Çin’deki Kuzey Song Hanedanlığı’na kadar uzanan sikke. C: Hampshire Cultural Trust

Cambridge tarihçisi Caitlin Green’e göre, İngiltere’de üç yıl içinde ikinci kez 11. yüzyıldan kalma bir Çin sikkesi bulundu. Bu durum, İngiltere ile Uzak Doğu arasındaki Ortaçağ ticaretinin önceden düşünülenden daha yaygın olduğunun olası bir göstergesi.

Mark Bridge’in Sunday Times’ta yazdığına göre, İngiltere’nin Hampshire sahasında metal detektörü ile Kuzey Song Hanedanı parası keşfedildi. MS 1008 ila 1016 yılları arasına tarihlendirilen, 2,5 cm çapında, bakır alaşımlı para, İngiltere’de bulunan ikinci Ortaçağ Çin parası. Ülkede bulunan ilk Çin parası, 2018 senesinde Cheshire’dan gelmişti. İngiltere’de bulunan diğer Çin paraları ise daha sonraki zamanlara tarihlendiriliyor.

British Museum’daki araştırmacılar, 2018’deki keşfi belgelerken şöyle yazmışlardı: “Bunun gerçek bir Orta Çağ bulgusu olduğu kuşkulu, ancak olasılıkla küratörlü bir derlemeden yeni kaybolmuş bir parça.” Ancak yeni bulgularla birlikte, benzer iki paranın varlığı, bunların gerçekten Orta Çağ buluntuları olma olasılıklarını artırıyor.

Özel koleksiyonlardaki kayıplar, beklenmedik arkeolojik keşifleri açıklayabilse de Green, bir İngiliz’in 1240’larda Moğol imparatoru Cengiz Han’ın elçisi olarak görev yaptığına dair belgesel kanıtlara işaret ediyor; bu, İngiltere’deki Çin sikkelerinin varlığını açıklayabilir. Kayıtlar ayrıca bir Moğol elçisinin 1313’te II. Edward ile görüştüğünü bildiriyor. 

Her iki sikke de, daha önce benzer Orta Çağ eserleri bulunan bölgenin yakınında ortaya çıktı. Ortaya çıkarılan paralardan ikincisi, İngiltere’de bildirilmiş tek Orta Çağ Çin çömleğinden yaklaşık 32 km uzakta ortaya çıkarıldı. Bu buluntu, küçük bir fincan ya da kâseye ait mavi ve beyaz bir porselen parçasıydı.

Çin’den bir Kuzey Song hanedanı parası, 1068 ile 1077 yılları arasında Xining döneminde basılmış, Cheshire’da bulundu.

Yakınlardaki diğer buluntular arasında 1205 ila 1207 yılları arasında basılan Kral John’a ait bir sikke ve 16. yüzyıldan iki başka sikke yer alıyor. 2018 yılında, aralarında iki Roma sikkesi, iki Geç Orta Çağ kurşun ağırlığı ve I. Elizabeth sikkeleri, yüzükler, ticaret ağırlıkları, tüfek bilyelerinin de olduğu 16. ve 18. yüzyıllar arasına tarihlendirilen 24 buluntunun olduğu bir takım da gün yüzüne çıkartıldı.

Green, “İngiltere’ye 11. yüzyıldan kalma bir Çin parasının gelişi için böyle bir potansiyel, yalnızca arkeolojik kanıtlarla değil, aynı zamanda belgesel kaynaklarla da destekleniyor. Bu metinler, hem İngiltere ve İrlanda’dan Doğu Asya’daki insanların varlığına, hem de 13. ve 14. yüzyıllarda Britanya’nın bu bölgelerinden seyahat etmiş veya bu bölgelerden gelmiş olabilecek kişilerin varlığına atıfta bulunuyor.” diyor.

Kuzey Song Hanedanı, MS 960-1125 yılları arasında Çin’i yönetmişti. Bu dönem sırasında Çin’in ekonomisi patlama yaşıyordu: Kaifeng gibi şehirler baskı işleri, kâğıt, dokumacılık ve porselen üretimi ile tanınır hale geldi. Bu mallar ve diğerleri, Roma ve Çin medeniyetleri arasında eşya taşıyan eski bir ticaret yolu olan İpek Yolu boyunca satıldı.

Çinliler Orta Çağ sırasında Avrupalılarla, örneğin “Marco Polo Kavanozu” olarak bilinen bir çeşit 14. yüzyıl kabı gibi, çok sayıda farklı ürünü değiş tokuş ettiler. Green’e göre, İngiltere’de bulunan bu paralar muhtemelen MS 1067-1085 yılları arasında hüküm süren Song Hanedanı’ndan imparator Shenzong döneminde basılmışlardı ve hanedanın sona erdiği 1120’lere kadar dolaşımda kalmışlardı. 

Ancient Origins’ten Nathan Fade, bu sikkelerin 200 yıldan daha fazla bir süre iyi yapımlı olduklarını ve dolaşımdaki Çin paralarının %88’inin Kuzey Song Hanedanlığı sırasında darp edildiğini aktarıyor. British Museum tarafından yapılan bir açıklamaya göre, Song Hanedanı sikkeleri, 2020 yılında İngiltere ve Galler’de yapılan 47.000’den fazla arkeolojik keşfin arasında yer alıyorlar. Bugün sahip oldukları değer, bize ilgili çağ ile alakalı verdiği bilgilerden geliyor. Yakın zamanlarda bulunanlar gibi madeni paralar ve İngiltere’deki arkeolojik buluntuların kaydedildiği veritabanı “Portable Antiques Scheme”deki diğer pek çok madeni para, küresel ticaretin Orta Çağ Britanya’sında ulaştığı ölçüleri gösteriyor.

Yetkililer Covid-19 kısıtlamalarının keşifleri arttırdığını zira pek çok İngiliz’in vakit geçirmek için açık havayı tercih ettiklerini belirtiyor. Buluntular arasında VIII. Henry’nin ilk üç eşinin baş harflerinin yazılı olduğu altın sikkeler, nadir Sakson penileri ve bakır Roma mobilya takımı yer alıyor.