Gazeteci, yazar ve siyasetçi Falih Rıfkı Atay, vefatının 52. yılında yad ediliyor.

"Çankaya", "Bizim Akdeniz" ve "Zeytindağı" gibi kitaplar kaleme alan Atay, Hoca Hilmi Efendi ile Huriye Cemil Hanım'ın çocukları olarak 1894'te İstanbul'da dünyaya geldi.

Sübyan mektebinin yanı sıra Rehber-i Tahsil Rüştiyesi ve Mercan İdadisi'nde öğrenim gören Atay, müdürlüğünü Hüseyin Cahit Yalçın'ın yaptığı Mercan İdadisi ikinci sınıfında okurken yazmaya merak duyarak ilk şiirlerini 1909'da kaleme aldı.

"Kenar-ı Kabrinde" ve "İhtizar-ı Müebbed" isimli ilk şiirleri 1910'da "Servet-i Fünun" dergisinde okuyucuyla buluşan Atay'ın düzyazı türünde ilk denemesi ise "Tecelli" dergisinde 1911'de yayımlandı.

Yahya Kemal'in teşvikiyle düzyazıya başladı

İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesi'nde de eğitim alan ve sonrasında Çerkeş'te subay olarak görevli ağabeyinin yanına giden Atay'ı düzyazıya yönelten Yahya Kemal oldu.

Ziya Gökalp, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Haşim, Refik Halit Karay ve Fazıl Ahmet Aykaç'ı sevdiği bilinen usta yazar, ilk siyasi yazısı sayılabilecek küçük bir protesto mektubunu 1913'te "Tanin" gazetesine gönderdi.

Mektubi, Sadaret, Dahiliye kalemleri ile Talat Paşa'nın yanında çalışan Atay, "Akşam", "Şehbal", "Şair", "Nedim" ve "Yeni Mecmua"daki fıkra, makale, tartışma ve başka türdeki yazılar da kaleme aldı.

"Akşam" gazetesinde yazdığı "Günün Fıkrası" ile asıl şöhretini kazanan usta kalemin bu yazıları, ülkenin kurtuluşuna dair edebiyatın serüvenini anlamak açısından da oldukça öğretici nitelikteydi.

Suriye ve Filistin'de Cemal Paşa'nın katipliğini yaptı

Falih Rıfkı Atay, Talat Paşa'nın Bükreş'e yaptığı bir geziye katıldı ve ilk yurt dışı röportajını buradan gönderdi. Ayrıca Birinci Dünya Savaşı'nda ihtiyat zabiti olarak gittiği Suriye ve Filistin'de Cemal Paşa'nın özel katipliğini yaptı.

Cemal Paşa Bahriye Nazırlığı göreviyle İstanbul'a dönünce, Bahriye Nezareti Kalem-i Mahsus Müdür Muavinliği görevine getirilen ve Yunan ordusunun geri çekilirken yaptığı zulmü incelemek için kurulan Tetkik-i Mezalim Heyeti'ne üye olan Atay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar ve Mehmet Asım gibi isimlerin yer aldığı bu heyetle Batı Anadolu'da incelemeler de yaptı.

Bolu'dan 1923-1927, Ankara'dan ise 1927-1950 arasında milletvekili olan Atay, bu dönemde "Hakimiyet-i Milliye", "Milliyet", "Ulus" ve "Dünya" gazeteleri için baş yazılar, sohbetler ve anılar yazdı.

Anadolu Ajansı'nın kurucuları arasında yer aldı

İzmir'in kurtuluşundan sonra tanıştığı Cumhuriyetin Kurucusu Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün dostluğunu kazanan Atay, kültür, sanat ve bilim alanlarında alınan kararların uygulanmasında rol oynamanın yanı sıra Anadolu Ajansı'nın da kurucuları arasında da yer aldı.

"Atatürk'ün Bana Anlattıkları" (1955), "Çankaya" (1961) ve "Atatürk Ne İdi?" (1968) adlı kitaplarını da bu dönemde yazan Atay, "Bizim Akdeniz", "Zeytindağı", "Yolcu Defteri" ve "Taymis Kıyıları" kitaplarında da genç cumhuriyetin ilk yıllarına odaklandı.

Kalp krizi sebebiyle 20 Mart 1971'de İstanbul'da vefat eden Falih Rıfkı Atay'ın eserlerinden bazıları şöyle:

"Ateş ve Güneş", "Mustafa Kemal’in Mütareke Defteri", "Batış Yılları", "Atatürk’ün Hatıraları", "Faşist Roma - Kemalist Tiran - Kaybolmuş Makedonya", "Deniz Aşırı", "Yeni Rusya", "Moskova-Roma", "Tuna Kıyıları", "Hind", "Yolcu Defteri", "Gezerek Gördüklerim", "Roman", "Eski Saat", "Niçin Kurtulmamak", "Çile", "İnanç", "Londra Konferansı Mektupları", "Türk Kanadı"