Türkiye'nin 2005'te Afrika Birliğine (AfB) gözlemci üye kabul edilmesiyle hayata geçirilip, 2008'de AfB Stratejik Ortaklığıyla ivme kazanan "Afrika Ortaklık Politikası" sayesinde kıtayla olan ikili ticaret hacmi 40 milyar doları aşarken, Afrika ülkelerindeki Türk büyükelçiliği sayısı da 44'e ulaştı.

Türkiye, Afrika kıtasıyla ilişkilerini geliştirme amacıyla 2005'te AfB'ye gözlemci ülke olarak kabul edildi.

Bu gelişmenin ardından Türkiye, 2008'de AfB Stratejik Ortağı ilan edildi. Bu adımların sonrasında Türkiye ile Afrika arasındaki ikili ilişkilerde gözle görülür bir artış yaşandı.

Türkiye, Afrika açılımı sayesinde etkinliğini artırdığı kıtada, 2002'de 12 olan büyükelçilik sayısını 2022'de 44'e yükseltti.

Hem yürütülen politikalar hem de Türk büyükelçiliklerinin katkısı sayesinde Türkiye ile Afrika arasındaki ikili ticarette de son yıllarda hızlı bir ivme yakalandı.

Türkiye ile Afrika arasında 2003'te 5,4 milyar dolar olan ikili ticaret hacmi 2022'de 40 milyar doları aştı. Bunların yanı sıra Türk kurumları ve sivil toplum kuruluşları Afrika'daki faaliyetlerine hız verdi.

Bugün itibariıyla Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) kıtada 22 temsilciliği bulunuyor. Türk Hava Yolları, Afrika'da 41 ülkede 62 farklı noktaya uçuş gerçekleştiriyor.

Yunus Emre Enstitüsü, Afrika'da 7 ülkede faaliyetlerine devam ediyor. Türkiye Maarif Vakfının da 26 ülkede 191 müessesesi bulunuyor.

Dışişleri Bakanlığı Batı ve Orta Afrika Genel Müdürü Büyükelçi Şebnem Cenk ve Doğu ve Güney Afrika Genel Müdürü Büyükelçi Elif Çomoğlu Ülgen, Türkiye-Afrika ilişkilerini AA muhabirine değerlendirdi.

"Afrika kıtasına kardeşlik, samimiyet, karşılıklı yarar çerçevesinde yaklaşıyoruz"

Büyükelçi Cenk, Türkiye’nin Afrika ülkeleriyle ilişkilerine büyük önem verdiğini belirtti.

Afrika ile ilişkilerin, işbirliğinin geliştirilmesinin, güçlendirilmesinin Türkiye’nin insani ve girişimci dış politikasının temel taşlarından birisi olduğunun altını çizen Cenk, “Biz Afrika kıtasına kardeşlik, samimiyet, karşılıklı yarar, anlayış çerçevesinde yaklaşıyoruz. Bu politikamızın ne kadar doğru olduğunu ve Afrika halklarında nasıl karşılık bulduğunu da son deprem felaketinde gördük.” dedi.

Cenk, Türkiye ile Afrika ülkeleri arasındaki ilişkilerin ve işbirliğinin giderek geliştiğini, Türk büyükelçilikleri, TİKA, AFAD, Kızılay, Yunus Emre Enstitüsü, Türkiye Maarif Vakfı, Türkiye Diyanet Vakfı, Anadolu Ajansı, Afrika Evi, TRT Afrika ve THY’nin el ele bölgede çalıştığını dile getirerek, Türk kurumlarının Afrika’nın en ücra köylerinin bile sosyo-ekonomik kalkınması için çaba sarf ettiğini, projeler geliştirdiğini ve Afrika'nın yanında olduğunu ifade etti.

“Afrika’da barış, istikrar, güvenlik ve sosyo-ekonomik kalkınma önceliğimiz”

Türkiye’nin Afrika politikasının bölge ülkeleri tarafından memnuniyetle karşılandığına işaret Cenk, “Afrika’da barış, istikrar ve güvenlik ile sosyo-ekonomik kalkınma bizim önceliğimiz. Bunu yaparken Afrika ülkelerine hep eşit ortak şeklinde yaklaşıyoruz. Türkiye’nin bu yaklaşımı onları çok mutlu ediyor. Biz bir adım atsak, onlar beş adım bize doğru geliyorlar." değerlendirmesinde bulundu.

Büyükelçi Cenk, Afrika’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan'a karşı büyük bir teveccüh olduğunu söyledi.

Türkiye’nin Afrika açılımına da değinen Cenk, bu açılım sayesinde Türkiye'nin kıtayla 2003'te 5,4 milyar dolar olan ikili ticaretinin 2022'de 40 milyar doları aştığını belirterek, bunun gelecek yıllarda daha da artacağına vurgu yaptı.

Cenk, “Ortak kültürel değerlerimiz var. Bunları ön plana çıkarıyoruz. Türkiye’de okuyan Afrikalı öğrenciler var. Eğitimlerini tamamladıktan sonra ülkelerine dönüp önemli mevkilere gelenler var. Bazı Afrika ülkelerinde bakan seviyesindeki yetkililerin akıcı Türkçe konuşabildiklerine şahit oluyoruz. Dolayısıyla Türkiye’de okuyan Afrikalıların kıtayla aramızda gönül köprüsünü oluşturduğunu memnuniyetle görüyoruz.” ifadelerini kullandı.

Büyükelçi Cenk, Türkiye ile Afrika kıtasının ilişkilerinin daha da gelişeceğinin ve güçleneceğinin altını çizdi.

“Kıtayla olan aşinalığımız ve kardeşliğimiz çok eski”

Büyükelçi Ülgen ise Türkiye ile Afrika arasındaki bağların tarihine değinerek, Ankara ile kıta arasındaki ilişkilerde büyük mesafe kaydedildiğini belirtti.

Afrika’nın birçok bölgesinde Osmanlı İmparatorluğu’nun izlerine rastlandığını söyleyen Ülgen, “Kıtayla olan aşinalığımız ve kardeşliğimiz çok eski. Bunun yanı sıra Cumhuriyet boyunca, kıtayla ilgili her zaman olumlu kardeşçe ve eşit düşünceleri büyütmüş bir toplumuz.” dedi.

Ülgen, Türkiye’nin son 20 yılda Sahra Altı Afrika ile ilişkilerde önemli bir yol katettiğine işaret etti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan ve önde gelen Türk sanatçılarla 2011’de, dünyanın Somali’yi yapayalnız bıraktığı bir anda THY uçağıyla ve kalabalık bir heyetle ülkenin başkenti Mogadişu’ya yaptığı ziyareti anımsatan Ülgen, ziyarette ortaya çıkan fotoğrafın Türkiye’nin Afrika Ortaklık Politikası'ndaki temel ilkelerin de sembolü olduğunu; bugün de Somali’nin kalkınmasına, güvenliğine ve terörle mücadelesine Türkiye’nin katkı vermeye devam ettiğini ifade etti.

“Afrikalılar, Türkiye’nin Afrika’nın sesinin gür çıkmasına vesile olduğunu düşünüyor”

Türkiye’nin Afrika’daki varlığının kıtaya sağladığı katkıya değinen Ülgen, "Afrikalılar, Türkiye’nin Afrika’nın sesinin gür çıkmasına vesile olduğunu düşünüyor. Bunu bize Afrika’nın sesi olduğunu düşündüğümüz çok güçlü devletler söylüyorlar. Biz hep dediğimiz gibi kazan-kazan prensibi diyoruz. Biz kesinlikle burada kazanan tek taraf değiliz. Afrika da kazanıyor. Bunu Afrikalıların kendisi de söylüyor.” diye konuştu.

Büyükelçi Ülgen, Türk şirketlerinin Afrika’nın birçok ülkesinde kıtada yatırım ve kalkınma projelerine imza attığını kaydederek, şöyle devam etti:

“Türkiye’nin en büyük altyapı, inşaat şirketleri, yol yapan şirketleri, tren rayı yapan şirketleri Afrika’da da bu hizmeti sunuyorlar. Ve bunu tabii bizden daha çok, Türk halkından daha çok Afrika halkı görüyor. Dolayısıyla da bizim bunu kazan-kazan ilişkisi çerçevesinde yaptığımızı, eşit ortak olarak yaptığımızı gördükleri için de büyük memnuniyet duyuyorlar.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda dile getirdiği “Dünya 5’ten büyüktür” ifadelerinin, Afrikalılar için neredeyse ilke haline geldiğini söyleyen Ülgen, “Afrikalılar, ‘Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Dünya 5’ten büyüktür düsturu aslında bizim yıllarca söylemek istediğimiz ama sesimizin yetmediği, bu kadar büyük bir kıtanın BM içindeki temsilinin daha güçlü olması gerektiğini çok iyi ifade eden ilke’ diyorlar.” değerlendirmesinde bulundu.

Ülgen, Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması'nın Afrikalıların gıda güvenliğini doğrudan ilgilendirdiğini ve Afrika ülkelerinin Türkiye’nin bu anlaşmanın imzalanmasında oynadığı rolü önemsediklerini ve bunun için şükran duyduklarını vurguladı.

“Sudan’daki çatışmalar bizi üzüyor”

Büyükelçi Ülgen, Sudan’da yaşanan çatışmalardan Türkiye’nin duyduğu üzüntüyü dile getirerek şöyle devam etti:

“Maalesef Sudan’da 15 Nisan’dan beri baş gösteren iç çatışma tabii en çok Sudanlıları ve bölgeyi endişeye sevk ediyor ama bizi de adeta Sudan'daymışçasına kahrediyor. Çünkü biz bunun bir kardeş kavgası olduğunu görüyoruz. Ve Sudan kadar belki de Afrika kıtasının en zengin, tarıma en müsait, doğal zenginliklere en ziyadesiyle sahip, insan kaynağı çok özel bir ülkesinin bu şekilde perişan olmasını görmek bizi üzüyor.”

Çatışmaların başlamasının ardından 2 binden fazla Türk vatandaşının yanı sıra 22 ülkeden 350’den fazla kişiyi tahliye ettiklerini, Türkiye’nin Hartum Büyükelçiliğini de Port Sudan’a taşıdıklarını kaydeden Ülgen, Türkiye'nin Sudanlılar ile el ele Sudan’ın toparlanması için gayretlerini sürdürdüğünü ifade etti.

Büyükelçi Ülgen, Sudan’daki krizin ardından Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Burak Akçapar ile mayıs ayı başında Afrika Birliği ve Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’yı ziyaret ettiklerini dile getirdi.

Sudan’daki her kesimin Türkiye’ye güvendiğinin ve sevgi duyduğunun altını çizen Ülgen, ülkedeki çatışmaların bir an önce durmasını ve Sudanlıların hakkettiği refah seviyesine ulaşmasını temenni ettiklerini belirtti.

Afrika ülkeleri depremlerin ardından Türkiye’nin yardımına koştu

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’taki depremlerin ardından tüm dünyada olduğu gibi Afrika ülkelerinin de Türkiye’nin yardımına koştuğunu hatırlatan Ülgen, “Birçok Afrikalı devlet, bazıları kendi imkanlarını zorlayarak destek verdi. İmkanı olanlar ülkelerinden arama kurtarma ekiplerini ivedilikle seferber ettiler. 16 Şubat 2023 tarihinde Addis Ababa’da toplanan Afrika Birliği Zirvesi başlangıcında tüm Afrikalı liderler, depremde hayatını kaybedenler için saygı duruşunda bulundu. Bizi gerçekten çok duygulandırdılar.” dedi.

Ülgen, Cibuti’de geliri Türkiye’deki depremzedelere bağışlanmak üzere özel bir pul basıldığını anımsatarak, “Deprem vesilesiyle Türk halkıyla dayanışmalarını simgeleyen çok da anlamlı görseller seçmişler. Pulun üzerinde de ‘Türkiye için dua ediyoruz’ ifadesi yer alıyor. Bu pulun satışından elde edilecek bütün gelir de depremzedelere ulaşılacak.” diye konuştu.

Büyükelçi Cenk ve Büyükelçi Ülgen, 25 Mayıs tarihinin Afrika Birliğinin kuruluşuna işaret ettiğini ve bu yıl 60. yıl dönümü kutlanacak bu anlamlı günün Türkiye'de de çeşitli etkinliklerle anıldığını belirterek, Türkiye’nin kıtanın bu önemli gününü içtenlikle kutladığını dile getirdi.