Sayıştay’ın 2022’de kurumda yaptığı denetimin ardından hazırlanan raporda, daha önce de uyarılara konu olan usulsüz lüks araç temin edilerek kurum yöneticilerinin kullanımına sunulduğu belirtildi. Yapım ihalelerine eklenen ‘diğer hususlar’ başlıklı bir madde ile usule aykırı şekilde lüks araç ve bilgisayar temin ihaleler arasında Alanya’da anaokulu, Aksu’da İmam Hatip Lisesi binaları, Kaş’ta Patara Deniz Feneri ile Telsiz Telgraf İstasyonu restorasyonu gibi başlıklar yer alıyor.

Türkiye 2012’de çıkarılan ve yerel yönetim reformu olarak kamuoyuna sunulan 6360 sayılı yasa ile yeni bir kurum ile tanıştı: YİKOB. Bir gecede 16 bin köyün mahalle statüsüne dönüştürülmesinin yanında, yasa kapsamında büyükşehir olan illerde kapatılan özel idarelerin yerine kurulan YİKOB’ların, valilikler bünyesinde yatırım işlerini ihale etmenin yanı sıra, kontrol ve koordine etmek gibi görevleri de bulunuyor. Antalya Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı (YİKOB) da bu kurumlardan biri.

HEM İÇİŞLERİ BAKANLIĞI HEM DE SAYIŞTAY UYARMIŞTI

Ancak son yıllarda kurumun yaptığı yapım ihalelerinde ilgili yasa ve yönetmeliklere aykırı şekilde yüklenici firmalardan lüks otomobil talep edilmesi hem Sayıştay denetimlerine takılmış hem de İçişleri Bakanlığı’nın uyarısına neden olmuştu.

ANTALYA YİKOB’DA LÜKS ARABA SEVDASI BİTMİYOR

Sayıştay denetçileri, 2021 yılı denetimlerinde Antalya YİKOB bünyesinde yapılan ihale sözleşmelerine eklenen “Diğer hususlar” başlıklı bir madde ile ihale konusu işle doğrudan ilgisi olmayan lüks otomobiller ile bilgisayar ve tablet gibi malzemelerin temin edildiği ortaya çıkarmıştı. Kontrolörlük işlerinde kullanılmak üzere temin edildiği savunulan ancak kurum yöneticileri tarafından kullanıldığı tespit edilen yabancı menşeili 13 lüks otomobilin ilgili mevzuata ve taşıt kanununa aykırı olduğu uyarılarına karşın 2022 yılında da Valilik bürokratlarının lüks araba sevdası değişmedi.

SAYIŞTAY 2022 RAPORU: ‘13 OTOMOBİL, 21 BİLGİSAYAR, 23 TABLET’

Sayıştay’ın Antalya YİKOB’da yaptığı son denetimlerde tüm tespit ve uyarılara karşın benzer şekilde bulguların tekrar etmesi dikkat çekti. Ekim 2022 tarihinde yayımlanan Sayıştay Raporunda daha benzer şekilde 13 otomobil, 21 bilgisayar, 23 tablet temin edildiği belirtilerek şu ifadelere yer verildi: “Yapım işlerine ilişkin olarak bağıtlanan sözleşmelerin ‘Diğer Hususlar’ bölümünde yapılan düzenlemelerle, Başkanlığın ihale konusu işle ilgisi olmayan genel ve sürekli ihtiyaçlarının söz konusu ihaleler kapsamında karşılandığı görülmüştür. Başkanlığın genel ve sürekli ihtiyaçları şeklinde tanımlanabilecek binek otomobil ve ofis gereçlerinin bu sözleşmeler üzerinden temin edildiği tespit edilmiştir. Mevzuat hükümleri, aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilemeyeceğini ve bu amacı sağlamaya yönelik hükümlerin herhangi bir şekilde sözleşmede yer alamayacağını açıkça ifade etmektedir.

‘YÖNETİCİLERİN GENEL VE SÜREKLİ İHTİYACINDA KULLANILIYOR’

Her ne kadar temin edilen otomobil, araç ve gereçlerin kontrollük hizmetlerinde kullanılacağı ifade edilmiş olsa da ihale edilen yapım işlerinin şartnamesinde yer alan araçların işin niteliğine ve ihtiyacına binaen olmasından ziyade Başkanlığın yönetici kadrosunda yer alan personelin genel ve sürekli ihtiyaçlarının teminine yönelik olduğu anlaşılmıştır.

‘HUKUKEN MÜMKÜN DEĞİL’

Sayıştay denetim raporunda ayrıca sözleşmeler kapsamında Başkanlığın (YİKOB) genel ve sürekli ihtiyaçlarına yönelik otomobil teminlerinin, temin edilen araçların mahiyeti itibarıyla da mevzuata uygun olmadığının görüldüğüne işaret edilerek şöyle denildi: “Zira 237 sayılı Taşıt Kanunu ve bu Kanun'a ilişkin olarak çıkarılan 2014/6425 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Taşıt Kanunu ekinde belirtilen sınırlı sayıdaki makam ve hizmetler dışında, hibe dâhil her ne suretle olursa olsun yabancı menşeli araç edinilemeyeceğini, hizmet alımı yoluyla kiralanamayacağını veya başka bir yöntemle taşıt alınamayacağını ve temin edilen araçların yüzde 50 yerlilik oranına tabi olacağını açıkça ifade etmektedir. Anılan sözleşmeler kapsamında temin edilen D segment araçların tamamı ve diğer araçların büyük bölümü gerekli silindir hacmi, yerlilik oranı ve menşei şartlarını sağlamamaktadır. Dolayısıyla, Başkanlık tarafından bütçe ödenekleri ile temin edilemeyecek nitelikteki araçlar yapım işleri sözleşmelerinin diğer hususlar bölümü kullanılarak temin edilmektedir. Bu itibarla, kamu idarelerinin genel ve sürekli ihtiyaçlarının nasıl temin edileceği ilgili mevzuatımızda düzenlenmiş olup yapım işi sözleşmelerinin bu düzenlemeleri ikame edecek veya etkisiz hale getirecek şekilde kullanılması hukuken mümkün değildir.”

ALANYA’DAKİ OKUL VE GES İHALESİNDEN 4X4 LÜKS ARAÇ

Öte yandan hem Sayıştay’ın hem de İçişleri Bakanlığı’nın uyarılarına rağmen yapım ihalelerinde lüks araç talep etmekten geri adım atmayan kurumun bürokratlarının Alanya ilçesindeki bir okul ve GES inşaatı ihalesiyle ilgili 4x4 lüks araç yazışması yaptığı ortaya çıktı.

OKUL İNŞAATI DURDU, KURUM YÖNETİMİ LÜKS ARAÇ DERDİNE DÜŞTÜ

Antalya YİKOB’un ihalesini yaparak Haziran 2021’de yüklenici firmaya yer teslimi yaptığı ‘Alanya Oba Mesleki ve Teknik Lisesi ve 100kWe Kurulu Gücünde GES İmalatı Yapım İşi’, sözleşmeye aykırı nedenler dolayısıyla işe başlamadan feshedildi. Bunun ardından yüklenici firma ile Antalya YİKOB arasındaki sözleşme yargıya taşındı. Daha sonra ise YİKOB yönetimi, 12 Mayıs 2022 tarihinde kurumun hukuk bürosuna bir yazı yazarak yüklenici firmanın sözleşme kapsamında tahsis etmeyi taahhüt ettiği 4x4 lüks pikap aracın derdine düşerek firmaya bu gecikmeden dolayı cezai yaptırım uygulanıp uygulanamayacağını sordu. Kurumun hukuk bürosunun verdiği yanıtta ise işin durdurulduğu sürede cezai yaptırım uygulamanın hukuka aykırı olacağı belirtildi.