Bir Holywood felaket filmi içerisinde rol alıyormuşuz gibi hissettiğimiz günlerden geçiyoruz. Yalnızca filmlerde olur diye düşündüğümüz bir tabloyla karşı karşıyayız… New York sokakaları bomboş ve askeri araçlarla dolu… Avrupa sıkı yönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan ederek milyonlarca kişinin her gün her an yaşadığı tüm mekanlarını boşalttı. Dünyanın neredeyse tamamı evlere kapandı. Tek bir şey düşünüyoruz Covid-19’a karşı kendimizi korumak ve hayatta kalmak!

Dünya sanayisini ve üretimini gerçekleştiren tüm büyük devletler, virüs karşısında çaresiz kalıyor.

Hepimiz içsel olarak çok farklı ve yeni, bambaşka hatta zorlu bir döneme doğru gittiğimizi hissediyoruz.

Aynı jenerasyonda olan tüm arkadaşlarım şunu söylüyor: Nasıl bir dönemde doğmuşuz, baksanıza! Radyo’dan dijital çağa geçişe kadar ne çok olay gördük!

Hepimizin aklında şöyle sorular var:  

Covid-19 Pandemisi insanlığa yeni neler getirecek?

Covid-19 Pandemisi ile başlayan dönemle birlikte Dünya’da yaşam nasıl bir yöne evrilecek?

Covid-19 Pandemisi gündelik yaşantımıza ne gibi değişiklikler getirecek?

Covid-19 Pandemisi ile hayatımızdan artık neler çıkıp gidecek?

Bu dört soruya verilecek cevapları Marshall McLuhan’ın çok bilinmeyen ancak önemli değişimlerde kullanılması gereken “Tetrad” kuramı ile cevaplamak isabetli olacaktır.

McLuhan’ın kuramına göre, dünyadaki tüm oluşumlar, olaylar, teknolojiler, gelişmeler ve araçların gelecekteki etkilerini ortaya koymak için dört soru sormak gerek. “Olgu, araç ya da teknoloji neyi genişletiyor ya da uzatıyor?”; “Olgu, araç ya da teknoloji neyi yerinden ediyor, neye önemini kaybettiriyor?”; “Olgu, araç ya da teknoloji neyi telafi ediyor ya da geri kazandırıyor?”; “Olgu, araç ya da teknoloji sınırlarına ulaştığında neyi tersine çeviriyor ya da geri döndürüyor?”

Bu dört soru herhangi bir olgunun birbirini tamamlamasını ve etkileşim doğasını ortaya koyar. Bu sorular kapsamında ele aldığımızda Covid-19 Pandemisinin bizlere yansıtacak çok fazla etkisi olduğunu söyleyebiliriz.  

Covid-19 Pandemisini Tetrad kapsamında ve gündelik hayat ekseninde incelersek şu konularda gelişme ve genişleme getireceğini öngörebiliriz.

• Bundan böyle sağlık sektöründe yeni yapılanmalar, yeni yatırımlar, nanoteknoloji gelişmeler, araştırmalar ve yeni buluşlar yapılması genişleyecek.
• Aynı şekilde hijyen bilgisi, algısı ve eylemlerinde de nanoteknolojik uygulamalar gelişecek. Örneğin kendi kendine hijyen sağlayan tekstil ürünleri ve araç-gereçlerde büyük artış olacak
• Doğal hayatın korunması ve dünyanın doğal dengesini yeniden kazanması için girişimler artacak.
• Öte yandan, artık dünya genelinde yüz yüze iletişim ve  temas yolu ile gerçekleşen sosyal yaşantı kurallarında ciddi dönüşümler olacağını düşünüyorum. İnsanların temas etmesinden doğabilecek sakıncalar farklı sosyal hayat dinamikleri getirecek. Uzaktan iletişim, öğretim, ticaret ve etkinlikler artacak. Ayrıca  turizm ve seyahat konularında yeni kurallar gelecek ve özellikle belediye hizmetlerinde halk sağlığının korunması ekseninde yeni uygulamalar yapılması gerekecek.
• Her türlü konuda AR-GE alanında yatırımlar artacak.
• İletişim teknolojisinde dar bir alanda kullanılan uygulamalar daha yaygın hale gelecek. Bunların başında hologram ve Agumented Realty (AR- Arttırılmış Gerçeklik) uygulamaları gelmekte…her türlü ticari faaliyette AR teknolojisinini kullanılması yaygınlaşacak.
• İnsanoğlu bilinç olarak, daha realist, yardımsever, insani değerler ve erdemler konusunda daha gelişmiş hale gelecek. İnsanoğlu tek başına var olmanın kıymeti olmadığını, halklar, devletler ve topluluklar olarak herkesin birbirine ihtiyacı olduğunu kavrayacak. Bencillik ve paylaşmaktan kaçınmak asla kabul görmeyecek ve bu eğilimde olan politikalar, ideolojiler, düzenler ortadan kalkacak.
• Kağıt ve metal para ortadan kalkacak. Yeni bir ekonomik değer sistemi (sanal para) yaygınlaşacak.
• Devletler arası sınırlar, uluslararası ilişkiler, uluslararası birlik ve kuruluşlar yeni prensiplerle yollarına devam edecekler. Buradaki en önemli farklılık, sağlık konusunda  yeni kurallar, yaptırımlar ve yasaların gündeme gelmesi olacak.
• Eğitim alanında yeni eğitim konuların ortaya çıkacağını düşünüyorum. Yeni meslekler ve yeni eğitim yaklaşımları oluşacak. Örneğin, uzaktan ticaret ya da e-ticaret uygulamaları için yeni eğitim-öğretim alanları  gelişecek.  
• Nakliye ve transport ile kargo taşımacılığında farklı uygulamalar ile farklı yasal düzenlemeler gündeme gelecek.
• Doğal tarım ve tarım alanları artacak.
• İnsanların birbirine ihtiyacı artacak. Felsefede evrensel, yaşantıda bireysel davranış kalıpları gelişecek. Bireysel yaşam endeksinde dünyaya katkı politikaları ile evrensel ve sosyal düşünme ve yaşama unsurları önem kazanacak.
• Küreselleşmenin olası sonuçları içerisinde mikro devletlerin oluşması öngörülmüştü ve bu bağımsızlık kazanan devletler ile döngüsünü tamamladığı düşünülmekteydi. Ancak küreselleşme kavramının belki de yeni bir dalga ile daha kapalı ve korumacı sosyal politikaların egemen olduğu, ancak dünya için ortak amaçlarda küresel düşünen tek bir devlet gibi davranabilen esneklikte bir alana yerleşeceğini düşünüyorum.

Peki, Covid-19 Pandemisi ile neler önemini yitirecek?

• Öncelikle, genel olarak dünyada toplumsal sınıf farklılıkları ve sınıfsal üstünlük önemini yitirecek.
• Sanayi toplumu sonrası doğan kent kültürü, kentsel yaşam ve kentsel lüks ve etkinlikler gündelik hayatta lüks algısı önemini yitirecek.
• Ağır sanayi önemini yitirecek.
• Sentetik her türlü ürün kullanımdan çekilecek.
• İş hayatında yoğun  ve ağır çalışma koşulları önemini yitirecek.  

Covid-19 Pandemisi neleri telafi edecek?

• İnsanların birbirinin değerini unutmasını telafi edecek
• İnsanların doğanın dengesini umursamayışını telafi edecek
• Devletlerin yalnızca kendilerinin bekalarını çıkarlarını düşünme yanılgısını telafi edecek.
• Kapitalist değerlerin hümanizmi yok edişini telafi edecek.
• Materyalizmin yok ettiği idealist değerleri telafi edecek

Covid-19 Pandemisi neleri geri getirecek?

• Kırsal yaşama geri dönülecek.
• Herkesin kendi yiyeceğini yetiştireceği bireysel tarım geri gelecek.
• Minimalist yaşamlara geri dönülecek.
• Geleneksel olan her olguya geri dönülecek.
• Aile içi üretim ve tüketime geri dönülecek.
• Hakkaniyet ve vicdani adalet duygusuna geri dönülecek.

McLuhan, yirminci yüzyılın en önemli  iletişim kuramcılarından  ve düşünürlerinden birisi olarak, belki de yalnızca teknolojik değişimlerin yansımalarını inceleyeceği bir format oluşturmaya çalışırken, aslında hepimize bir fikir geliştirme sistematiği öğretmiş bulunmakta… Dolayısıyla McLuhan’ın bu teorisi pek çok konu başlığında ve yaşanan gelişmeler doğrultusunda pek çok farklı olguya uyarlanabilir. Örneğin  ekonomi, siyaset ve ayrı ayrı  tüm mesleklerin dönüşümü bu bağlamda ele alınabilir ve  Tetrat kuramına göre bu öngörüler arttırılabilir.

Çoğumuz bir   virüsün, dünyayı değiştirdiği günlerde yaşayabileceğimizi düşünmemiştik sanırım ancak kaçınılmaz şekilde bu sürece tanıklık ediyoruz. Bu tanıklığımızın sağlıkla devam etmesi dileklerimle…

Gündemden dikkatimi çekenler

• Covid-19 ile  bağlantılı olarak yeni bir kelime türetildi: “Covidiot”! Salgının etkisini dikkate almadan uyarıları göz ardı eden bilinçsizce davranan kişilere “Covid” ve “idiot” (aptal) kelimelerinin birleşiminden doğdu… Sosyal medyada hızla yayılan ve Hastag olarak kullanılan “Covidiot” kelimesinin tüm dillerde kullanılması ve yaygınlaşması engellenemeyecek diye düşünüyorum.
• Türkiye’de bir çok marka sosyal sorumluluk anlayışıyla #Evdekal altında farkındalık yaratma ve uyarılarda bulunmak üzere harekete geçti ve yaptıkları reklam filmleriyle toplumsal duyarlılığı arttırmaya çalışıyor. Bu çalışmaların pek çoğu anlamlı ve güzel. Ancak favorim Yapı Kredi Bankasının yaptığı reklam oldu. #Evdekal ile evlerinden çıkmayan ancak onlar çıkmasın diye sokağa çıkıp hizmet sağlayan tüm meslek gruplarına teşekkür etmenin hepimizin görevi olduğunun altını çizen geniş kapsamlı bir çalışma olmasını çok başarılı ve  değerli buluyorum.
• Bilim Kurulunun kararları doğrultusunda ve bir anlamda Sağlık Bakanlığının sözcülüğü ile yürütülen Covid-19 kriz yönetimi çalışmalarında ilk vak'adan bu güne çeşitli sloganlar gerçekleştirildi. #Evdekal, #Hayatevesigar gibi sloganlar  ve sosyal medya hastaglari ile yapılan bu iletişim çalışmalarına rağmen sokakta olan ve salgını anlayamayan kitleye bakınca iletişimin basit kuralının gözden kaçtığını fark ettim: Mesajın doğru algılanabilmesi için kaynak ve alıcının aynı düzlemde olması gereği… Sosyal medyadan ve konunun öneminden haberdar olmayan hedef kitlenin büyük çoğunluğu için sonradan geleneksel metotlarla duyurular yapılmaya, onların dikkatini çeken kamuoyu önderleri ile açıklamalar yapılmaya başlanması da bunun en önemli kanıtıdır. Çoğunlukla söylediğim gibi bir nüfusun tamamına erişmenin ve  başarılı bir kampanyanın altın kuralı geleneksel medya ve yöntemlerle dijital medya ve yöntemlerin birlikte ve geniş bir frekansta kullanılmasıdır…
• Avrupa’da örneklerini gördüğümüz gibi ülkemizde de önde gelen kuruluşlarının Pandemi döneminde üretimlerini ihtiyaçlar doğrultusunda dönüştürmesi elbette ki takdirle karşılanıyor. LCWaikiki markasının bir milyon maske üreterek devlete hibe etmesi, diğer ihtiyaçlar için pek çok markaya ilham verecektir. Teşekkürler LCWaikiki…
• Dronlar yeni teknolojik ürünler içerisinde pratiklik fonksiyonunu en çok sunan ürün olma niteliğini hızla geliştiriyor. Çin’de Covid-19 pandemisi dönemiyle dronlar çeşitli şekillerde kullanılmaya başlandı bile… Kimi zaman dronlar ile halka açıklayıcı bilgi dağıtılırken, bir yandan da paket teslimatları dronlar ile yapılmakta. Gelly markası da bunlardan birisi ve yeni otomobil alanların anahtarlarını dron ile teslim etmeye başlamış… Gündem,  daha pek çok bu çeşit uygulama göreceğimizin sinyallerini veriyor…