ANKARA (AA) - Yap-işlet-devret (YİD) modeliyle hayata geçirilen İstanbul-İzmir Otoyolu ile iki kent arasındaki seyahat süresi 3,5 saata düşerken, iş seyahatlerinde otoyolu kullanan bir otomobil için zaman tasarrufu tutarı 228 lira, akaryakıt tüketim tasarruf tutarı 76 lira olmak üzere toplamda 304 lira tasarruf sağlanacağı tahmin ediliyor.

• İstanbul-İzmir Otoyolu açıldı

AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğünce YİD modeliyle hayata geçirilen İstanbul-İzmir Otoyolu, birçok alanda tasarruf sağlanmasına ve çevre kirliliğinin azaltılmasına katkıda bulunuyor.

Devlet tarafından yeni finansman kaynağı olarak kullanılmaya başlanan YİD modeliyle "özel sektör dinamizmi, kamu deneyimi ve uluslararası finans kuruluşlarının mali desteği bir araya getirilerek risk paylaşımı" sağlanıyor.

Geleneksel finansman yöntemleriyle otoyol projeleri 7-20 yıl arasında tamamlanırken, YİD modeliyle projeler 5 yıldan daha kısa sürede bitirilerek hizmete açılıyor. YİD modeliyle finanse edilen otoyol projelerinde, "kamunun verdiği garanti miktarlarıyla gerçekleşen gelir miktarlarının karşılaştırılması yerine bu projelerin, milli bütçeyle yapılmasıyla ne kadar sürede hizmete açılacağının ve erken hizmete açılmasından dolayı kamuya getirdiği yararların dikkate alınması gerektiği" belirtiliyor.

Yatırımın gerçekleştirilmesi ve işletme aşamalarında özel sektörün hızlı karar alabilme ve ileri teknoloji kullanma yeteneği, projelerin daha etkin ve verimli işletilmesini sağlarken, projelerin kısa sürede hayata geçirilmesi akaryakıt, zaman tasarrufu, sürüş konforu, trafik güvenliği ve istihdamın da aralarında bulunduğu sosyo-ekonomik katkı ile rekabet gücü ülkeye katkıda bulunuyor.

YİD kapsamındaki projeler işletme süresi bitiminde her türlü bakımı yapılarak kamuya devredileceğinden, projenin kalan ekonomik ömrü boyunca elde edilecek gelirler, kamunun bütçe dengesine katkı sağlayacak.

Garanti ödemeleri, projelerin finansal yapılabilirliği ile alınan kredilerin geri ödeme süresi dikkate alınarak tespit edilirken, işletme süresinin ilk yıllarında bu kapsamda tüm dünyada benzer projelerde olduğu gibi belirli miktarlarda garanti ödemesinin yapılması gerekiyor.

İstanbul-İzmir Otoyolu'nun ön plana çıkan özellikleri

Devlet yolunda gerçekleşen işletme hızları incelendiğinde güzergah üzerindeki yaklaşık 304 hemzemin kavşak ve ayrılma-katılma şeritleri ile devlet yolunun hizmet verdiği alanlardaki yaya geçitleri, okul geçitleri gibi yasal zorunluluklar sebebiyle işletme hızları yer yer saatte 15-20 kilometreye kadar düşüyor, bu nedenle kent geçişlerinde kesintisiz trafik akışının sağlanması mümkün olmuyor. Bu kapsamda İstanbul-İzmir Otoyolu'nun kullanılması durumunda iş seyahatlerinde bir otomobil için zaman tasarrufu tutarı 228 lira, akaryakıt tüketim tasarruf tutarı 76 lira olmak üzere toplam zaman ve akaryakıt tasarruf tutarının 304 lira olacağı tahmin ediliyor.

Yapım aşamasında 8 bin 600 kişi istihdam edilen projenin işletme süresi boyunca ise yıllık ortalama 6 bin 100 kişinin bakım işletme hizmetlerinde istihdam edilmesi öngörülüyor.

Otoyola trafik kayması sebebiyle mevcut devlet yolu güzergahını kullanan trafiğin azalması sonucunda devlet yollarının periyodik bakım giderleri azalacak. Böylece mevcut devlet yollarına yapılacak periyodik bakım harcamalarında ortalama olarak yıllık 35 milyon lira tasarruf sağlanması öngörülüyor.

Erişim kontrollü otoyollarda ölümlü ve yaralanmalı kaza riski devlet yollarıyla kıyaslandığında en az 2 kat daha düşük olduğu görülürken, ayrıca şehir geçişlerinde trafiğin otoyola kayması nedeniyle kent merkezlerinde gürültü kirliliği önemli miktarda azalacak.

Otoyolun kullanılmasıyla karbondioksit salımında otomobil başına 26 kilogram, tüm taşıt cinsleri itibarıyla toplamda yıllık 375 bin ton azalma olacağı tahmin ediliyor.

İstanbul-İzmir Otoyolu'nun alternatifi olan devlet yolu, bitümlü sıcak karışım kaplamalı bölünmüş yol standardında ücretsiz olarak hizmet veriyor. Vatandaşlar kendi tercihlerine bağlı olarak bu yolu kullanabiliyor.