Sahte içki nedeniyle meydana gelen ölümler Türkiye'nin gündemine oturdu. 8 ilde toplam 45 kişi sahte içki zehirlenmesi nedeniyle hayatını kaybetti.

Zehirlenmelere düşük maliyeti nedeniyle içki yapımında kullanılan metil alkolün neden olduğu biliniyor.

ntv.com.tr'ye konuşan Türk Toksikoloji Derneği Başkanı ve Hacettepe Universitesi Eczacılık Fakültesi Toksikoloji Anabilim Dalı Ögretim üyesi Prof. Dr. Ayşe Nurşen Başaran, insan vücudunun metil alkole, yani metanole çok duyarlı olduğunu belirtti.

90 DAKİKADA TÜM VÜCUDA YAYILIYOR

Metil alkolün mide ve bağırsak tarafından hızlı bir şekilde emildiğini söyleyen Başaran, "30 ile 90 dakika arasında maksimum konsantrasyona ulaşılır. Metanol tüm dokulara dağılır" dedi.

Başaran, ölüme giden süreci ise şöyle anlattı:

"Metil alkol vücutta enzimler tarafından toksik olan 'formaldehit' (Kötü kokulu renksiz zehirli bir kimyasal) maddesine dönüşür. Formaldehit son derece toksik (zehir) ve zararlı bir maddedir. Tüm organ ve dokulara istenmeyen etkileri vardır ve göze toksik etkide bulunarak körlüğe neden olabilir. Formaldehitdaha sonra enzimler vasıtasıyla 'formik asit'e donüşür. Bu da kan PH'ında düşme ve asit iyonlarının artmasına ve sonuçta vücutta istenmeyen bir dizi bozukluklara neden olarak ölüme yol açabilir."

SARHOŞLUK HİSSİ AZ

Metil alkolde sarhoşluk hissinin etil alkole kıyasla daha az olduğunu kaydeden Başaran, zehirlenme belirtilerini ise şu şekilde sıraladı: Bulantı, kusma, karın ve baş ağrısı, baş dönmesi, şuur bulanıklığı, nöbetler... 

Vakaların çoğunda bulanık görme, görme alanının azalması gibi göz şikayetleri olduğunu belirten Prof. Dr. Başaran, hastalarda sabit genişlemiş göz bebekleri, retina ödemi gibi göz bulgularının da belirgin olduğunu dile getirdi.

PANZEHİRİ ETİL ALKOL

Tedavide ilk 4 saatin önemine işaret eden Başaran, "Bu süreçte Formik asite bağlı metabolik asidoz ve hastanın belirtilerine göre destekleyici tedavi yapılır. Eğer kanda metanol düzeyi 20mg/dl civarında ise toksik metabolit oluşumunu engellemek için ağızdan ve intravenoz etanol yada metil pirazol verilmesi gerekir" ifadelerini kullandı.

Başaran, geç kalınan tedavi ve ağır zehirlenme durumlarında hastaların yüzde 25'inde kalıcı görme bozukluğu ve körlük meydana geldiğini belirtti.

AYIRT ETMEK ZOR

İçki yapımında kullanılan etil alkol ile metil alkolü görünüşte ayırt etmenin zor olduğunun altını çizen Başaran, şunları söyledi: Etil alkol akut zehirlenmesinde santral sinir sistemi deprese olarak sarhoşluğa ve bilinç bulanıklığına neden olur. Akut metanol zehirlenmesi ise ölümcüldür.

AMAÇ MALİYETİ DÜŞÜRMEK

Etil alkolden üretilmesi gereken içkilerin maliyetini düşürmeyi amaçlayan bazı üreticiler, içki yapımında etil alkolün dörtte biri fiyatına elde edilebilen metil alkol kullanıyor.

ODUN, KÖMÜR VE DOĞALGAZ DAMITMASI

Tarımsal ürünlerin damıtılmasıyla elde edilen etil alkol yerine kullanılan metil alkol; odun, kömür hatta doğalgaz damıtılarak oluşturuluyor ve kimya sanayisinde kullanılıyor.

Sahte içkilerde, metil alkolün yanı sıra farklı aroma ve boyalar da bulunuyor. Bu yolla rakı, votka, viski gibi içkilerin tadına yaklaştırılan sahte içkiler, damacana, pet şişe veya atık içki şişelerine konularak satılıyor.

Sağlıksız olduğu gibi yasadışı da olan bu içkiler, kaçak olarak satılıyor. Sahte içki, bandrollü olanların yaklaşık üçte biri fiyatına satılması nedeniyle tercih ediliyor.

25 YILA KADAR HAPİS CEZASI VAR

Sahte içki üretimi ve satışı yapanlar için olayın sonucuna göre farklı ceza uygulamaları bulunuyor. Ölümle sonuçlanan olaylarda temin eden ve satanlar "olası kasıtla adam öldürmek" suçundan 20-25 yıl hapis cezası istemiyle yargılanıyor. Alkol zehirlenmesi sonucu kalıcı olarak bir duyunun, organının kaybedilmesi durumunda ise istenilen ceza "olası kastla yaralama" suçundan en az 5 yıl oluyor.

Geçici körlük gibi müdahaleyle tedavi edilebilen sonuçlarda da sanıklar hakkında 4 ay ila bir yıl hapis cezası isteniyor.

Engin Yeşil/ntv.com.tr