Saldırgan sürüş-Saldırgan sürücüler

*Doç. Dr. Hatice Demirbaş

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı

Adli Bilimciler Derneği Adli Psikoloji Komisyon Başkanı

*Prof.Dr.İ.hamit Hancı

Adli Bilimciler Derneği Başkanı

Ulaşım ve Trafik Güvenliği Dergisi Editörü

Televizyonda, gazetelerde veya sosyal medyada “Arabayı neden önümüze kırdın” diyerek otomobillerin önünü kesip levye, anahtar takımı ve bıçak gibi keskin cisimlerle diğer sürücünün dövüldüğü, yaralandığı, hastanelik edildiği, otomobilin lastiklerinin kesildiği, aynalarının kırıldığı haberlerini daha sık duyar hale geldik.

Sürüş en yaygın tüketim davranışlarından birisidir. Özelikle büyük bir şehirde yaşıyorsanız trafik sizi oldukça meşgul edecektir. Bu yoğun trafikte aracı kullanan kişi eğer sizseniz, diğer araç sürücülerinden kaynaklanan hataları da düşündüğünüzde gününüz kabusa dönebilir.

Saldırgan (Agresif) sürüş “diğer kişilerin veya mülklerin tehlikeye girmesine yol açan hareketli trafik suçlarını işleyen bir kişinin davranışı” olarak tanımlanır.

Saldırgan sürüş, bir motorlu taşıtın diğerlerine bakmaksızın güvensiz ve düşmanca bir şekilde kullanılmasıdır.

Kasıtlı olarak ve kötü niyetle yapılan veya güvenliği göz ardı eden herhangi bir güvensiz sürüş davranışı, saldırgan sürüş anlamına gelmektedir.

Saldırgan sürüş davranışlarına örnek olarak; yoğun trafikte sık ya da güvensiz şerit değişiklikleri yapmak, sinyal vermemek ya da yol hakkını vermemek, trafik kontrolünü hiçe saymak veya diğer arabanın dibinden gitmek, başka bir sürücünün önüne geçip sonra yavaşlamak, diğer sürücüleri “cezalandırmak” için farları veya frenleri kullanmak gibi trafikte hoyratça manevralar yapmak ve her türlü taciz ve rekabetçi davranışlarda bulunmak verilebilir.

Çarpışmalar 3 ila 33 yaş arasındaki insanlar için önde gelen ölüm nedenidir. Ölümcül çarpışmaların ilk 12 nedeni arasında saldırgan sürüş yer almaktadır.

Ölümcül çarpışmaların% 50'den fazlası saldırgan sürüşten kaynaklanmaktadır.

Saldırgan sürüş, birçok yol kullanıcısı için giderek artan dünya çapında bir sorun haline gelmiştir. Özellikle şehir içinde çok kilometre yapan bazı kişilerin bir süre sonra trafikte saldırgan ve kuralsız kullanım yoluna gidebildikleri görülmektedir. Bu sürücüler sadece kendilerinin değil başkalarının da hayatlarını riske atabilmektedirler.

Peki bu tür davranışları ve ihlalleri sergileyen sürücüler kimdir? diye baktığımızda yapılan çalışmalara göre bu kişiler; yolları kendi özel mülkü olarak algılayan, kimliğini arabası ile ilişkilendiren, kızgın, saldırgan, rekabetçi, ben-merkezci, kuralları ve yasaları ihlal etmekten huzursuzluk duymayan, sorumsuz kişiler olduğunu ortaya koymuştur.

Erkeklerin kadınlardan daha saldırganca sürüş eğiliminde olduğu ve erkeklerin arabalarını kendilerinin bir uzantısı gibi gördüğü bilinmektedir. Arabalarını kendilerinin öz-kimliğinin bir yansıması olarak algılayan sürücüler yolda daha saldırgan davranıyor ve yasaları çiğniyorlar.

Kompulsif eğilimleri olanlar (kişinin iradesine rağmen belli bir şekilde davranmaya zorlanması) potansiyel sonuçları göz ardı ederek daha saldırganca sürüşte bulunuyorlar.

Mal varlığına çok önem veren ve materyalist olan kişilerin saldırganca sürme eğilimi daha da artmaktadır.

Saldırgan sürüşün aşırı kalabalık yol ağlarına bir tepki olduğu da söylenmektedir.

Bir bireyin kişilik özellikleri onun sosyal ortamından etkilenmekte ve etkilemektedir. Araştırmacılar, bazı ülkeler ve kültürlerin, sosyal çevreleri nedeniyle daha saldırgan bir şekilde sürmeye daha eğilimli olabileceğini belirtmektedirler.

Saldırgan sürüşte eğitim ve deneyimin rolü de vardır. Yollarda birçok sürücü daha genç veya çok az eğitim veya deneyime sahip. Kendi öz-kimliğini oluşturma aşamasında olan gençler, kendi arabalarını ve sürüş becerilerini gösterme ihtiyacını diğerlerinden daha fazla hissederler. Ayrıca kendilerinden daha fazla emin olup, umursamaz tarzdaki sürüşlerinin riskli taraflarını görmezden gelirler.

Yasalarla sorun yaşayan kişilerde saldırgan sürücü olma olasılıkları daha yüksektir. Zaman baskısı yaşamanın saldırgan sürüşe neden olduğu, saldırganca otomobil kullanarak kontrolü kendi ellerinde bulundurmaya çalıştığı, saldırganca sürmesinin nedeni olarak ta kendince haklı bahaneler ürettikleri belirtilebilir.

Tehlikeden Nasıl Korunulur?

Siz Saldırgan bir sürücü olmaktan kaçının!

İlk olarak, temkinli, düşünceli bir sürücü olun. Başka bir sürücüyü tahrik edebilecek bir durum yaratmaktan kaçının.

Yolun kurallarına uyun.

Aradaki mesafeyi koruyun.

Sol şeritte iseniz ve birisi geçmek istiyorsa, hareket edin ve sürücünün sizi geçmesine izin verin.

Başka bir sürücüye ışıkları yanıp söndürmeyin.

Dönüş sinyallerini kullanın.

Kornayı idareli olarak kullanın.

Duygularınızı kontrol edin. Hayal kırıklıklarını diğer sürücülere çıkarmayın.

Önceden plan yapın ve gecikmeleri hesaba katarak yeterli süre ayırın.

Kendi sürüşünüze odaklanın.

Uygunsuz el, yüz veya kol hareketleri yapmayın.

Bağırmak, direksiyona vurmak ve kafanızı sallamak trafik akışını hızlandıramaz.

Kızgın bir sürücü ile karşılaşırsanız, bir çatışmayı tetikleyerek daha da kötüleştirmeyin.

Kızgın sürücülerle göz temasından kaçının.

Eğer karşı karşıya kalırsanız, mümkün olduğunca sakin ve saygılı kalın.

Güvenliğiniz için endişeleniyorsanız, 155 i arayın.

Otoparklarda düşünceli olun. Birden fazla alana değil, tek bir noktaya park edin. Kapının yanında yanınıza araba vurmamaya dikkat edin.

Kaynaklar

https://psychcentral.com/news/2016/04/28/aggressive-driving-is-increasing-worldwide/102458.h

https://exchange.aaa.com/safety/driving-advice/aggressive-driving/#.W5vrpugzbIU

Ayalla A. Ruvio, Aviv Shoham. Aggressive driving: A consumption experience. Psychology and Marketing, 2011; 28 (11): 1089 DOI: 10.1002/mar.20429