Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına rağmen milletvekilliği hakları iade edilmeyen cezaevindeki Türkiye İşçi Partili (TİP) Can Atalay için Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) 10 Eylül’de olağanüstü toplanması için ikinci kez Meclis Başkanlığı’na başvuruda bulundu.

AYM’nin Atalay’ın milletvekilliğinin düşürülmesinin “yok hükmünde” olduğuna ilişkin kararının anımsatıldığı başvuru metninde, Meclis araştırması açılması istendi.

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş'un başvurunun ardından Meclis’i toplantıya çağırıp çağırmayacağı netleşmiş değil.

Kurtulmuş, “aynı konuda ikinci kez olağanüstü toplantı talep edilemeyeceğini” söylemişti.

CHP’den ikinci başvuru

CHP, 16 Ağustos’taki oturumda, AKP İzmir Milletvekili Alpay Özalan’ın TİP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık’a kürsüdeyken saldırması ve çıkan arbede nedeniyle Atalay’ın durumunun ayrıntılı olarak görüşülemediği gerekçesiyle ikinci kez Meclis’i toplantıya çağırma kararı aldı.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel ve Grup Başkanvekillerinin imzasını taşıyan Araştırma Önergesi’ni Grup Başkanvekili Murat Emir TBMM Başkanlığı’na sundu.

Önergenin gerekçesinde, AYM'nin Atalay hakkındaki "milletvekilliğinin düşürülmesinin yok hükmünde olduğuna ilişkin kararının okutulması isteği" yer aldı.

Önergede şu görüşlere yer verildi:

"Bu Anayasa ihlalinin ve hukuk dışı tutuma son verilebilmesi için TBMM’nin ivedilikle toplanarak Anayasa Mahkemesi'nin söz konusu kararının gereğinin ya Anayasa Mahkemesi'nin ilgili kararını Genel Kurula sunarak ya da uygun görülen diğer bir yöntemle re’sen yerine getirmesi gerekmektedir.

"Anayasa Mahkemesi tarafından verilen kararların TBMM Başkanlığı'nca Genel Kurul'a sunularak Şerafettin Can Atalay’ın milletvekili olduğunun bir kez daha TBMM tarafından tespit edilmesi; akabinde de tahliye edilip milletvekilliği andını içerek Parlamento’da yerini almasının sağlanması, mahrum kaldığı milletvekilliği özlük haklarının iadesinin sağlanması amacıyla ve ekte yer alan Meclis Araştırma önergesini görüşmek üzere TBMM'nin Anayasa’nın 93’üncü ve TBMM iç tüzüğünün 7’nci maddesi gereğince, 10 Eylül 2024 Salı günü saat 14.00’te olağanüstü toplantıya çağrılmasını arz ve talep ederiz.”

Can Atalay, 14 Mayıs 2023'te yapılan genel seçimde TİP'ten Hatay Milletvekili seçilmişti.

Ancak Atalay'ın milletvekilliği, Gezi Davası’ndan aldığı mahkumiyet kesinleştiği için AYM'nin aksi hükmüne rağmen, Yargıtay kararı doğrultusunda düşürülmüştü.

AYM'nin Can Atalay’ın milletvekilliğinin düşürülmesinin “yok hükmünde” olduğuna ilişkin gerekçeli kararını açıklamasının ardından CHP, Atalay’ın durumunu görüşmek üzere genel görüşme önergesi vermişti.

16 Ağustos’ta olağanüstü toplanan Genel Kurul’da bu önerge Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) milletvekillerinin oylarıyla reddedilmişti.

İktidar ve Kurtulmuş’a göre 'aynı konuda ikinci kez görüşme yapılamaz'

TBMM İçtüzüğü’nün “tatil ve ara vermede toplantı” koşullarını düzenleyen 7. Maddesi uyarınca Meclis Başkanı Kurtulmuş’un Meclis Genel Kurulu’nu en geç 1 hafta içinde, yani 10 Eylül’de toplantıya çağırması gerekiyor.

İçtüzükte açık hüküm olmamasına karşın, önce MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız daha sonra da TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, Meclis’in aynı konuda ikinci kez toplantıya çağrılamayacağını açıkladı.

Benzer görüşü savunan AKP kurmayları, bu görüşe gerekçe olarak İçtüzüğün “reddedilen kanun tekliflerinin 1 tam yıl geçmeden yeniden verilemeyeceğini” düzenleyen 76. Maddesini gerekçe gösteriyor.

AKP kurmayları, Can Atalay konusunun 16 Ağustos’ta karara bağlandığını ve yeniden görüşmeye gerek olmadığını savunuyor.

TBMM Başkanı Kurtulmuş da geçtiğimiz günlerde katıldığı TV programında, Can Atalay konusunda CHP’nin daha önce de toplantı çağrısında bulunduğunu belirterek, “Geldi, konuşuldu ve yasal olarak tüketilmiş bir konu var. Aynı konuda olağanüstü toplantı talep edilemez” dedi.

CHP: Yeni içtüzük kuralı ihdası anlamına gelir

CHP ise TBMM içtüzüğünde, aynı konuda ikinci kez olağanüstü toplantı çağrısı yapılamayacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığını, Meclis Başkanı’nın bu açıklamasının “yeni içtüzük kuralı ihdası” anlamına geleceğini savunuyor.

Olağanüstü toplantı içeren araştırma önergesini TBMM Başkanlığı’na sunduktan sonra basın toplantısı düzenleyen CHP Grup Başkanvekili Murat Emir de, daha önce genel görüşme talebinde bulunduklarını, şimdi ise araştırma önergesi verdiklerine dikkat çekti.

AYM kararının okutularak, Atalay’ın milletvekilliği haklarının iade edilmesini isteyen Emir, ayrıca Yargıtay’ın ve yerel mahkemenin AYM kararını tanımaması nedeniyle yaşanan anayasa krizinin, devlet krizine dönüştüğünü savundu.

Emir, bu konuda alınacak önlemlerin araştırılması için Meclis Araştırma Önergesi verdiklerini bildirdi.

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un Anayasa ve içtüzüğe uygun karar vermesini beklediklerini belirten Emir, ayrıca kendisinden de görüşme talebinde bulunduklarını açıkladı.

Hukuki süreçte neler yaşandı?

Yargıtay 3. Dairesi, Gezi Davası’nda 18 yıl hapis cezasına çarptırılan Can Atalay hakkındaki kararı 25 Nisan 2022’de onadı. Ancak Atalay, geçen yıl TİP'ten Hatay Milletvekili seçilerek Meclis'e girdi.

Aynı yılın Ekim ayında ise AYM, milletvekili seçilmesi nedeniyle Atalay’ın haklarının ihlal edildiğine hükmetti.

Atalay’ın milletvekilli olduğu belirtilen kararda, yargılamanın durdurulması ve tahliye edilmesi istendi. Ancak Atalay’a 18 yıl hapis cezası veren İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi karara uymadı ve AYM’nin bu kararını Yargıtay 3. Dairesi’ne gönderdi.

Yargıtay 3. Dairesi, AYM’nin “süper temyiz mahkemesi” gibi davrandığını savunarak bu karara uymadı ve Atalay’ın milletvekilliğinin düşürülmesi gerektiğini savundu. Ayrıca AYM üyeleri hakkında da “suç duyurusunda” bulundu.

21 Aralık’ta ise AYM, ikinci kez hak ihlali kararı verdi.

Yargıtay 3. Ceza Dairesi bu kararın da “yok hükmünde” olduğu açıklaması yaptı.

Türkiye’nin en ağır yargı krizlerinden biri yaşanırken, 30 Ocak’ta Yargıtay kararının TBMM Genel Kurulu’nda okunmasıyla, Can Atalay’ın milletvekilliği düşürüldü.

AYM, Can Atalay ile ilgili 1 Ağustos’ta açıkladığı gerekçeli kararında, Can Atalay’ın milletvekilliğinin düşmesinin “yok hükmünde” olduğuna karar verdi.

Bu gelişme üzerine CHP’nin başvurusu doğrultusunda TBMM Genel Kurulu, olağanüstü toplandı. Ancak CHP’nin “genel görüşme önergesi” AKP ve MHP oyları ile reddedildi.

Kaynak: BBC News Türkçe