Işın Erenoğlu Üstündağ

Makinelerin kendi ihtiyaçlarını kendileri belirleyerek, kendi kendine üretime geçebilecekleri ve hatta versiyonlarını yükseltebilecekleri bir döneme giriyoruz. Üç boyutlu  “metal yazıcıları” satışa hazırlandı. Bir de bunların yapay zeka ile birleştiğini düşünün! İşte Makinelerin Evrimi ve Devrimi!

Birinci sanayi devrimi buharlı makinelerle başladı, elektriğin makinelerde kullanılmasıyla ikinci sanayi devrimi geldi. Dijital teknolojilerin devreye girmesiyle üçüncü sanayi devrimine ulaştık. Sürekli gelen yenilikler ve gelişmelerle artık dördüncü sanayi devriminin başladığı kabul ediliyor. (Endüstri 4.0) Peki dördüncü sanayi devriminin hızını, ışık hızına çıkaracak ve belki de beşinci devrimin kapısını tıklatacak bir yenilik var dersem...

Bilim kurgu filmlerinden bir başlıkla, merhaba demiş olduk ama, insanlık yakın gelecekte şimdi hayal üstü olarak tanımlayacağımız, makinelerin evrimine şahit olacak!

Nasıl mı?

İkinci Dünya savaşında, HP (Hewlett-Packard) firması, Amerika Birleşik Devletleri ordusunun radarla ilgili ihtiyaçlarını karşılayarak ilk ticari çıkışını yaptı. HP, önce ölçü ve test aletlerini radar cihaz bileşenlerine evirdi. Sonra da sinyal işlemeden gelen bilgi birikimini bilgisayarlar üretiminde kullandı. Şimdi ise yeni bir evrime daha imza attı. 3D (üç boyutlu) ‘’metal’’ yazıcılarını üretti.

Bu ne anlama geliyor derseniz?

Böylece ilk defa, sayısal metal işleme tezgahlarından (CNC) sonra,  el değmeden bir tasarımın, her hangi bir noktada, üretimi mümkün olacak. Bunun bizim için, yani insanlık için iki önemi var.

Birincisi, Lojistik ihtiyaçların, servis ve çözümlerinin değişeceği anlamına geliyor...

Şimdi bir araba arızasını düşünün, arabanızı bir servise götürüp bırakıyorsunuz. Belki on sene önce ilk olarak üretilmiş bir yedek parçayı stokta varsa takıyorlar. Yoksa ilgili parçanın siparişi verilerek, belki yurtdışından getirtildikten sonra, ancak tamiri gerçekleştirilebiliyor. Bundan böyle, 3D metal yazıcılarla, arızalı parçanın yenisi hemen üretilerek, fırından çıkan sıcak ekmek misal, ihtiyaç noktasına en yakın yerden ulaştırılıyor olacak. Bu durumda servisler binlerce farklı parça stoğu tutmak yerine, 3D metal yazıcılar alarak, sadece metal ham maddesini stokta tutabilir hale gelecekler. Bilgisayarda ise tüm parçaların yazılım kodları bulunacak. Dolaysıyla, yedek parça siparişi ve satışı yerine artık malzemelerin sadece kodları satılıyor olacak ve üreticiler bu kodları satarak para kazanacaklar. Bu da yeni sistemde, zaman, maliyet, stok, para tasarrufu anlamına geliyor.

Gelecekte bu yazıcıların fiyatının uygun hale gelmesiyle birlikte, şimdiki gibi beyaz eşya, mobilya alarak ev kurmak yerine, her ev sadece bir 3D yazıcı alarak evini kurabilir hale gelecek. Çünkü istediğiniz mobilyayı, beyaz eşyayı, kıyafeti, ayakkabıyı, arabayı siz üretebilir hale geleceksiniz. Biraz montaj bilgisiyle sıkıldıkça yada eskidikçe tarzını, rengini seçerek tekrar tekrar her şeyi üretiyor olacaksınız. Bu durumda elbette ticaret, üretim alışkanlıkları değişecektir.

2019 yılının ilk yarısında müşteriler, 3D dizayn dosyalarını yükleyerek, endüstriyel parçaları yüklü adetlerde Metal Jet Üretim Servislerinden elde edebilecekler. Metal Jet Üretim Sistemlerinin ticari hale gelmesi ise, 2020 yılından itibaren 400.000 doların altında bir bedelde olacak. Üstelik ön siparişleri bugünden vermek mümkün[1].

İkincisi ve beni daha çok heyecanlandıranı ise, 3D metal yazıcıların yapay zeka ile birleşerek, makineler adına muazzam bir yeni çağı başlatıyor olması!

Gelişen yapay zeka ile, makineler kendilerini daha işlevsel ve uzun ömürlü yapacak parçaları ve mevcut yedek parçalarını daha bozulmadan hissederek (predictive maintenance) sipariş vererek değiştirebilecekler! Örneğin, yine bir arabayı düşünürsek, giderken, yol tutuşundaki titreşim farkından, hangi dişlinin hasarlı olduğunu en başından algılayarak, ağ üzerinden kendisi otomatik parça siparişi verecek. Size de ekranda bilgisini geçecek.

Bu durumda tamamen otonom araçların kullanıldığı bir trafikte, yazılıma virüs bulaşmadığı sürece, trafik kazası terimi ve bu nedenle ölüm yada yaralanmalar artık tarih olacaktır. Sloganımız: Siz sadece arka koltuğa geçin ve keyfinize bakın... Diğer taraftan böyle bir gelecekte şoförlük mesleği gibi bazı meslekler yok olurken, arabada taşınan insanı eğlendirecek programlar, uygulamalar (oyun, tanıtım, vb..) üzerine çalışan yeni bir meslek türünün çıkması da olasıdır.

Bunun bir adım ötesinde ise, makineler kendilerine daha iyi parçalar tasarlayarak, kendi kendini geliştirebilecek hale gelecekler. Yani arızanın hangi dişliden kaynaklandığının ötesinde, o dişli yerine nasıl bir tasarım yapılırsa, daha iyi bir çözüm olur ve sistem gelişerek kendi kendine versiyon atlar hale gelir, bunun kararını veriyor olabilecekler. Bu da makinelerin kendini, insanlar olmaksızın geliştiriyor olması demek!

Aklıma transformers’daki arabalar, hatta terminatördeki insanımsı makineler geldi. Mevcut gelişmelerle bunun önünü açmış olacağız...

Bu konuyu araştırırken, sıklıkla karşılaştığım endişe içeren soru ise, kendi kendine gelişen makinelerin kendisinin farkındalık (self awareness) gelişiminin insanoğlunu  nasıl etkileyeceği?

Bunu kestirmek pek kolay değil. İlk başta insanlık, yazılımlarla makinelerin karar almalarına belli sınırlamalar getirilebilse de sonrasında yapay zekanın kendi farkındalık gelişimiyle karar alma ağlarına o kadar müdahale edemeyebiliriz.  Diğer taraftan, belki de, insanların yapay robotik uzuv yada çiplerle donatılması da insanları makinelerle daha uyumlu hale getirebilir. Dolayısıyla tamamen kurallara uyulan ve daha eşit adaletin dağıtıldığı bir gelecekte, hep birlikte yaşayabiliriz. Her dönemin zorlukları, kolaylıkları var elbet. Bu daha önce de böyleydi ve gelecekte de böyle olacak. Sürekli bir dönem kapanırken, yenisi açılıyor olacak. Bana sorarsanız, insanlığın esas başarısı, (makine diliyle insanlığın versiyon atlaması), her düzene uyum sağlayarak mutlu yaşayabilmesindedir.

Neyine üzüleyim fani dünya?
Dönerken içine kattığın sayısız,
Oynanan tüm oyunlar kuralsız,
Yaşarken binler kaygısız,
Bana mahsus yalnız,
Boyun eğmez mutluluk, bende katıksız!

Referanslar:

[1] https://www.zdnet.com/article/hp-launches-metal-jet-3d-printing-additive-manufacturing-system/

[2] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2405896316325496

Not: Fotograflar alıntıdır.