BERLIN (AA) - Kovid-19 salgınının ardından hızlı ekonomik toparlanmayla gelen yüksek enflasyon, artan faiz oranları ve Rusya-Ukrayna savaşı ile tırmanan enerji krizi küresel ekonomiyi yavaşlatırken, özellikle ABD ve Avrupa'da pek çok şirket, çalışan sayısını azaltma yoluna gittiğini ya da yeni işe alımlara ara verdiğini duyuruyor.

Kovid-19 kısıtlamalarının bu yıl sona ermesi ve çoğu ekonomik faaliyetin yeniden başlamasına karşın resesyon ve yüksek enflasyon nedeniyle işten çıkarmalar, en büyük küresel sorunlardan biri haline geliyor.

Salgın ile başlayan küresel ekonomideki yokuş aşağı iniş hala tam olarak durdurulamadı. Enflasyon endişeleri, yükselen faizler ve jeopolitik sorunlar borsaların inişli çıkışlı olmasına neden olurken, yüksek enflasyon ve artan faiz oranlarıyla küresel ekonominin görünüme ilişkin karamsarlık, şirketleri maliyetlerini düşürmeye yönelik adımlar atmaya zorluyor.

Salgınla birlikte teknoloji firmaları, e-ticaret harcamalarındaki yükseliş nedeniyle iş alımlarını artırmıştı.

Salgının ardından hızlı ekonomik toparlanmayla gelen yüksek enflasyon, artan faiz oranları ve Rusya-Ukrayna savaşı ile tırmanan enerji krizi küresel ekonomiyi yavaşlatırken, özellikle ABD, Avrupa ve Asya'da pek çok şirket, çalışan sayısını azaltma yoluna gittiğini ya da yeni işe alımlara ara verdiğini duyuruyor.

Küresel ekonomik belirsizliklerle karşı karşıya kalan şirketler, maliyetlerini düşürmeye yönelik adımlar atmak ve iş alımlarda frene basmak zorunda kalırken, özellikle teknoloji şirketlerinin bozulan makroekonomik görünüme uyum sağlamada zorluk yaşadığı görülüyor.

Büyük teknoloji şirketlerine ev sahipliği yapan ABD'de personel sayısı azalıyor. Amazon, Meta ve Twitter, bu yıl birkaç bin çalışanını işten çıkarırken, diğer teknoloji şirketlerinin de Kovid-19 salgınının ilk günlerine yaklaşan bir hızda istihdamı azaltmaya çalışması dikkati çekiyor.

Telekom, elektronik ve yazılım geliştirme alanlarındaki şirketler tarafından açıklanan veya onaylanan işten çıkarmaların kaydını tutan bir danışmanlık şirketi olan Challenger, Gray & Christmas'ın raporuna göre, ABD'de işten çıkarma duyuruları, kasım ayında bir yıl öncesine kıyasla 5 kattan daha fazla oldu. ABD merkezli şirketler, teknoloji sektörü öncülüğünde kasımda 76 bin 335 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı.

Özellikle kripto para piyasasının gerilemesinden bu yana dijital şirketlerin personel sayısında düşüş yaşanması dikkati çekiyor.

İşten çıkarmaları dijital ortamda takip eden Layoffs.fyi verilerine göre, dünya genelinde 946 teknoloji şirketi, bu yıl 148 bin 431 çalışanının işine son verdi.

ABD'de teknoloji sektöründe bu yıl 90 binden fazla çalışan işinden oldu

ABD'de özellikle teknoloji alanında faaliyet gösteren birçok şirket, çalışan sayısını azaltma veya işe alımları durdurma kararı aldı.

Crunchbase'in verilerine göre, ABD'de teknoloji sektöründe bu yıl 90 binden fazla çalışan işinden oldu.

Uzmanlar, birçok teknoloji şirketinin salgın döneminde fazla işe alım yaptığını ve şimdi zor zamanlar yaşadığını ifade ediyor.

Amazon ve Meta gibi 3. çeyrek finansal sonuçları beklentilerin altında kalan teknoloji şirketlerinin hisseleri değer kaybetti ve bu şirketlerin piyasa değerlerinden milyarlarca dolar eridi.

Amazon, 10 bin kişiyi işten çıkarmaya planlıyor

ABD'de özellikle teknoloji sektöründe işten çıkarmaya giden şirketlerin sayısı her geçen gün artıyor.

e-ticaret sektörünün en büyük şirketi Amazon, küresel iş gücünün yüzde 3'üne denk gelen 10 bin kişiyi işten çıkarmayı planlıyor. İşten çıkarmaların insan kaynakları, perakende ve yapay zeka destekli sanal asistan Alexa gibi ürünleri içeren cihazlar departmanından olması bekleniyor. Söz konusu planın uygulanması halinde ABD'li şirketin 1994'teki kuruluşundan bu yana en büyük işten çıkarma yaşanmış olacak.

Satış bölümünde yaklaşık 100 kişinin işine son veren Adobe Inc., bazı çalışanlarını da şirket içinde başka pozisyonlara kaydırdı.

Dijital bankacılık şirketi Chime Financial, personelinin yüzde 12'sini veya 160 kişiyi işten çıkaracağı duyurdu.

83 bin çalışanı bulunan Cisco Systems, çalışanların yaklaşık yüzde 5'ini etkileyecek bir yeniden yapılandırma planı başlatacağını açıkladı.

Kripto para piyasası sıkıntılı dönemden geçerken, Coinbase, haziran ayında iş gücünün yüzde 18'ini veya yaklaşık 1.200 çalışanını işten çıkaracağını duyurdu.

Dapper Labs de hızlı büyümesinden kaynaklanan makroekonomik koşullar ve operasyonel zorlukları gerekçe göstererek çalışanlarının yüzde 22'sini işten çıkardı.

DoorDash, salgın dönemindeki hızlı büyümesinin ardından yaklaşık 1.250 kişiyi işten çıkaracağını açıklarken, kripto finansal hizmetler şirketi Galaxy Digital Holdings, iş gücününün yüzde 20'sini azaltmayı planlıyor.

Kişisel bilgisayarlara olan talebin azalması HP Inc.'nin karını etkilerken, şirket, gelecek 3 yıl içinde 6 bin çalışanını işten çıkaracak.

Dünyanın en büyük mikroçip üreticilerinden Intel'in çalışan sayısını yüzde 20 azaltmayı planladığı belirtilirken, Microsoft'un 1.000'e yakın çalışanının işine son verdiği bildirildi.

Kripto borsası Kraken, çalışanlarının yüzde 30'unu (yaklaşık 1.100 kişi) işten çıkaracağını duyurdu.

Mobil araç çağırma uygulaması Lyft, çalışanlarının yüzde 13'ünü veya 683 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. Lyft'in kurucu ortakları Logan Green ve John Zimmer tarafından konuya ilişkin çalışanlara gönderilen yazıda, "Ekonomide ortaya çıkan çeşitli zorluklar var. Gelecek yıl için olası bir resesyonla karşı karşıyayız ve araç paylaşımı sigortası maliyetleri artıyor." ifadeleri kullanıldı.

Facebook'un sahibi Meta, 11 binden fazla çalışanını işten çıkaracak

Meta Üst Yöneticisi Mark Zuckerberg, 9 Kasım'da şirket çalışanlarıyla paylaştığı mesajda, iş gücünde yüzde 13 azaltmaya gitme ve 11 binden fazla çalışanın işine son verme kararı aldığını aktardı.

Zuckerberg, isteğe bağlı harcamaları azaltarak ve gelecek yılın ilk çeyreğine kadar işe alımlara ara vererek daha verimli bir şirket olmak için bir dizi ek adım attıklarını belirtti.

Söz konusu ortamda sermayenin daha verimli kullanılması gerektiğini aktaran Zuckerberg, şirketin kaynaklarının çoğunu yüksek öncelikli büyüme alanına kaydırdıklarını, işletme maliyetlerini düşürdüklerini ve verimliliği artırmak için ekipleri yeniden yapılandırdıklarını bildirdi.

Meta'nın hisse fiyatı, bu yıl yüzde 60'tan fazla değer kaybetti. Apple'ın yeni gizlilik politikasının uygulamaya geçmesi kullanıcıların izinleri olmadan izlenmesini zorlaştırırken, Facebook'un yeni duruma uyum sağlayamadığı belirtiliyor. Facebook, gelirlerinin yüzde 90'ını reklamlardan elde ediyor.

Bu arada, Meta'da işe alımları dondurma süresinin 2023'ün ilk çeyreğine kadar uzatılması bekleniyor.

Çevrim içi emlak şirketi Opendoor, artan faiz oranlarının ABD konut piyasasını olumsuz etkilediği bir dönemde, çalışanlarının yüzde 18'ini (yaklaşık 550 çalışanını) işten çıkaracağını duyurdu.

Plaid Inc. maliyetleri azaltmak için 260 çalışanını işten çıkardı.

Merkezi ABD'de bulunan çip üreticisi Qualcomm, çiplerini kullanan telefonlara olan talepte beklenenden daha hızlı düşüş olması nedeniyle işe alımları dondurduğunu açıkladı.

Salesforce, yazılım ürünlerine olan talebin yavaşlaması nedeniyle karlılığını artırmak için satış departmanından yüzlerce çalışanı işten çıkarırken, dünyanın en büyük bilgisayar sabit disk sürücüsü üreticilerinden Seagate Technology Holdings Plc, yaklaşık 3 bin kişinin işine son verdi.

Çevrim içi ödeme platformu Stripe, çalışanlarının yaklaşık yüzde 14'ünü veya 1.000 kişiyi işten çıkarma kararı aldı. Stripe Üst Yöneticisi Patrick Collison, konuya ilişkin şirket çalışanlarına gönderdiği yazıda, artan enflasyon, resesyon korkuları, yüksek faiz oranları, enerji şokları ve daha sıkı yatırım bütçeleri nedeniyle işten çıkarmaların gerekli olduğunu belirtti.

Twitter'da işten çıkarmalar başladı

Elon Musk'ın 44 milyar dolara satın alması sonrası sosyal medya şirketi Twitter'da işten çıkarmalar başladı. Elon Musk, e-posta yoluyla 3 bin 700'den fazla Twitter çalışanını işten çıkardı. Twitter'daki işten çıkarmaların ekonomik kaygılardan çok, Twitter'ın Musk tarafından satın alınması ve beraberindeki borçla ilgisinin olması dikkati çekiyor.

ABD'de Netflix, Robinhood, Snap, Shopify, Peloton ve Calm gibi şirketler de daha önce personel sayısını azaltma yoluna gideceklerini duyurmuştu.

Netflix 450 çalışanının işine son verirken, Peloton 800'den fazla kişinin işten çıkarılacağını, Robinhood çalışan sayısını yüzde 23, Snapchat yüzde 20, Shopify yüzde 10, Cameo yüzde 25 ve Calm yüzde 20 azaltacağını açıklamıştı.

Apple'ın da araştırma ve geliştirme dışındaki tüm alanlarda işe alımları durdurma kararı aldığı bildirildi.

Tüketiciden tüketiciye (C2C) e-ticaret platformu Carousell, maliyetleri düşürmek için 110 çalışanını veya toplam iş gücünün yüzde 10'unu işten çıkardı.

Otomobil üreticileri de çalışan sayısını azaltıyor

ABD'li teknoloji şirketlerinin yanı sıra otomobil üreticileri de iş gücünü azaltma yoluna gidiyor.

Ford Motor, maliyetleri düşürmek ve içten yanmalı araçlardan elektrikli araçlara geçiş yapmak için yaklaşık 3 bin beyaz yakalı çalışanını işten çıkardı.

ABD'li elektrikli araç üreticisi Tesla'nın Üst Yöneticisi de olan Musk ise haziran ayında şirketin üst düzey yöneticilerine "dünya genelindeki tüm işe alımları durdurun" başlıklı bir e-posta göndermişti. Musk, e-postada, ekonomiye dair "süper kötü bir his" taşıdığını ve çalışan sayısının yüzde 10 azaltılması gerektiğini savunmuştu.

Merkezi ABD'de bulunan finansal hizmetler şirketi Morgan Stanley, dünya çapındaki 81 bin 567 kişilik çalışanından yaklaşık 1.600'ünü işten çıkardı.

The Wall Street Journal haberine göre, Pepsi'nin üreticisi PepsiCo, Kuzey Amerika'da yüzlerce çalışanını işten çıkarmaya hazırlanıyor.

Avrupa'da da işten çıkarmalar enflasyon ve resesyon endişeleriyle artıyor

Son 30 yılın en yüksek enflasyon oranları ve Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle Avrupa'da da işten çıkarmalar artış gösterdi.

Son 2 yılda gönüllü işten ayrılmalar yoluyla binlerce kişilik istihdam kaybı yaşayan Fransa'nın bayrak taşıyıcısı Air France, yaklaşık 300 yer personelinin görevine son vermek için sendikalarla müzakere yürütüyor.

İsveçli mühendislik grubu Alfa Laval, artan maliyetlerin denizcilik işini olumsuz etkilemesinin ardından yaklaşık 500 çalışanını işten çıkaracak yeniden yapılanma programı açıklarken, İsveçli bahçe ekipmanı ve aletleri üreticisi Husqvarna da yeniden yapılanmaya giderek 1.000 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.

Merkezi İsveç'te bulunan ödeme şirketi Klarna, yüksek enflasyon ve Rusya-Ukrayna savaşının ticarete olumsuz etkileri nedeniyle 7 bin çalışanından yaklaşık yüzde 10'unu işten çıkaracağını açıkladı.

Alman kimya şirketi BASF, işten çıkarmalar da dahil olmak üzere 2024'e kadar Avrupa'da yıllık maliyetleri 500 milyon avro azaltacak planını duyururken, Alman tüketici ürünleri şirketi Henkel de artan maliyetler ve düşük talep ile mücadele etmek için 2 bin kişiyi işten çıkardı.

Rüzgar türbini üreticisi Siemens Gamesa, karlılığa geri dönme planı kapsamında çoğu Avrupa'da olmak üzere 2 bin 900 kişiyi işten çıkarmayı planladığını açıkladı.

Alman otomotiv ve sanayi tedarikçisi Schaeffler, yeniden yapılanma sürecinde 2026'ya kadar 1.300 kişinin daha işine son verileceğini duyurdu.

İtalya'nın üçüncü büyük bankası Monte dei Paschi di Siena, maliyetleri düşürme taahhütleri doğrultusunda 3 bin 500 çalışanın erken emekliliği konusunda sendikayla anlaştı.

Hollandalı tıbbi ekipman üreticisi Philips, düşen satışların ardından yaklaşık 4 bin kişiyi işten çıkarma planlarını duyururken, otomobil üreticisi Stellantis, çeşitli tedarik zinciri sorunlarından kaynaklanan etkileri azaltmak için Michigan'daki fabrikasında belirsiz sayıda çalışanını süresiz olarak işten çıkardığını açıkladı.

Finnair, Rus hava sahasının kapatılması sonucu karlılığını yeniden sağlamak amacıyla küresel olarak yaklaşık 200 kişiyi işten çıkarmayı ve filosunu küçülteceğini belirtti.

Merkezi Finlandiya'da bulunan Valmet Oyj, Ukrayna'daki savaş nedeniyle siparişlerin azalması ve Çin'deki Kovid-19 kısıtlamalarının ardından Helsinki'deki vana fabrikasında 340 çalışanla 3 aya kadar geçici işten çıkarmalar için müzakerelerde bulunduğunu açıkladı.

Online otel rezervasyon portalı Booking.com da Kovid-19 salgınından beri 4 bin 375 çalışanının işine son verdi.

Alman tarım şirketi InFarm ise çalışanlarının yüzde 50'sini işten çıkardı.

İsveçli perakende şirketi H&M, maliyetleri azaltmak ve verimliliği daha da artırmak için eylülde küresel bir program başlattı. Şirket, program kapsamında 1.500 çalışanının işine son vereceğini duyurdu.

Yılın başında Unilever, yeniden yapılanma kapsamında 1.500 çalışanını işten çıkardı.

Asya'da da teknoloji şirketleri işten çıkarma yoluna gitti

Asya'da da teknoloji şirketlerinin yaklaşan resesyon öncesi işten çıkarmalar yoluna gitmesi dikkati çekiyor.

Çinli teknoloji şirketi Alibaba, yavaşlayan satışlar sonrası maliyetleri kısmak için yaklaşık 10 bin çalışanına veda etti.

Credit Suisse Group, Asya'da 9 bin kişiyi işten çıkarmak için kapsamlı planlar yaparken, merkezi Çin'de bulunan Tencent, 5 bin 500 çalışanının işine son verdi.

Merkezi Hindistan'da bulunan Blinkit de yaklaşık 1.600 çalışanından yüzde 5'ini işten çıkardı.

Muhabir: Bahattin Gönültaş