Bu dünyayı gizemli kılan şey, zıtlıkların ve olağanüstülüklerin girift bir şekilde yaşamımızı abluka altına alması, şans ve fırsatları çoklu bilinmeyen denklemler halinde satranç tahtasına dönüştürmesidir.

Avantaj-dezavantaj ile anlam kazanmakta, şans-bela ile anlam kazanmakta…

Zıtlıkların insana krizler-fırsatlar skalasında bir edinime götürmesi olasıdır.

Ancak eşitliği bozan şey torpil ve şans faktörü gibi kanırtarak getirilen dışsal güçlerdir.

MalcolmGladwellOutliers kitabında ilginç bir anekdot anlatır:

“Ormandaki en uzun meşe sadece en sert palamuttan yetiştiği için en uzun meşe olmamıştır; diğer araçlar onun aldığı güneş ışığını kesmediği, çevresindeki toprak derin ve zengin olduğu, fidanken hiçbir tavşan onun kabuğunu kemirmediği ve hiçbir oduncu onu vakti gelmeden kesmediği için de en uzun meşe o olmuştur.“

Bu dünyada krizler herkeste aynı ölçüde yaşanmadığı, fırsatların da aynı oranda olmayacağını görüyoruz.

Gerçekten de Gladwell’in verdiği örnekte zirvelerin kar, boran, fırtına ve risklerle dolu olduğunu ve zirvelerin zirvesine ulaşabilmenin çok az kimseye nasip olabileceği, yaşam mücadelesinin çoklu sebeplerle düşmanlarının bulunduğunu yaşadığımız hayatı tecrübe ettikçe görüyoruz.

Bazı insanların başarılarının arka planında zirveye doğru can üfleyen güç odaklarının varlığını görüyoruz.

Bu güç odakları ülkemizde “Ankara’da dayın var mı?” şeklinde metaforize edilmiştir.

Bazen soy sop, bazen akraba, arkadaş, cemaatçilik, örgütçülük, kralın adamı, aşiretçilik söz konusu olunca başarılı olmak ve artı değerler önemsizleşiyor ve nice liyakat sahiplerinin önüne geçiverebiliyor ve paraşütle zirveye konabiliyor. O yolda olanlar tırpanlanarak…

Jeb Bush’a ABD başkanının oğlu olmasının kariyeri için ne anlama geldiğini sorduklarında “bütün bunlar bence dezavantaj” demişti ve Florida valiliği için kampanya yürütürken “kendi kendini iyi yetiştirmiş adam” olarak tanıtıyordu.

Sizce Jeb Bush tanınmamış biriyle yarışa eşit koşullarda mı başlıyordu?

Güç, zenginlik, aile, ulaşabilirlik, iletişim, popülarite….

Biri bana Kuzey Kore liderinin hangi başarı ile liderlik koltuğunda oturduğunu izah edebilir mi? Babasının lider olması yeterli…

Zirvede tek başına Kim Jong-un asla sorgulanamaz.

Toplumları bastıran dolaylı ceza metotlarıyla demoklesin kılıçları tepelerinde salınıp dururken şahısların eşitliği mümkün mü?

Tavşan kabuğunu kemirmeyecek de güneşi bol alacak da oduncu kesmeyecek de sert palamuttan yetişecek de toprağı verimli ve sulak olacak da ormanın en uzun yaşayabilen zirve meşe ağacı olabilecek…

Robert Winthrop Amerikan bağımsızlığının büyük kahramanı Benjamin Franklin’in heykelinin açılışında kalabalığa şöyle diyordu:

Kafanızı kaldırın ve yoktan varolmuş bir adamın imajına bakın; o soy sopa ya da himayeye hiçbir şey borçlu değildi; ilk eğitimin sizlere açık değil yüz kat açık olan avantajlarını hiç yaşamadı, yaşamının ilk dönemlerinde çalıştığı işlerde en alt düzeyde hizmetleri yerine getirdi; ancak daha sonra kralların karşısına dikildi ve ölürken ardında dünyanın hiçbir zaman unutmayacağı bir isim bıraktı.”

Yazımızın konusunu özetleyen de Robert Winthrop oldu.

Paraşütle, soy sopla gelen, gücün kanırtarak getirdiği zirvelerin gönüllerde makes bulamayacağı, öfke odaklarını çoğaltacağı tarihsel kayıtlarda fazlasıyla mevcuttur.

Bazı insanlar başarılı olur güçten destek alır ve yarışa önde başlar; gönüllerde yer etmez, isimleri gücün kanırttığı kadar yücelir sonra tuzla buz olur, silinir gider.

Bazı insanlar da krizlerin diplerinde kralların karşısına dikilerek “kral çıplak” der ve haklı mücadelesinde yığınları peşinden sürükler, bunlar gücü kanırttıkları için halkın ve tarihin huzurunda kahramanlar olarak unutulmazlar ve gönüllerde taht kurarlar, halk adamı olurlar, halka mal olurlar.

Her ikisi içinde zirveye gelebilmek için uygun şartların(çoklu denklemin) oluşması lazımdır.

Dahası çemberi kıranlar halkın içinden gücü kanırtarakhalka mal olanlardan sökün eder.

twitter.com/bestamibozkurt

facebook.com/bestamibozkurt

BESTAMİ BOZKURT