Son dönemde üyeler arasındaki ihtilaflarla sarsılan NATO’nun, Londra’da düzenlenen kritik liderler zirvesinde ittifakın birliği, Baltık savunma planının onaylanması ve teröre karşı ortak mücadele vurguları öne çıktı. 

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg açılış konuşmasında, “Farklılıklarımıza rağmen birbirimizi korumak için asli görevimizin etrafında birleşmeye devam edeceğiz” ifadelerini kullandı. Zirveye ev sahipliği yapan Boris Johnson ise NATO’ya bağlılığın “kaya gibi sağlam” olduğunu söyledi.

Birlik söylemlerine rağmen NATO içerisinde Suriye politikası, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400 savunma sistemleri, Baltık savunma planı gibi başlıklarda beliren görüş farklılıklarında kısmi ilerleme sağlandığı gözlendi. Liderler toplantısının ardından, Türkiye’nin, YPG’nin terör örgütü olarak tanımlanmasını şart koştuğu Baltık savunma planı konusundaki pürüzün aşıldığı bildirildi. 

TERÖR VURGUSU 

Türkiye’nin plana yönelik engellemeyi kaldırdığını açıklayan Stoltenberg, plana vize vermenin koşuluna ilişkin soruya ise bir üye ülkeyi hedef alan saldırının tüm üyelere yönelmiş kabul edileceğini öngören 5. maddeye işaret ederek yanıt verdi. NATO Genel Sekreteri, YPG’nin terörist olarak tanımlanması konusunun zirvede görüşülmediğini, görüş ayrılıklarının ise sürdüğünü sözlerine ekledi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, zirve öncesinde, YPG’nin terör örgütü olarak kabul edilmemesi durumunda olası bir Rusya saldırısına karşı Polonya’nın yanı sıra Litvanya, Letonya ve Estonya’yı gözeten Baltık planına “karşı çıkmaya devam edileceğini” söylemişti. YPG konusu özellikle Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından önceki gün gündeme getirilmişti. Macron, Türkiye’yi “IŞİD’e karşı işbirliği yapılan güçlerle savaşmakla” suçlamıştı.

BM İLE İŞBİRLİĞİ

Türkiye’nin vetosunu kaldırmasında somut olarak hangi adımın etkili olduğu belirsizliğini korurken, zirvenin sonuç bildirgesinde “terörle mücadele” vurgusunun öne çıkmasının Türkiye’ye verilen bir mesaj olduğu yorumları yapıldı. “Güvenli kalmak için geleceğe birlikte bakmalıyız” ifadesinin dikkat çektiği bildirgede “Terörizm, bütün türleri ve tezahürleriyle hepimiz için tehdit olmaya devam ediyor” denildi. Daha önce Stoltenberg ve ABD Başkanı Donald Trump tarafından gündeme getirilen savunma harcamalarının artırılması başlığı da zirve bildirgesinde yer aldı. Sonuç bildirgesinde ayrıca Birleşmiş Milletler’le işbirliğinin artırılacağı ve Kuzey Makedonya’nın çok yakında en yeni müttefik olacağı belirtildi.

İSPANYA: MİSYONA DEVAM

Türkiye ile ilgili gündeme gelen bir başka tartışma başlığı ise Rus S-400 füze savunma sistemlerinin alımı sonrasında izlenecek yol haritasıydı. Daha önce Türkiye’deki NATO savunma misyonundan çekilebileceği söylenen İspanya’nın Başbakanı Pedro Sanchez, misyondaki varlıklarının süreceğini açıkladı. İspanyol Patriot füze savunma sistemlerinin Türkiye’deki görev süresi her 6 ayda bir yenileniyor. Sanchez’in, İspanya’nın Türkiye’deki füze savunma sistemini 2020 yılında sürdürme vaadinin diğer NATO üyesi ülkeleri tarafından da “kabul gördüğü” bildirildi. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg ise S-400’lerin NATO savunma sistemleriyle “asla entegre edilmeyeceğini” belirtti.

PENTAGON: PES ETMEDİK

Pentagon Savunma Politikaları Müsteşarı John Rood, Türkiye ile yaşanan S-400 krizine ilişkin “Bu konuda henüz pes etmedik. Bir başka yol izlemeleri konusunda ikna etmek için Türklerle görüşmeye devam ediyoruz” dedi. Rood, Türkiye’nin terör örgütü YPG/PKK  ile mücadelesine de değineerek, “Türklerin bazı planlamalar konusunda daha yapıcı olmalarını bekliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

ABD BAŞKANI ERKEN AYRILDI

Zirve kapsamında Kanada, İngiltere, Fransa ve Hollanda liderlerinin, ABD Başkanı Donald Trump’ı çekiştirdiği anların kameraya yakalanması, mini bir kriz yarattı. ABD Başkanı, kendisi hakkında konuşan Kanada Başbakanı Trudeau’ya “ikiyüzlü” diyerek tepki gösterdi. Trump’ın zirveden beklenenden erken ayrılması ve dün yapacağı son basın toplantısını iptal etmesi dikkat çekti.

TRUMP İLE SÜRPRİZ GÖRÜŞME

Zirve kapsamında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump başkanlığındaki heyetler dün bir araya geldi. Twitter hesabından açıklama yapan Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve eski TBMM Başkanı ve AKP İzmir Milletvekili Binali Yıldırım’ın da katıldığı görüşmenin “son derece verimli” geçtiğini bildirdi. 

Trump’ın ajandasında olmadığı belirtilen görüşmeye ilişkin Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada da “İki lider, Türkiye’nin ittifaka olan taahhütlerini yerine getirmesinin önemini, ikili ticareti 100 milyar dolara artırma yoluyla ilişkilerin güçlendirilmesini, bölgesel ve güvenlik sorunlarını ele aldılar” ifadeleri kullanıldı. 

ERDOĞAN, MİÇOTAKİS’LE BİR ARAYA GELDİ

Erdoğan, dün Doğu Akdeniz’deki doğalgaz sondajı ve münhasır ekonomik bölge ilanları konularında gerilim yaşanan Yunanistan’ın Başbakanı Kiriakos Miçotakis ile de görüştü. Erdoğan’ın ayrıca İspanya Başbakanı Sanchez’le de bir araya geldiği bildirildi. 

ÇİN İLK KEZ GÜNDEM

Geleneksel olarak Moskova’nın karşısında konumlanan NATO’nun liderler zirvesinde bu yıl ilk kez Çin’in bir “mücadele başlığı” olarak ele alınması dikkat çekti. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in önceki günkü açıklamasında, “Çin ilk kez resmi olarak gündemimizde. Bazı fırsatların yanı sıra sorunlar da bulunuyor” şeklindeki sözleri gündeme yansımıştı. ABD Savunma Bakanı Mark Esper ise dün Reuters’a verdiği demeçte Çin’in artan askeri gücüne karşı önlem alınması gerektiğini vurguladı. “Çin bizim için stratejik bir mücadele ve üzerine gitmeliyiz” şeklinde konuşan Esper, bu ülkenin şu aşamada “düşman” olarak tanımlanamayacağına ilişkin “Çin, yeni Rusya değil. Çin’i yeni düşmanımız olarak ilan etmiyoruz. Çin, 21. yüzyılın yükselen gücü” ifadelerini kullandı.  

Zirvenin ardından yayımlanan Londra Deklarasyonu’nda da “Çin’in artan nüfuzu ve uluslararası politikalarının ortaya çıkardığı fırsatları ittifak olarak birlikte ele almalıyız” denildi.

Savunma uzmanları, Çin’in yanı sıra, uzayın operasyon sahası olarak tanımlanması ve siber savaş gibi başlıkların bu yılın öne çıkan gündemleri olduğu değerlendirmesinde bulundu. İngiltere Başbakanı Boris Johnson da dünkü konuşmasında, hibrit savaş ile uzay ve siber alan dahil yıkıcı teknolojiler gibi tehditlerin tartışılması gerektiğinin altını çizdi.