Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) bulunan mallarla ilgili bir iç hukuku oluşturmak amacıyla kurulan Taşınmaz Mal Komisyonu (TMK), Maraş bölgesindeki taşınmaz bir mülke ilişkin davaya ilk kez ihtilaf yoluyla Kıbrıs Vakıflar İdaresi'nin (EVKAF) taraf olmasına izin veren bir karar aldı.

EVKAF'tan yapılan yazılı açıklamaya göre, TMK'ya Kıbrıslı Rum bir davacı tarafından getirilen dava ile EVKAF, ilk defa bir davaya ihtilaf yoluyla ilgili taraf olarak katıldı.

EVKAF Genel Müdürü İbrahim Benter, TMK'nın 28 Ocak'ta yapmış olduğu açıklamaya ilişkin, "EVKAF, bu davadaki ilgisini tanıyan ve davaya taraf olmamıza izin veren TMK'nın vermiş olduğu bu önemli ve makul kararı takdirle karşılıyoruz. Bu kararı, tarihi mülkiyet haklarımızı korumada önemli bir adım olarak değerlendiriyoruz." ifadelerini kullandı.

EVKAF, idaresini üstlendiği Abdullah Paşa Vakfı adına, 1732/2011 numaralı davaya taraf olmak için TMK'ya 2020'de başvurmuş, Kıbrıslı Rum davacı EVKAF'ın davaya taraf olmasına itiraz etmiş, hukuki ihtilaf doğmuştu.

TMK, lehte ve aleyhte argümanları dinledikten sonra EVKAF'ın bu davaya katılmak için meşru sebepleri olduğuna kanaat getirerek başvuruyu kabul etti.

28 Ocak'taki TMK kararıyla, KKTC'deki Kıbrıslı Rumların mülkiyet talebine ilişkin bir davaya EVKAF'ın katılması için ilk defa ihtilafa gerek duyulmuş oldu. EVKAF, TMK'daki önceki davalara, davacıların rızasıyla katılmıştı.

EVKAF, Maraş bölgesindeki arazilerin yüzde 100'ünün yasal sahibi olduğunu ve Kıbrıs, Britanya koloni yönetimi altındayken (1878-1960), varlıklarının hukuksuz bir biçimde şahıslara ve kurum ve kuruluşlara devredildiğini savunuyor.

Vakıfların tabi olduğu yasalara ve Britanya'nın da imzacı olduğu uluslararası anlaşmalara göre, EVKAF'ın varlıkları satılamıyor veya devredilemiyor.

Kıbrıs Vakıflar İdaresi

Bir hayır kurumu olan EVKAF, Sultan II. Selim'in talimatıyla 1571'de, Müslümanların yaptığı bağışları ve etnik köken, din, dil veya cinsiyet gözetmeksizin tüm Kıbrıslı vatandaşların yararına yapılan işleri yönetmek için kuruldu.

Geleneksel olarak Kıbrıs'taki Müslümanlar, arazilerini veya paralarını EVKAF'a veya bir vakfa miras olarak bırakıp, EVKAF'tan kendi adlarına idare etmesini istiyor. Bu vakıflardan birisi olan Abdullah Paşa Vakfı.

Vakfın, Maraş'taki mülklerin kira gelirleri ile yerel öğretmenlerin maaşları, çocukların okul ve kıyafet masrafları, sağlık hizmetleri, dul ve yetimlere yardım, fakir genç kızlara çeyiz, camilerin bakım ve onarımı gibi birçok hayır işi yaptığı biliniyordu.

Merkezi KKTC'nin başkenti Lefkoşa'da bulunan kurum, 2 bin 200'den fazla vakfı idare ediyor ve gelirleri Kıbrıs'ta her tür insana yardım etmek için kullanıyor.

EVKAF, eğitim, sağlık, yoksullara yardım, çevreyi koruma, hayvan refahı, dini yapıların ve tüm inançlardan insanların mezarlıklarının muhafaza edilmesi gibi birçok alanda yardım faaliyeti yürütüyor.

Taşınmaz Mal Komisyonu

KKTC'de bulunan mallarla ilgili bir iç hukuku oluşturmak amacıyla 2005'te kurulan TMK, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından etkin bir iç hukuk yolu olarak kabul ediliyor.

TMK, 2006'dan bu yana KKTC sınırları içindeki mallarla ilgili iade, tazminat ve takas taleplerini değerlendirip karara bağlıyor.

Maraş açılımı

KKTC'de 18 Haziran 2019'daki Bakanlar Kurulu toplantısında, 1974'ten bu yana kapalı olan Maraş'ın açılması konusunda adımların atılması ve uzman bir ekiple bilimsel envanter çalışması yapılması kararı alınmıştı.

KKTC sınırları içerisindeki Maraş'ın kamuya ait Demokrasi Caddesi ile sahil kısmının bir bölümü 8 Ekim 2020'de açılmıştı.

Bakanlar Kurulu kararıyla 12 Temmuz 2021'de Maraş açılımının ikinci aşaması kapsamında bir bölge daha askeri olmaktan çıkarıldı ve böylece Maraş'ın yüzde 3,5'lik kısmı sivilleştirildi.

Türkiye ve KKTC makamları, Maraş'ta taşınmazı olan Rumlara ve diğer vatandaşlara, Taşınmaz Mal Komisyonuna başvuru yapmaları çağrılarını yineliyor.

Gelecekte eski sakinlerinin de bölgedeki mülklerine dönmesiyle Maraş'ın tamamının Türk yönetiminde açılması hedefleniyor.

TMK, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hükümleri gereğince, temmuz 1974 öncesi Kuzey Kıbrıs'ta arazisi olan Kıbrıslı Rumların mülkiyet taleplerini değerlendirme amacıyla kurulmuştu.