Uzmanlar projenin tarımın toptan özelleştirilmesi ve çiftçilerin holdinglerin insafına terk edilmesi anlamına geldiğine dikkat çekiyor.

Hükümet seçim sonrasında önümüzdeki döneme ilişkin planlarını açıklamayı sürdürüyor. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın sözünü ettiği “Tarımda Milli Birlik Projesi”nin ayrıntıları dün Dünya gazetesinde yayınlandı. Buna göre, Türkiye’nin tarımsal yapısı, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatı, tarımda faaliyet gösteren Kamu İktisadi Teşekkülleri ve Tarım Kredi Kooperatifleri’nin organizasyon yapısı tümüyle değiştiriliyor. Projeye göre Türkiye’nin tarımı kurulacak Semerat Holding’e devredilecek. Özel sektörün yüzde 50 ortak olacağı Holding’e Toprak Mahsulleri Ofisi, Atatürk Orman Çiftliği, Türk Şeker, Çaykur gibi tarımda faaliyet gösteren Kamu İktisadi Teşekkülleri de ortak olacak.  

Projeye göre, girdi,üretim ve aracı bölümüne ilişkin görevleri Milli Birlik Kooperatifi, sanayi ve perakende kısmını ise Semerat Holding üstlenecek. Buna göre Milli Birlik Kooperatifi’nin yapacağı görevler ise mikro planlama, girdi temini, kaynak (toprak, su vb) planlama, birincil üretim, teşvik ve desteklemeler, finansman, pazarla irtibat, birincil işleme ve aracılar, ithalat-ihracat rejimi olacak.

UYGULAMA OLANAĞI YOK  

Ayrıntıları ortaya çıkan projeyi uzmanlar Aydınlık’a değerlendirdi. Tarım Satış Kooperatifleri Birliklerinin bağlı olduğu Eski Sanayi ve Ticaret Eakanlığı Müsteşarı Ersen Yavuz, projenin yanlışlığı bir yana uygulama olanağının da bulunmadığını belirtti. Hükümetin yakın bir geçmişte havza bazlı üretimden söz ettiğini, ama şimdi bambaşka bir projeyi devreye sokmaya çalıştığını kaydeden Yavuz, projeyi hazırlayanların Türkiye’deki tarımı bildiğini sanmadığını ifade etti. Yavuz tarımdaki sorunları gidermenin yolunun Dünya Bankası projesiyle yok edilen Tarım Satış Kooperatifleri Birliklerinin yeniden canlandırılması olduğunu söyledi.

ÇİFTÇİ EMRİNİZDE!

Eski TARİŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Oğuz Oyan da projeye sert eleştiriler yönelterek, projenin arkasında da dış akıl olabileceğini, Dünya Bankası mantığına aykırı olmadığını bildirdi. Kurulacak holdinge özel sektörün yüzde 50 ortak olmasının dikkat çekici olduğunu vurgulayan Oyan, “Bazı şirketlerin adları da açıklanmış. İçinde tekel konumda olan firmalar da var. Sektörün büyük oyuncularına yüzde 50 pay verme, ‘ben yapamıyorum siz yapın’ anlamına geliyor. ‘Devlet, çiftçi emrinde’ deniyor. Proje ile tarımın toptan özelleştirilmesi sözkonusu” dedi.  

Milli Birlik Kooperatiflerinin kurulacağını ve 2023’e kadar bütün çiftçilerin yüzde yüz kooperatif üyesi olacağının dile getirildiğini kaydeden Oyan, “Demek ki tüm çiftçiler bir havuzda toplanacak. Bu, ‘Çiftçi emrinde tepe tepe kullan’ demektir. Ayrıca, kurulacak holdingin yüzde 50’si özel sektör. Bu kuruluşlar hisselerinin bir bölümü yabancıların elinde. Tamamı yabancıların eline geçerse tarımda Milli Birlik projesi nasıl milli olacak” diye konuştu.

‘AKLA ZİYAN PROJE’

Projede tespit edilen sorunlar arasında ölçek sorunundan söz edildiğini de hatırlatan Oyan şu görüşleri savundu: “10 Nisan’da açıklanan pakette tarımda sözleşmeli tarıma ağırlık verileceği ifade edilmişti. Şimdi bu şirketler devreye sokularak tüm Türkiye’deki tarım arazileri tahsis ediliyor. Özel sektörün bu planın başarıya ulaşacağına inanacağını sanmıyorum. Ama dışında da kalmazlar. Çok merkezi bir yapı kuruluyor, ama merkezi bir üretim, dağıtım, pazarlama için de çok yetersiz. Ööbür taraftan piyasa merkezli bir ekonomi ve tarım yapısında fazlasıyla geniş ve hantal bir yapı. İşlemez bir yapı olarak görünüyor. Alelacele hazırlanmış, bir program. 10 Nisan’da açıklanan pakete benziyor. Tarım Satış Kooperatifleri ortada yok. Akla ziyan bir proje.”

Kaynak: Aydınlık