Doğu Akdeniz’de gaz üreten, tüketen ve geçiş ülkelerini bir araya getiren Doğu Akdeniz Gaz Forumu (DAGF), yedi ülkenin katılımıyla Kahire’de kuruldu. Bu yeni ittifakı, Avrupa Birliği ve Dünya Bankası himaye edecek. Akdeniz’deki en uzun kıyı şeridinin sahibi olan Türkiye’nin yanısıra Suriye, Lübnan, Libya, Tunus ve Malta gibi kıyıdaş ülkelerin Forum’a davet edilmemesi, enerji kaynakları üzerindeki cepheleşmenin de göstergesi oldu.

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Yunanistan, İsrail, İtalya, Ürdün, Filistin ve evsahibi Mısır’ın enerji bakanları, pazartesi günü Kahire’de bir araya geldi. Doğu Akdeniz’deki enerji kaynakları üzerine değerlendirmeler yapılan toplantıda, açık deniz alanlarındaki yeni gaz keşifleri ile mevcut kaynakların optimal kullanımının, bölgedeki ekonomik kalkınma ve enerji güvenliği üzerinde derin etkisi olacağı kaydedildi.

Bakanlar, bölgedeki petrol ve doğalgaz rezervlerinden yararlanma çabalarını destekleyen uluslararası bir kuruluş olmayı amaçladıklarını belirtirken, ana hedeflerinin arz ve talebi sağlayarak üyelerin çıkarlarına hizmet edecek bölgesel bir gaz piyasasının kurulması olduğunu bildirdiler. Bölgedeki gaz potansiyelinin verimli kullanılması için teknik ve ekonomik alanlarda işbirliğinin yolunu açmak üzere çalışma taahhüdünde bulunan bakanlar, özel sektörün de DAGF’de önemli bir rolü olacağını vurguladılar. Bu kapsamda özel sektörün Daimi Gaz Endüstrisi Danışma Grubunun bir parçası olarak, düzenleyici kurumlarda aktif görev alması konusunda anlaşmaya varıldı.

Üye ülkelerin enerji bakanları, merkezinin Kahire’de olması kararlaştırılan Doğu Akdeniz Gaz Forumu’nun yapısına ilişkin konuları görüşmek üzere nisan ayında yeniden bir araya gelecek. Ayrıca DAGF’nin çıkarlarıyla ve hedefleriyle anlaşmak kaydıyla diğer üretici, tüketici ya da geçiş ülkeleri DAGF’ye üye olabilecek.

‘TÜRKİYE VE KKTC’Yİ HEDEF ALDIĞI AÇIK’

Kıbrıs Bahçeşehir Üniversitesi Deniz Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Başkanı Yrd. Doç. Emete Gözügüzelli, Doğu Akdeniz’deki yeni ittifakın kodlarını Aydınlık’a anlattı. İttifakın, Türkiye ve KKTC’yi hedef aldığını söyleyen Gözügüzelli, şöyle devam etti:

“Doğu Akdeniz Gaz Forumunu kuran taraflar, hali hazırda keşiflerin yapıldığı ülkeler görüntüsünde. Bunlar Avrupa’nın enerji güvenliği için alternatif ülke statüsünde görülse de, Türkiye, Suriye, Libya, Lübnan gibi ülkelerin davet edilmemesi anlamlı. Bu forum, iyi niyete dayalı bir birliktelik değildir. Bu ittifakın başta Türkiye ve KKTC’ye karşı yapıldığı açık. Çünkü Rum Enerji Bakanı, forumda yaptığı açıklamada, ‘Egemenlik haklarımızı kesintisiz uygulayabilmek için bölgemizde müttefikler oluşturmak gerekiyor’ dedi. Rum Yönetiminin taşıdığı niyet, bu ittifakı arkasına alarak Kıbrıs Türkleri ile anavatan Türkiye’nin kıtasahanlığındaki mevcut haklarını gasp etmektir. Bütün bu gelişmeler, Kıbrıs’ta deniz ve hava üssü açılmasının ne kadar elzem olduğunu ortaya koymaktadır.”

‘DENİZ HAYDUTLUĞU’

“Ayrıca bu toplantının Avrupa Birliği ve Dünya Bankası huzurunda gerçekleşmesi, AB’nin Akdeniz’de kendi enerji güvenliğini sağlamak adına, bölgede henüz deniz yetki alanları belirlenmeden başlatılan hidrokarbon faaliyetlerine meşruymuş gibi davranmasıdır. Bu hem AB’nin hem de Yunanistan ve GKRY’nin deniz haydutluğudur. Bu hamlelere karşı Türkiye, hem sondaj faaliyetlerini aktif şekilde devam ettirmekte hem de Karadeniz, Ege ve Akdeniz’de yapacağı Mavi Vatan Tatbikatıyla haklarını korumakta kararlı olduğunu göstermektedir. Hiçbir hamle, Kıbrıs Türklerinin haklarının gaspına yönelik bir netice doğuramayacaktır. Bedel ödemek isteyenler de ödeyecektir.”

İsrailli bakandan ilk resmi ziyaret

İsrail Altyapı ve Enerji Bakanı Yuval Steinitz, Mısır Devriminden bu yana ilk defa İsrailli bir bakanın Kahire’ye resmi ziyaret yaptığını belirtti. Doğu Akdeniz Gaz Forumuna katılmak üzere Kahire’ye giden Steinitz, şöyle konuştu: “Kahire’de İsrail’i temsil etmekten mutluyum. Bu ilk resmi ziyaretim. Mısır Hükümeti tarafından 2011 Mısır Devriminden bu yana ilk defa İsrailli bir bakana resmi davet yapıldı. Dolayısıyla bu, İsrail ve Mısır arasındaki ilişkilerin ve işbirliğinin gelişmesinin göstergesidir.” Steinitz, Doğu Akdeniz’de enerji kaynaklarına ilişkin gelişmelerin İsrail, Mısır ve GKRY arasındaki jeostratejik ve politik işbirliğinin motoru haline dönüştüğünü ifade etti.

DAGF’nin hedefleri

Toplantıda, Forum’un ana hedeflerine ilişkin şu maddeler belirlendi:

Arz ve talebi sağlayarak, kaynak gelişimini optimize ederek, altyapı maliyetini rasyonelleştirerek, rekabetçi fiyatlar sunarak ve ticari ilişkileri geliştirerek, üyelerin çıkarlarına hizmet eden bölgesel bir gaz piyasası oluşturmak.

Mevcut ve yeni altyapının rekabetçi fiyatlandırma ve gelişmiş ticaret ilişkileri içinde verimli şekilde kullanılmasını sağlamak.

Sistematik diyalog yoluyla doğalgaz konusunda ortak politikalar oluşturarak işbirliğini güçlendirmek.

Uluslararası hukukun ilkelerine uygun olarak, üyeler arasındaki işbirliği ve diyalogdan elde edilebilecek karşılıklı fayda bilincini derinleştirmek.

Bölgedeki tüketim ve transit tarafları ile işbirliğini artırarak, mevcut altyapıdan faydalanmak. Gelecekteki keşifleri barındıracak altyapı seçenekleri oluşturmak.

Tüketici ülkelere ihtiyaçlarının korunmasında yardımcı olmak ve bölgedeki gaz politikalarını geliştirmek için transit ülkelerle işbirliğini teşvik etmek. Böylece gaz endüstrisinin her aşamasında aktörler arasında sürdürülebilir bir ortaklığın kurulmasını sağlamak.

Gaz keşifleri, üretim, ulaşım ve altyapı inşaatları söz konusu olduğunda çevresel kaygıları gözeterek sürdürülebilirlik sağlamak ve enerji kaynaklarının özellikle yenilenebilir enerji ve elektrik ağları ile entegrasyonunu geliştirmek.

Filistin ve Ürdün neden ittifakta?

Filistin ve Ürdün’ün neden İsrail ile aynı ittifakta yer aldığına ilişkin sorumuzu da yanıtlayan Emete Gözügüzelli, şu bilgiyi paylaştı:

“Filistin son dört yıldır AB ile ilişkilerini geliştirdi. AB, ‘Filistin’in enerji güvenliği bizim de endişemiz’ diyerek stratejik destek çerçevesi oluşturdu. Bu yardımlarla hidrokarbon sektörünü yeniden yapılandıracaklar. Filistin Enerji ve Doğal Kaynaklar Yönetimi (PENRA), hem elektrik tedariki hem de hidrokarbon noktasında anlaşmalar yaptı. İşte bu altyapı yatırımlarının yarattığı bağımlılıktan dolayı bu ittifakta yer alıyorlar. Tabi 2010 Amerikan Jeoloji Raporu’na göre de Levant havzasında, yani Güneydoğu İsrail ile Gazze açıklarında hidrokarbon yatakları var. Filistin bundan dolayı dahil edildi. Fakat İsrail de Filistin de su sıkıntısı yaşıyor. Hangi keşif olursa olsun, su büyük bir stratejik güçtür. Bu konuda Türkiye’ye muhtaç olacaklar.

Ürdün ise ‘petrollü şeyl’ kaynağının en önemli ülkelerinden biri. Petrollü şeyl, yüzde 70 oranında bu ülkeden çıkıyor ve Dünya Enerji Konseyine göre Ürdün, dünyadaki petrollü şeyl yatağının sekizinci büyük ülkesi. Petrollü şeyl nedir? Isıtıldığında petrol ve gaz üreten organik bir kayaç türü. Termik santrallerde yakıt olarak kullanılabilen ve elektrik üretimi sağlayan bir kaynak. Türkiye de bu kaynak türü için son yıllarda sondajlar yapıyor. Rusya, Ürdün, İsrail, Brezilya, Amerika ve Avustralya bu kaynaktan petrol ve gaz üretiyor. Bu bakımdan Ürdün’ün ittifaktaki rolü önemli.”

Barbaros’a Barbaros refakat ediyor

MİLLİ Savunma Bakanlığı, Doğu Akdeniz’de bilimsel araştırma yapan Barbaros Hayreddin Paşa Sismik Araştırma gemisine, TCG Barbaros firkateyninin refakat ettiğini duyurdu.

Bakanlığa ait sosyal paylaşım sitesi Twitter’de yapılan paylaşımda, “Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanlarımızda bilimsel araştırma faaliyetlerine devam etmekte olan Barbaros Hayreddin Paşa sismik araştırma gemimize, Deniz Kuvvetlerimiz tarafından sağlanan refakat görevi kapsamında halen TCG Barbaros firkateyni de bölgede bulunmaktadır” denildi.Twitter’de paylaşılan araştırma gemisi ve firkateynin yer aldığı fotoğrafta, ufuk çizgisinin üzerinde Barbaros Hayreddin Paşa’nın temsili resminin bulunması dikkat çekti.

Kaynak: Tevfik Kadan/Aydınlık