Kuşkusuz tüm dünyanın yakından takip ettiği ABD seçimleri, Trump’ın seçilmesiyle birlikte büyük sürprizlere gebe. Belki bu iddialı bir cümle ama Amerikalılar bile kendi ülkeleri için bu ihtimali konuşuyorken yazmamak olmaz.

Bu hem Trump’ın kişisel özellikleri nedeniyle ‘öngörülemez’ olmasından, hem de yeni dünya düzeninde Trump’ın başkan olarak doğrudan atakları ve söylemleri olacağı için, dış politikada daha fazla ‘İngiliz tarzı’ politika yani ‘arka kapı’ diplomasisinin ABD’de öne geçeceğini söylersek yanlış olmaz.

WASHİNGTON KULİSLERİNDE NELER VAR?

Trump neden kazandı, Kamala neden kaybetti?

Washington’da en çok konuşulan konuların başında Trump’ın neden kazandığı, Kamala’nın neden kaybettiği konuşuluyor. Bunun sosyolojik ve ekonomik sebeplerinin yanı sıra ‘lider’ karizması ve karekteristiği üzerinden değerlendirmeler yapılıyor.

Kamala Harris’in Joe Biden gibi baskın ve uzun yıllardır siyasette olan bir başkanla çalışmasının , Kamala Harris’i başkan yardımcılığı görevi sırasında çok fazla ikinci planda tuttuğu vurgulanırken; Biden’ı başkanlığa taşıyan süreçte Obama’nın başkan yardımcılığı dönemindeki aktivitesi ve etkinliği örnekleniyor.

Aktif olmayan ya da görünmeyen Harris’in bazı yanlış politikalara pekala sahip çıkmama noktasında eli güçlüyken; bunu yapamadığı belirtilerek, Amerika’ya ve Amerikalılara yeni bir şey söylemediği üzerinde duruluyor.

Obama’nın ‘değişim’ gibi bir sihirli sözcük ve ‘yapabiliriz’ gibi umut aşılamasının Obama’nın başkanlığa giden yolunu açtığı; Trump’ın ise ‘Yeniden Büyük Amerika’ ve bir önceki döneminde içeride büyüme uygulamalarıyla birlikte ekonomideki dinamizmin ekonomik kriz yaşayan Amerikan halkını etkilediği söyleniyor.

Özellikle gençlerin ve kadınların sürpriz şekilde oyunu alan Trump’ın elini güçlendiren bir başka şey de kuşkusuz , aslında çok muhafazakar ve büyük aile modelini benimseyen Amerika’lıları etkileyen bir takım insan hakları ve özgürlükler noktasında Biden hükümetinin uygulamaları.

Geçtiğimiz Ocak ayında okula başlayan gençlerin ‘3.cinsiyet- X’ tercihinde bulunabileceği noktasındaki Biden hükümetinin kararı, eş cinsellik ve kürtaj konuları, göç sorunu muhafazakar Amerikalıları doğrudan Trump’a yöneltmiş görünüyor.

Ayrıca Trump’ın işadamı ve çok zengin olduğunu belki de görgüsüz boyutlarda , ‘7 Milyar Dolarım var’ diyerek dillendirmesi , ortalama eğitin seviyesindeki Amerikan gençliğinin Trump’ı rol model almasına sebep olduğu konuşuluyor.

Öte yandan özellikle ev kredilerini ödeyemeyen ve Mortgate sistemindeki 2.5 olan faizlerin 6-7 lere kadar çıkmış olması da cabası….

Öte yandan Trump’ın ilk döneminde uygulamaya koyduğu yurt dışındaki ABD şirketlerine koyduğu gümrük vergileri ve kestiği cezalarla yeniden Amerika’ya getirmesi , yatırım ve üretim yaptırmasıyla Amerikan ekonomisinde yaşanan canlanma da sokaktaki Amerika’yı etkileyen en önemli faktörlerin başında geliyor.

"Önce Amerika", Trump'ın seçmende karşılık bulan sloganlardan bir diğeri. Ülke çapında birçok kişi Ukrayna'yı desteklemek için milyarlarca dolar harcanmasından şikayet etti ve bu paranın yurt içinde harcanmasının daha iyi olacağını söyledi. Keza bu konuda NATO ile ilgili söylemleri de çok önemli ve ayrı değerlendirilmesi ve bizi de ilgilendiren konulardan.

Sonuçta seçmenlere Amerika'nın iki versiyonu sunuldu:

Donald Trump onlara ülkelerinin başarısız olduğunu ve sadece kendisinin “Amerika’yı Yeniden Güçlendirebileceğini” söyledi.

Harris ise Trump'ın seçilmesi halinde Amerikan demokrasisinin varoluşsal bir tehditle karşı karşıya kalacağı uyarısında bulundu.

AİLE GERİ PLANDA MI OLACAK?

Öncelikle şunu söylemeliyim ki Trump Ailesi bu kez o kadar ön planda olmayacak. Hem Trump’ın damadı Jared Kushner ve kızı Ivanka’nın bu kez o kadar ön planda olmayacağı Washington DC’de dile getirilen en önemli anekdotlardan. Onlar yerine işin ehli kadroların Trump’a destek vereceği dile getiriliyor. Ancak Trump’ın güçlü liderliği ve bu kez senatotada da elde ettiği gücüne dikkat çekiliyor.

DERİN AMERİKA YANINDA MI?

Trump’a suikast girişimi sonrasında Başkan Yardımcısı olan JD Vance’ın Trump’a , ‘Hitler’ hatta hakaretvari söylemlerinden sonra ekibe katılmasının, ‘Derin Amerika’nın kararı olduğu, Yahudi olması ve eşinin Hint kökenli olmasınına dikkat çekiliyor.

2003 - 2007 yılları arasında Amerikan ordusunda deniz piyadesi olarak görev yapan Vance, 2005'te altı ay boyunca Irak'ta orduda, medya ile ilişkiler bölümünde görev yapıyor.

Askerlik sonrası Ohio State Üniversitesi'nde felsefe ve siyaset bilimi okuyup daha sonra da Yale Üniversitesi'nde hukuk eğitimi alıyor.

Bu arada başından bu yana Trump ile birlikte hareket eden teknoloji milyarderi Elon Musk’ın ABD’ derin Amerikası’ ndan bağımsız düşünülemeyeceği ve ABD’nin ilerdeki yeni başkanı bile olabileceği üzerinde duruluyor. Olası kabinenin isimleri şöyle sıralanıyor:

Mike Pompeo; CIA başkanlığı yapmış olan eski dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun adı savunma bakanı olarak geçiyor.

Richard Grenell; Trump'ın "elçim" diye hitap ettiği siyasetçinin, Dışişleri Bakanı olacağı belirtiliyor.

Mike Waltz; Trump'ın savunma bakanlığı için düşündüğünü söylediği bir diğer isim olan Waltz, ABD basınında çıkan haberlerde dışişleri bakanlığı için de aday olarak gösteriliyor.

Robert F. Kennedy Jr. ; Aşı karşıtı ve olası Sağlık Bakanı olarak adı geçiyor.

DIŞ POLİTİKA

Dünyanın geri kalanı şimdi “Önce Amerika”nın gerçekte ne anlama geldiğini keşfedecek: ABD ithalatına getirmeyi önerdiği yüzde 20 gümrük vergisinin küresel ekonomik sonuçlarından, hangi taraf kazanırsa kazansın sona erdirme sözü verdiği Ukrayna ve Orta Doğu'daki savaşlara kadar.

BOP ASKIYA ALINIR MI?

Bu arada Washington kulislerinde bizi de doğrudan ilgilendiren BOP Projesinin Trump’ın 2. Döneminde, tamamen olmasa bile rafa kaldırılabileceği konuşuluyor.

Öte yandan bölgede devam eden ‘Büyük İsrail’ Arz-ı mevud (dini soslu) projesinde ise Netenyahu’nun 20 Ocak’a kadar yani Trump’ın resmi olarak göreve başlamasına kadar, İran’ın nükleerleri ile ilgili ileri bir operasyonun olabiletesinin yüksek olduğuna dikkat çekiliyor.

Yine Trump’ın da seçim kampanyasında İran’a yönelik söylemlerine dikkat çekilerek , bölgede en önemli ve en sıcak konunun İran meselesi olduğu bir çok kaynak tarafından dile getiriliyor.

Donald Trump ilk döneminde tüm planlarını hayata geçirmeyi başaramadı. Şimdi ikinci döneminde ve muhtemelen daha az yük altında. Amerika ve dünya onun gerçekten neler yapabileceğini ve nasıl tepkiler alacağını görecek.