak bu 'habercileri' avlamaya çalışıyor. Yaklaşık 500 milyon yıllık bu dönemde, evrenin karanlık madde ve karanlık enerjiden oluştuğu düşünülüyor. Nötr hidrojen atomlarından gelen sinyalleri tespit etmeyi ve deşifre etmeyi başaranların, evrenimizin bileşenlerinin zamanına ve kökenlerine ışık tutmaları ve bilim tarihine damga vurmaları bekleniyor.

Araştırmacılar, eski sinyalin galaksiler, yıldızlar, bulutsu ve araçlarla engellendiği için yeryüzünden bulunmasının kolay olmadığını belirtiyor. Leon Koopmans, eski atomların yaydığı enerjinin diğer seslerden milyon kat daha sönük olduğunu belirtiyor. Koopmans, "LOFAR gibi bir radyo teleskopu tarafından toplanan tüm enerji, Dünya’ya düşen bir kar taneciğini geçmiyor. Nötr hidrojen sinyali tarafından yayılan enerji hala ondan 100 bin kat daha az" dedi.

Bilim insanları, nötr hidrojen sinyalinin kozmik şafağın yeniden inşası için faydalı olabileceğini öne sürmelerinden bu yana onlarca yıl geçmiş olmasına rağmen, sinyale dair elimizde çok az delil bulunmakta.

2012 yılında inşa edilen LOFAR dışında, Hollanda, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, İsveç ve İrlanda'da tarama gerçekleştiren küçük antenler ve 2012’de tamamlanan Batı Avustralya’daki Murchison Widefield Array da (MWA) var. MWA’da nötr hidrojen sinyalini tespit etmek için EDGES isimli teknoloji kullanılıyor.

Araştırmaya liderlik eden Arizona Eyalet Üniversitesi’nden Judd Bowman, deneysel kozmolog olarak 'Şimdiye kadar 21 santimetre sinyalinin tespiti için en umut verici kanıtı' ürettiğini söylüyor. EDGES teknolojisinin yeni nesil versiyonu olan EDGES-3’ün 2020 yılında başlatılması planlanıyor.

2020’lerin sonunda 'tüm teleskopların annesi' olarak isimlendirilen Kare Kilometre Dizisi’nin (SKA) faaliyete geçmesi bekleniyor. Bu teleskop Güney Afrika ve Avustralya’daki milyonlarca radyo anteninden oluşan kıtalararası bir gözlemevi olacağı için gizemli dönemi araştırmak için en büyük araçlardan biri olabilir.