İspanya'da sadece 10 yıllık bir geçmişi olan aşırı sağcı Vox partisi, ilk Katalonya bölgesindeki ayrılıkçı girişimlerin ardından Kovid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna Savaşı'nın neden olduğu ekonomik sorunların etkisiyle yükselişe geçerken ülke siyasetinde belirleyici bir rol oynamaya başladı.

Son olarak 28 Mayıs'ta yapılan yerel seçimler sonunda belediyeler kapsamında ülke genelinde oy oranını 2'ye katlayarak (yüzde 3,52'den yüzde 7'ye çıkardı) 3. büyük parti konumuna gelen Vox, yerel yönetimlere gönderdiği temsilci sayısını da 500'den 1700'e yükseltti.

Ülkede, sağın en büyük partisi olan ve şu anda mecliste ana muhalefette bulunan Halk Partisi (PP), 2022'de ilk kez Castilla y Leon özerk yönetim hükümetinde yaptığı Vox ile koalisyon hükümeti işbirliğini, son yerel seçimlerin ardından Valensiya özerk yönetiminde de yapmak zorunda kaldı.

Yerel seçimlerde önemli bir başarı elde eden PP, buna karşın yeterli çoğunluğu elde edemediği Balear Adaları, Murcia, Extremadura gibi diğer özerk yönetimlerde ve birçok belediyede Vox ile anlaşmak için müzakereler yürüttü.

Anketler, yerel yönetimlerde başlayan PP-Vox işbirliğinin 23 Temmuz'da yapılacak erken genel seçimler sonrasında olası bir koalisyon hükümetine de etki edebileceğini gösteriyor.

"İspanya'da siyasi bir değişim olması çok büyük olasılık"

PP lideri Alberto Nunez Feijoo, partisinin tek başına iktidar olmayı hedeflediğini, Vox ile koalisyon kurmak istemediklerini söyledi.

Feijoo, aşırı sağ konusunda en sert tutumu gösteren mevcut koalisyon hükümetinin büyük ortağı Sosyalist İşçi Partisi'ne (PSOE) "Eğer Vox'un iktidar ortağı olmasını istemiyorsanız, PP'nin seçimlerden en çok oyu alan parti olması durumunda çekimser kalıp bizim tek başımıza iktidar olmamızı sağlayın." çağrısı yaptı.

PP lideri, aralarında Anadolu Ajansı (AA) temsilcisinin de bulunduğu Madrid'deki bir grup yabancı gazeteciye yaptığı özel açıklamalarda, 23 Temmuz için "İspanya'da siyasi bir değişim olması çok büyük olasılık." mesajı verdi.

Kişisel siyasi kimliğini "ikna olmuş bir anayasacı" olarak tanımlayan Feijoo, "Ben, İspanya'yı Vox'suz yönetmek istiyorum ama PSOE bloke ederse bir çözüm aramak zorundayım." diyerek aşırı sağa kapısını kapatmadı.

Vox lideri Santiago Abascal ise genel seçimlerde, partisinin "belirleyici olacağını" vurgulayarak, seçim sonuçlarına göre PP'ye olası bir desteğin dışarıdan değil koalisyon ortağı şeklinde olacağının sürekli altını çiziyor.

PP ile Vox arasındaki benzer ve karşıt görüşler

Kadına yönelik şiddetle mücadele, iklim değişikliği sorunu ve LGBT, PP ile Vox arasında görüş ayrılıklarının en temel olduğu konular olarak öne çıksa da Ocak 2020'den bu yana iktidardaki PSOE-Unidas Podemos koalisyon hükümeti devrinin sona ermesi, Katalonya'daki ayrılıkçı girişimlerin önünün kesilmesi, düzensiz göçle mücadele ve diktatör Franco dönemiyle hesaplaşmayı içeren "Demokratik Bellek" yasasının iptal edilmesi gibi bazı başlıklarda benzer görüşler savunuluyor.

İspanya'da olası bir aşırı sağ görüşlü hükümet, AB içinde bölünmeye neden olabilir

Diğer yandan Polonya, Macaristan ve İtalya'nın ardından İspanya'da da sağ ve aşırı sağ işbirliğinde bir hükümet kurulması halinde bunun Avrupa Birliği (AB) içinde de önemli etkisinin olması bekleniyor.

Dış politika uzmanları, Rusya-Ukrayna Savaşı'yla ilgili mevcut durumda daha çok Polonya ve Macaristan eksenli olan AB içindeki karşıt görüşlerin, İspanya'da aşırı sağ destekli bir hükümetin göreve gelmesi durumunda daha da artabileceğini ve bir bölünmeye neden olabileceğini vurguluyor.

Anket sonuçları, birinci parti olarak PP'yi gösteriyor

İspanyol devlet televizyonu RTVE'nin 19 Haziran'da yayımladığı son anket sonuçları da ülkenin siyasi geleceğinde PP-Vox işbirliğinin zorunlu bir olasılık olacağını gösterdi.

Buna göre, PP 138, PSOE 101, Vox 42, Sumar (Unidas Podemos'dan ayrılanların kurduğu yeni sol parti) 31, diğerleri 38 milletvekili çıkartırken, 350 sandalyeli mecliste 176 olan çoğunluğun yakalanması için PP'nin Vox'un desteğine ihtiyacı olduğu görüldü.

İspanya'da Aralık 2019'da yapılan son genel seçimler sonrasında mevcut meclis dağılımı; PSOE 120, PP 89, Vox 52, Unidas Podemos 35, diğerleri 54 şeklinde olmuştu.