Bir Yunanistan Değerlendirmesi

Son dönemde açık kaynaklarda, Yunanistan’a ait yine bir dizi silah alım haberleri yayımlanmaya başladı. Haberlere bakarsanız; Yunanistan’ın önüne gelen teklifleri kabul ettiği ya da şuursuz bir şekilde gözüne kestirdiği silah sistemlerini satın alma girişimlerinde bulunduğunu görürsünüz. Bir kısım açık kaynaklarda ise bu durumun bizde yarattığı bazı endişeler ele alınıyor. Hatta daha ileri gidilip, Yunanistan’ın bize saldıracağı yönünde yorumlar da yapılıyor. Hiç kuşku yok ki Yunanistan, ülkemizin savunma sanayinde kaydettiği gelişmelere ve Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerimize karşı bir cevap vermek istiyor. Bu doğru. Ancak, birbirinden farklı silah sistemlerine ait bu satın alma girişimlerinin neticelerini de iyice görmek gerekiyor. Temkinli ve sabırlı olmakta fayda var. Çünkü, iç ve dış basında yer alan bu haberlerin yanı sıra, Yunanistan’daki bazı açık yerel kaynaklarda da başka ilginç haberler yer alıyor.

Örneğin, Meriç sınır bölgesindeki askeri birliklerde görev yapan personelin sınır hattındaki devriye nöbetleri için almaları gereken ücretlerin altı aydır ödenmediği belirtiliyor. İş bu kadarla kalsa iyi. Bölgenin kontrolünden sorumlu olduğu anlaşılan Doğu Makedonya ve Trakya Bölgesi Askeri Birliği’nden konuya ilişkin olarak bölge milletvekillerine yazılı bir açıklama gönderildiği ifade ediliyor. Söz konusu açıklamada, sınır bölgesinde yasa dışı göç akışını önlemek için görevli 12. ve 16. Mekanize Piyade Tümenleri ile 50. Mekanize Piyade Tugay personelinin bu kapsamda mağdur oldukları belirtiliyor.

Geçen yılın ağustos ayında da Panhelenik Askeri Dernekler Federasyonu’nun Yunan Savunma Bakanlığı’na yazdığı bir mektup gündeme gelmişti. Bu mektupta da askeri kışlalarda rütbeli personelin günlük iaşelerinin kesildiği ve bunun moral ve motivasyonu etkilediği ifade edilmişti.

Kendi açık kaynaklarına yansımış olsa da bu tip örneklerin üzerinden yorum yapmak ve tartışmak elbette şık ve uygun değil. Önlemlerini herhalde almışlardır. Mali ve lojistik sistemiyle ilgili bu ve benzeri bazı olumsuz emareler, her ne kadar onun harbe hazırlık seviyesi hakkında kesin bir netice vermese de bu olan bitenleri; silah satışı için cansiparane görüntü veren bir kısım ülkeler de muhtemelen takip ediyorlardır. Bu şartlarda ve geçen yılın son çeyreğinde ekonomisi yüzde 14 küçülen bir ülkenin; yoğun bir silahlanma hamlesine girmesi bu açıdan garip kaçıyor. Ancak enteresan olan başka şeyler de var.

Örneğin bizdeki medyanın aksine, kendi bir kısım açık kaynaklarında; Yunanistan’ın Fransa’dan iki adet ‘‘Belhararra’’ tipi fırkateyn alımı konusunun, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik şartlardan dolayı şu an için rafa kalktığı ve ibrenin Siros adasındaki Yunan asıllı bir Amerikalıya ait olan Onex Tersanesine doğru kaydığı belirtiliyor. Savunma Bakanı Panagiotopulos tarafından 4 adet fırkateynin, bu tersanede ortak olarak üretilmesi konusunun ABD’nin Atina Büyükelçisi Geoffrey Pyatt’a iletildiği öne sürülüyor. Peki bunda ilginç olan husus nedir?

Dedeağaç limanına karşılık Amerikalılarla pazarlıkların yapıldığı, masaya fırkateynler konusunun sürüldüğü ve bunda da ısrar edildiği belirtiliyor. Bunun sebebi ise ülkenin ekonomik durumunun daha fazla silah satın almayı kaldıramaması olarak gösteriliyor.  Yunanistan’ın stratejik bölge potansiyelinin değerlendirilerek, kısa ve orta vadede bir çözüm arayışı içinde olduğu söyleniyor. Bütün bunlar, silah pazarında bir miktar fiyat kırma hareketi gibi gözükse de yazılanların esasen gerçeğe yakın bir yorum olduğunu düşünüyorum.

Ancak diğer bir gariplik de şu: Dedeağaç tesisleri yapılmadan önce varılan anlaşmalarda, Yunan tarafı bu tip taleplerini iletmemiş ve şimdi sıkıştıkları için mi limana karşılık fırkateynler öne sürülüyor? Ya da öncesinde yapılmış bir anlaşmanın içinde yer alan bir madde üzerinden mi şimdi ‘‘hadi bakalım’’ deniliyor?

Onex Tersanesinin Aralık 2019’daki yeniden açılışında ABD Büyükelçisi Geoffrey Pyatt; tesisin açılışını ‘‘yeniden mucizevi bir doğuş’’ olarak tanımlamıştı. Dedeağaç, Kavala ve Volos’a yeni Amerikan yatırımları vaat etmişti. Şimdi ise bu tersanede 4 fırkateynin kızağa konulmasının talep edilmesine karşılık, konuyu Biden yönetimine aktaracağını söylemekten öteye bir şey söyleyemiyor.

Gerçek şu ki Yunanlıların uluslararası politik oyun sahası ve silah pazarının acımasız alanı içinde kaldığı ve anlamsız ihtirasın her geçen gün kendilerini bir çıkmaza götüreceğidir. Ülke topraklarının Dedeağaç ve diğer kritik yerlerle birlikte yabancı güçlere bu denli açılması; geçtiğimiz yıllarda bazı Yunan muhalefet vekilleri tarafından eleştirilmişti. Ancak atı alanın Üsküdar’ı geçtiğinin anlaşılması; Yunanlı politikacıları Yunan halkının önünde epey zorda bırakacak.

Netice itibarıyla bu durum, bizi de başka açılardan zora sokacak gözüküyor. Özellikle ABD’nin ve tabi ki Fransa’nın her verdiği vaat karşısında heyecanlanan muhatabımız; kendisinden karşılıksız olarak alınanlar karşısında, yeni bir kısım vaatlerin peşinden gözü kapalı gidecek bir görünüm sergiliyor. Tehlike ise bundan sonra başlıyor. Şimdi ise ABD’nin Güney Ege ve Akdeniz bölgesinin kesiştiği bir yerde üs kurması hususu yavaş yavaş dillendirilmeye başlandı. Bu konu, 3 yıl öncesinde de gündeme getirilmişti. Yunanistan, böyle bir durumdan elbette siyaseten faydalanmak isteyecektir. Ancak öncelediği siyaseti ABD’den bağımsız olarak yapamayacaktır.

Sonuç olarak asıl mesele, Yunanistan’ın ne kadar silahlandığının yanı sıra; ABD’nin bölgedeki ağırlığının ne derece artacağıdır. Yunanistan topraklarındaki konuşlanmalarını, Ramstein ve Okinawa benzetmeleriyle sunmaya başladılar. ABD’nin esas derdi, dünyanın birçok yerinde Rusya ve Çin’in denizlere olan çıkış noktalarını kontrol altına almak. Kuzey ve Güney Ege de onlar için bu gibi yerlerden sayılıyor. Ancak ABD’nin bu bölgede daimî konuşlanması, bazı sorunları beraberinde getirecektir.

Bu kapsamda, ABD’nin Ege’deki iki ülke arasındaki sorunlara bölgedeki kalıcı varlığıyla müdahil olabilecek bir konuma gelmesi; daha önce olmadığı kadar, problemlerin çözümünde yönlendirici ve hatta tasdik edici bir üçüncü taraf oluşumuna sebep olabilir. Nitekim bir anda, istikşafi görüşme maratonuna başlanılması, bu emareyi güçlendirmektedir. 

Bütün bu gelişmelerin çok sıkı takip ve analizinin yapılıp, tüm gelişmelere hazırlıklı olmak gerekiyor. Yunanistan’ın yüz yıl önceki hatalarını tekrarlamayacağını tahmin ediyorum. Ancak diğer yandan, karşı tarafın aldığı ikinci ve/veya üçüncü el silahlar ile daha almadığı ve hatta alamayacağını itiraf ettiği silah ve sistemlerini abartıp; farklı politika yönlendirmelerine de dikkat etmek ve uluslararası silah pazarının olası hilelerine de düşmemek gerekiyor. Bu, tehdidi küçümsemek anlamına da gelmemeli. Gerçek ve aldatmaca arasında gidip gelen olguları; geniş ve her yönden değerlendirebilecek bir anlayış ve kolektif bir yapıya ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum.

Kaynaklar:

‘‘Son dakika: Atina ne yapacağını şaşırdı! Rafale'den sonra şimdi de...’’, Milliyet Gazetesi, 07 Şubat 2021, https://www.milliyet.com.tr/galeri/son-dakika-atina-ne-yapacagini-sasirdi-rafaleden-sonra-simdi-de-6425246/2  (07 Şubat 2021)

Panagiotidis, Nikos, ‘‘ΕΣΠΕΑΜ/Θ: Έξι (6) Μήνες Απλήρωτοι οι Στρατιωτικοί στον Έβρο για τις Περιπολίες στα Σύνορα. Επιστολή προς Βουλευτές’’, Espeamth, 04 Şubat 2021, https://espeamth.gr/εσπεαμ-θ-έξι-6-μήνες-απλήρωτοι-οι-στρατ/  (07 Şubat 2021)

Tahsin, İlhan, ‘‘Altı Aydan Beri Ödenmiyorlar!’’, Birlik Gazetesi, 06 Şubat 2021, http://birlikgazetesi.org/alti-aydan-beri-odenmiyorlar/  (07 Şubat 2021)

Tahsin, İlhan, ‘‘Askeri Personelden Kışlada Yemeği Kestiler Şikayeti’’, Birlik Gazetesi, 18 Ağustos 2020,  http://birlikgazetesi.org/askeri-personelden-kislada-yemegi-kestiler-sikayeti/  (07 Şubat 2021)

Tahsin, İlhan, ‘‘Dedeağaç’a Karşılık Fırkateynler Masaya Sürüldü!’’, Birlik Gazetesi, 05 Şubat 2021, http://birlikgazetesi.org/dedeagaca-karsilik-firkateynler-masaya-suruldu/ (08 Şubat 2021)

‘‘US Ambassador hails reopening of Neorion Shipyard on Syros, eyes Onex move to Elefsina’’, Ekathimerini, 04 Aralık 2019, https://www.ekathimerini.com/247161/article/ekathimerini/business/us-ambassador-hails-reopening-of-neorion-shipyard-on-syros-eyes-onex-move-to-elefsina  (08 Şubat 2021)