Yeni korona virüsü salgını sonrası dünyanın siyasi ve ekonomik olarak nasıl bir şekil alacağı günlerdir tartışılıyor. Orta vadede sosyal devleti merkeze alan yeni bir yapının oluşabileceği belirtiliyor. Vatandaşlarının tümüyle ilgilenen, onların yaşam düzeyi, sosyal güvenliği ve benzeri konularında gereken önlemi alan devlet anlayışı; hepimizin arzu ettiği bir durum. Bir kısım yorumlarda ise bu salgının, en geç bu yılın yaz mevsiminin sonuna kadar bitebileceği değerlendirilirken; sonrasında tüm dünyanın şapkasını önüne koyacağı ifade ediliyor. Birçok alanda büyük bir değişimin kapıda olduğu söyleniyor. Ancak bu, o kadar kolay olabilir mi?

Elbette bu iş atlatıldıktan sonra, yeni bir hayat bizi bekliyor. Fakat bu ‘‘yeni’’nin nasıl bir şey olabileceği yönünde bir ön kestirimin henüz erken olabileceğini düşünüyorum.

       An itibarıyla birçok insan can derdiyle uğraşırken, diğer yandan dışında kalanlar bu lanet virüse yakalanmamak için bahsedilen tedbirlere uymaya çalışıyor. Bu salgın, yakın ve orta dönemde bir aşı ya da ilacın bulunması gibi bir müjdeli bir haberle bir anda da farklı bir seyir izleyebilir. Uzun dönemde virüsün mutasyona uğraması ya da insanların buna karşı bağışıklık kazanmasıyla da farklı bir yola girilebilir. O takdirde, öncelikle bu beladan kurtulmamız gerekiyor.

       Salgın nedeniyle oluşan paniğin yarattığı kaosun önüne geçmeyi ve düzeni sağlamayı hedefleyen tedbirleri alabilmek için, bazı ülkeler; ordu birliklerini devreye soktu. Sokağa çıkma yasağı ilan edenler var. Yayılım hızına bağlı olarak, diğer yaşamsal hususlarla birlikte, kitlelerin özellikle sağlık tedbirleri kapsamında kontrol altında tutulabilmesi gerekiyor.

Bu anlamda, bir kısım ülkelerin bazı donanma unsurları da harekete geçti. Donanma örnekleri, genelde sağlık uygulamalarına yardımcı olacak nitelikte gözükmektedir.

Bu kapsamda, en ilginç uygulama İrlanda’da oldu. İrlanda donanmasına bağlı LE Samuel Beckett (P61) karakol gemisi, Dublin şehir merkezinde Liffey nehrindeki bir rıhtıma yanaşarak, sahile çadır tipi bir Covid-19 test merkezi kurdu.

Fotoğraf No:1- Dublin’de kurulan sahil Covid-19 test merkezi ve LE Samuel Beckett (P61) karakol gemisi

Kaynak: https://www.thesun.ie/news/5232272/coronavirus-in-ireland-navy-ship-test-centre-dublin/ (Credit: PA: Press Association)

Diğer ilginç bir örnek ise, Los Angeles ve New York’a intikal etmek üzere ABD donanmasına bağlı 70 bin tonluk hastane gemileri USNS Mercy (T-AH-19) ve USNS Comfort (T-AH-20)’un hazırlandığı haberleri oldu.

Fotoğraf No:2- USNS Comfort (T-AH-20) Hastane Gemisi

Kaynak: https://www.npr.org/sections/coronavirus-live-pdates/2020/03/18/817881133

(Alex Wong/Getty Images)

       Koronavirüsle mücadele kapsamında, örneğin, New York’ta 50 binden fazla yatak ihtiyacına ve 30 binden fazla yeni yoğun bakım ünitesine ihtiyaç duyulabileceği söyleniyor. An itibarıyla New York’ta 2500’e yaklaşan vaka sayısı olduğu belirtiliyor.

       New York’a ulaşması beklenen 1000 yataklı ve 12 ameliyathaneye sahip Comfort gemisinin, Norfolk’ta bakımda olduğu ifade ediliyor. Tersanedeki faaliyetleri hızlandırdıkları ve geminin yetiştirilmeye çalışıldığı açık kaynaklara yansımış durumda.

Mercy gemisinin ise, Los Angeles’a intikal etmek üzere 23 Mart’ta San Diego’dan hareket ettiği belirtiliyor. Ancak bazı açık kaynaklarda, bu gemide yeteri kadar sağlık personelinin bulunmadığı eleştirileri mevcut. Her iki geminin de yerel hastanelerin iş yükünü hafifletecek bir görevi üstleneceği ve Covid-19 olmayan hastaların diğer acil ve kritik  tıbbi bakımlarını sağlayacağı ifade ediliyor. Son durum itibarıyla, gemilerin tam anlamıyla hazır olmadıkları anlaşılmaktadır.

       İngiltere ise RAF Argus (A135)’u hazırlıyor. 28 bin tonluk, 100 yataklı geminin yakın zamanda İngiliz Ulusal Sağlık Servisi üzerindeki aşırı stresi bir nebze de olsa paylaşabileceği belirtilmektedir.

Fotoğraf No:3- RAF Argus (A135) Hastane Gemisi

Kaynak: Google görsel (https://www.royalnavy.mod.uk/our-organisation/the-fighting-arms/royal-fleet-auxiliary/casualty-ship/rfa-argus)

       Netice itibarıyla, dünya çapında bir felakete dönüşen bu salgın karşısında; mücadeleye destek mahiyetindeki dünya donanmalarından verdiğim bu örneklerin, ülkelerin coğrafya ve nüfus oranlarına göre çok yeterli olmadığı söylenebilir. Buna rağmen, tüm imkanların seferber edildiği anlaşılmaktadır.

       Diğer yandan bu salgına karşı, hızlı bir şekilde hastane olarak kullanılabilecek ve istenildiğinde genişletilebilir modüler teknelerin çare olup olamayacağı da düşünülmektedir. Örneğin 36 metre boyunda ve 19 metre eninde bir katamaranın, 3 adet kapalı güvertede yaklaşık 20 ameliyathane ve tedavi servisiyle hizmet verip veremeyeceği tartışılıyor.

Fotoğraf No:4- Modüler katamaran tipi hastane projesi

Kaynak: https://www.maritimejournal.com/news101/industry-news/an-expandable-hospital-boat-solution-to-a-crisis 

       40 fit yüksek küp konteynerlerin (12,03 metre boy x 2,35 metre en x 2,69 metre yükseklik) sağlayacağı bir modülerliğin, bu tip katamaranlarda geçerli olabileceği düşünülmektedir. Bu teknelerin liman içlerinde ve nehirlerde kullanılabileceği ön görülmektedir.

       Tabi, Dünya Sağlık Teşkilatı’nın ameliyathane standartlarını bu konteynerler sağlayabilir mi? En kötü senaryolarda, belki bazı kabullenmeler de gerekebilir.

Peki, ülkemizdeki durum nedir?

Resmi bir hazırlığın, varsa, ne olduğunu; açık kaynaklara yansımamış ise, bilebilmem mümkün değil. Sadece tahminlerde bulunabilirim.

Virüsün yayılma hızına bağlı olarak, askeri gemilerimizin de yerel hastanelerin üzerindeki yükü azaltabilecek, yeni korona virüsü dışında kalan genel sağlık hizmetlerine katkısı düşünülebilir.

Tahminlerime dayalı olarak ilk aklıma gelen, personel nakliye gemisi olan TCG İskenderun (A-1600). 8 bin tonluk İskenderun gemisi tarafından icra edilen liman ziyaretlerinde, sivil halkın bazı sağlık taramalarının da yapıldığı birçok defa açık kaynaklara yansımıştır. Geçmiş dönemde bir yolcu gemisi olması, yatak sayısının da müsait olabileceğini düşündürüyor.

Fotoğraf No:5- TCG İskenderun (A-1600) Personel Nakliye Gemisi

Kaynak: Google görsel

Bir başka tahmini örnek ise, en yeni milli tank çıkarma gemimiz olan 7300 tonluk TCG Bayraktar (L-402) ya da benzeri bir başka büyük amfibi gemimiz, gerektiğinde, olası talep edilebilecek bazı sağlık hizmetlerini verebilecek şekilde hazır edilebilir.

Fotoğraf No:6- TCG Bayraktar (L-402) Tank Çıkarma Gemisi

Kaynak: Google görsel

Diğer yandan, yukarıda açıkladığım İrlanda’da görülen küçük tonajlı bir gemi üzerinden yapılan sahil uygulaması örneği dikkate alınabilecek bir örnek olabilir mi? Talep ve ihtiyaçlar ile personel ve malzeme gibi imkân ve kabiliyetlerin ne olduğunu tam olarak bilmeden buna cevap vermek elbette zor.

Ancak burada, en önemli konu; gemi örneklemeleri her ne olursa olsun, salgının gemi içine yayılmasının nasıl önlenebileceği ve bu anlamda donanım olarak ne derece yeterli olduğumuzdur. Olası tedbirlerle birlikte böyle bir risk göze alındığında, en fazla 1 adet geminin özel olarak hazır edilebileceği daha makul gözükmektedir.

Dikkat edilirse, diğer ülkelerin donanma örneklerindeki gemi sayıları da ya 1 ya da 2. Örneklerdeki uygulama kapsamının ise, sahilde çadır tipi virüs test merkezi kurulması ve buna refakat edilmesi ya da kapasiteye bağlı olarak, yerel hastanelerin yükünü alacak şekilde virüs dışında kalan bir kısım sağlık hizmetlerinin bizatihi gemide yürütülmesi olarak görülmektedir. Tabi yabancı hastane gemilerinde, ameliyathane ve tedavi imkanları ile solunum cihazlarının da bulunduğunu düşünürsek; virüsle mücadelenin ileriki olası olumsuz aşamalarında daha farklı bir safhayı da düşünebilirler. Bu faaliyetlere sivil sağlık çalışanları da dahil edilebiliyor.

Sonuç olarak, yeni korona virüsü salgını kapsamında dünya devletlerinin bir kısmının donanma unsurlarını kullanmaya çalıştığı görülmektedir. Bu tip insani faaliyetlere, sivil denizcilik şirketlerinin de katkı sağlayabilmesi mümkün olabilir. Açık kaynaklarda yer alan liman içlerinde kullanılabilecek küçük tonajlı modüler yüzer hastane gemi projeleri desteklenebilir.

Netice itibarıyla, yeni korona virüsü kapsamındaki mücadelede, donanma platformlarının kullanımının dünyadaki örnekleri ile ülkemizde, gerektiğinde, sadece tahmini olarak kullanılabileceğini düşündüğüm gemilerimizden örnekler vermek istedim.

Tabi bir de meselenin, yakın geçmiş dönemde ülkemizde askeri hastanelerin kapatılması boyutu var. Neticede bırakın askeri hastaneyi, bazı ülkelerin donanmalarında yüzer askeri hastane gemilerinin olduğunu da bu yazımda hatırlatmak istedim. Tabi, küresel yetenek içinde bu gemilere ihtiyaç duyan ülkeler olabilir. Ülkemizde de 21. yüzyılın farklı tehditlerine karşı, askeri sağlık hizmetlerimizi personel, malzeme, materyal ve tesis/platform kapsamında; harp görevleriyle birlikte doğal afet/insani yardım maksatlı yeniden ele alıp hazır etmemiz gerektiğini düşünüyorum.

Diğer yandan, hastane imkânı da bulunan ve yeni inşa edilen TCG Anadolu isimli çok maksatlı amfibi gemimizin donanım hazırlık sürecinin çok talihsiz bir zamana denk geldiğini söylemeliyim. Bu projenin gereksiz olduğunu iddia edenlerin, şimdi ne düşündüklerini çok merak ediyorum.

Önemli günlerden geçiyoruz. Bu salgın sonrasında, ezber hale gelmiş ön yargılı takıntılarımızı bir tarafa bırakıp, olası yeni bir dünya düzenindeki ihtiyaçlarımızı, akıl ve bilimin rotasında ele almamız gerekmektedir. Felaketler ve sonrasındaki büyük küresel değişimlerde ayakta kalmanın buna bağlı olduğunu değerlendiriyorum.

Selametle…

Kaynaklar:

McHugh, Michael, ‘‘VIRUS FIGHT Coronavirus in Ireland – Irish Navy vessel LE Samuel Beckett is transformed into Covid-19 testing centre’’, The Irish Sun, 21 Mart 2020, https://www.thesun.ie/news/5232272/coronavirus-in-ireland-navy-ship-test-centre-dublin/ (24 Mart 2020)

Dwyer, Colin, ‘‘U.S. Navy Hospital Ships To Deploy To New York, West Coast’’, NPR, 18 Mart 2020, https://www.npr.org/sections/coronavirus-live-updates/2020/03/18/817881133/u-s-navy-hospital-ships-to-deploy-to-new-york-west-coast (24 Mart 2020)

Steinbuch, Yaron, ‘‘US Navy hospital ship Comfort reportedly won’t be ready for weeks’’, New York Post, 19 Mart 2020, https://nypost.com/2020/03/19/us-navy-hospital-ship-comfort-reportedly-wont-be-ready-for-weeks/ (24 Mart 2020)

Sheridan, Danielle, ‘‘Naval charity calls for RFA Argus to be relocated to alleviate pressure on NHS’’, The Telegraph, 23 Mart 2020, https://www.telegraph.co.uk/politics/2020/03/23/naval-charity-calls-rfa-argus-relocated-alleviate-pressure-nhs/  (24 Mart 2020)

‘‘Hospital boat solution to Coronavirus crisis?’’, Maritime Journal, 23 Mart 2020, https://www.maritimejournal.com/news101/industry-news/an-expandable-hospital-boat-solution-to-a-crisis (24 Mart 2020)

‘‘40’ High Cube Konteyner’’, https://www.mavi-intl.com/bilgi-bankasi/konteyner-olculeri/40-high-cube-konteyner/ (24 Mart 2020)

‘‘TCG İskenderun Gemisi Ziyarete Açıldı’’, Haberler, 29 Kasım 2007, https://www.haberler.com/tcg-iskenderun-gemisi-ziyarete-acildi-haberi/ (24 Mart 2020)

TCG İskenderun (A-1600) Ana Karakteristikleri, Dz.K.K.lığı, https://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?dil=1&icerik_id=64&pltfrm=1 (24 Mart 2020)

‘‘Milli Tank Çıkarma Gemisi TCG Bayraktar Tüm Testlerden Başarıyla Geçerek, Geçici Kabulü Yapıldı’’, Piri Reis Üniversitesi, 14 Nisan 2017, https://www.pirireis.edu.tr/milli-tank-cikarma-gemisi-tcg-bayraktar-tum-testlerden-basariyla-gecerek-gecici-kabulu-yapildi (24 Mart 2020)