Korona bizi ne zaman terk edecek bilmiyoruz ama herkesin dilinde küresel salgın sonrası yeni bir dünya düzeninin şekilleneceği tartışması var.

Küresel ticaretin büyük darbe aldığı bu günlerde yerli üretimle birlikte ulus devlet kavramının önem kazanacağı görüşleri hakim.

Dünyanın en büyük ekonomileri arasında olan Batı ülkeleri salgınla mücadelede yetersiz kalınca, yeni dünya düzeninin lider gücü tahminleri de Asya’ya kaydı.

Fotoğrafa bugünkü çerçeveden bakarsanız bunların hepsinin gerçekleşmesi muhtemel. Öte yandan salgının daha ne kadar süreceği, virüsün ne kadar mutasyon geçireceği belli değilken, bizi nasıl bir dünya düzeninin beklediğini kestirmek çok da kolay olmamalı.

Zira belirsizlik ve paniğin bu derece yüksek olduğu bir ortamda kimse “yeni” ve  “normal” hayatına kolay kolay dönemeyecek.

Ancak hangi senaryo gerçekleşirse gerçekleşsin bu dönemin ekonomiye bir maliyeti olacak.

İşte bu maliyeti tahmin edebilmek için dünü hatırlamakta fayda var: 

• Amerika’da işsizlik oranı tarihi bir rekor ile Şubat ayında yüzde 3.5’e düşmüştü fakat  salgın nedeniyle geçtiğimiz hafta tarihi bir rekor daha kırıldı.
• Sadece Mart ayında işsizlik maaşına başvuranların sayısı 10.4 milyona çıktı ve bu sayıya her hafta milyonlarca insan daha ekleniyor. 
• Daha salgın bitmeden Amerika’da bu kadar insanı işsiz bırakan Korona bize neler yapmaz bir düşünelim.
• Korona öncesi Türkiye’nin en önemli ekonomik sorunu yüksek işsizlikti, hatta Türkiye için 2019 yılı genç işsizliğin rekora koştuğu bir yıldı.
• 15 - 24 yaş arasını kapsayan genç nüfustaki işsizliği Aralık ayında yüzde 25 ile kapatmıştık.
• Küresel bir sağlık krizine gerek kalmadan da genç işsizlikte tarihi rekorumuzu zaten çoktan kırmıştık.
• Geçtiğimiz hafta TÜİK, Ocak ayı işsizlik oranlarını paylaştı.
• İşsizlik yüzde 13.8
• Genç işsizlik  yüzde 24.5
• Ne eğitimde ne de istihdamda olan genç nüfusumuz ise yüzde 25.7
• Şüphesiz tüketim odaklı bir büyüme modeli işsizliğe çare olamıyor. Bu yüzden 2019’un son çeyreğinde yüzde 6, genelinde ise 0.9 büyüsek bile yüksek işsizlik oranlarından kurtulamıyoruz.

Peki daha kötüsü olur mu?

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) olacak diyor çünkü virüsün küresel çapta 25 milyon insanı işsiz bırakabileceği tahmininde bulunuyor.

Küresel salgın sadece üretimde değil aynı zamanda tüketici harcamalarında da ciddi bir düşüş yaşatıyor.

Şu anda sağlık sisteminin sorunsuz bir şekilde devam etmesi öncelikli ancak ekonomideki toparlanma nasıl olacak?

Türkiye’deki veriler 3 ay geriden geliyor; yukarıda üzerinde durduğum veriler Aralık ve Ocak ayı verileri, yani Korona hayatımıza girmeden önce.

Bugünlerin verisi en erken Temmuz ayında elimize düşer.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) küresel çaptaki iş krizinden bazı grupların çok daha acımasızca  etkileneceğini vurguluyor. Kim bunlar; genç ve yaşlı çalışanlar.

TÜİK verilerine göre Türkiye’nin yaş ortalaması 30.8 dolaylarında. 65 yaş üstü nüfus bizde yüzde 8.8 iken Avrupa’da yüzde 20.1

Türkiye’deki ölüm oranlarının  Avrupa ülkelerinden az olmasının sebeplerinden biri de genç bir nüfusa sahip olmamız yalnız bizde salgının ekonomik faturası gençlere çıkacak.

Her yazıda vurguladığım gibi Türkiye ekonomisi zaten yorgundu. Geçmişteki aşırı yükle birlikte yaşadığımız bu ani ekonomik durgunluk tahminimizden daha derin izler bırakmadan zamanında doğru adımlar atılmalı.

Bu süreçte geç de olsa şirketlerin işçi çıkarmaları 3 ay yasaklandı fakat şirketlerin kapanmalarına kim engel olabilecek?..

Bu sorunları aşabilmek için ihtiyacımız olan şey hem çalışanları hem işverenleri hem de temsilcilerini bir araya getiren sosyal bir diyalog ortamında çok hızlı ve büyük ölçekli kararlar almak.

Ancak bu şekilde sürdürülebilir bir iş gücü piyasası için temel oluşturabiliriz. Yoksa salgın bitse bile milyonlarca gencimiz işsizliğe ve yoksulluğa sürüklenecektir.