Suriye iç savaşının başladığı 2011 yılından, devrildiği güne kadar Esad’ın A takımındaydı… Adeta bir gölge gibi devrik lidere yakındı. Herkes onu "Esad ile birlikte ülkeden kaçtı" sandı ancak o, Şam’dan çıktı. Suriye Cumhurbaşkanlığı Siyasi ve Medya Ofisi'nin eski Müdürü Kamel Sakır, Birleşik Arap Emirlikleri’nden Mazeej podcast kanalına röportaj verdi. Esad’ın yıkıldığı hafta neler yaşandı, nelere tanık oldu hepsini anlattı. Sakır’ın özellikle Esad’ın Rusya ve İran ile yaptığı görüşmelerden aktardıkları, yıkılış sürecinin neden kısa sürdüğünü aydınlatıyor.

ESAD 02.00 GİBİ AYRILIYOR

Sakır, ofisten bir arkadaşıyla birlikte Cumhurbaşkanlığı sarayından ayrılan son kişi. Esad’ın saraydan ayrıldığını, gece 02.00 gibi özel sekreterinden öğreniyor. Sakır ise saat 6:38’de saraydan evine geçiyor. Eski Medya Müdürü, Esad’ın Rusların Hmeymim Havaalanı'na geçmesi hakkında şunları ifade etti:

RUS ATEŞESİYLE KAÇIŞ PLANI

“Şam havaalanından özel bir jetle Hmeymim Havaalanı'na geçilmesi planlandı. Bu konu, Rus tarafınca güvence altına alındı. Rus Askeri Ataşesi, Esad ile gece on ikiden sonra sarayda görüştü. Kaçışı güvence altına almak için yapılan bir görüşmeydi. Uçağın güvenliği ve donanımı sağlanana, Moskova'ya güvenli bir şekilde uçması sağlanana kadar Esad, birkaç saat üste kaldı. Ailesi dışında, Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı onunla birlikte Rusya’ya gitti.”

ESAD’IN KALAN TEK UMUDU: RUSYA

Sakır, herkesin merak ettiği, “Rusya ve İran’ın Esad’ı neden kurtarmadığı” hakkında önemli bilgileri ve tanıklıkları paylaştı. Buna göre Esad'ın önceliği, Rusya lideri Putin’i ikna etmek. HTŞ’nin harekâta geçtiği, 26 Kasım (Çarşamba) gecesi, Esad da Moskova'ya gidiyor. Talebi, ertesi gün Putin ile görüşmek. Ancak görüşme Cuma gününe erteleniyor ve zamanlaması birden fazla kez değiştiriliyor. Rus tarafının görüşmeyi hemen yapmak istemediği anlaşılıyor. Görüşme gerçekleşiyor. Ancak Ruslar, bu ziyaretin basına duyurulmaması konusunda çok hassas davranıyorlar.

PUTİN’DEN HMEYMİM TALEBİ

Esad’ın Ruslardan talebi, İran askeri desteği hakkında... Irak hava sahası üzerinden Hmeymim üssüne, oradan da Suriye ordusuna ulaştırılmasına Rusların izin vermesini istiyor. Esad bu isteğini, muhaliflerin Halep, Humus ve Şam'a doğru ilerleyişini durdurabilecek, Suriye ordusunun şiddetli ihtiyacı olan malzeme ve mühimmat ile gerekçelendiriyor.

RUS LİDER: TALİMAT VERDİM DİYOR AMA

Esad ve ekibi, görüşmeden sonra cumartesi günü Şam’a dönüyor ve sarayda bir toplantı yapılıyor. Sakır bu toplantının tanığı… Ruslarla görüşmenin kritiği yapılıyor. Esad'ın anlattığına göre, Putin, Rus Genelkurmay Başkanı’na telefon ediyor… “İran'dan Hmeymim'e uçakla ‘istediklerini taşımaları’ için İran Devrim Muhafızları ile koordinasyon kurmasını” istiyor.

ABD İLE KOORDİNASYON SAĞLANMIYOR

Ancak tam bu noktada Esad’ın beklentisi gerçekleşmiyor.

Üsse geçiş izni alınması için, Moskova’nın ABD ile koordinasyon sağlamadığı şuradan anlaşılıyor: ABD güçleri, Irak hava sahasına giren bir İran uçağına “dön” uyarısı yapıyor ve bombalamakla tehdit ediyor. Uçak dönüyor.

PUTİN’İ ARIYOR YANIT YOK
Eski Medya Müdürü Sakır, bu hayal kırıklığı karşısında Esad’ın Putin’e telefonla ulaşmakta ısrar ettiğini belirtti. Telefonla aramaya başladığı tarih, Halep’in düştüğü ve HTŞ’nin Humus’a doğru yöneldiği sıralar. Sakır, o çabayı şöyle anlattı: Putin’e ulaşma girişimleri oldu. Salı, Çarşamba ve Perşembe… 8 Aralık Pazar günü de şafak sökmeden önce de aramaya çalıştı. Rusya’nın Suriye özel temsilcisi Lavrentyev ile temasa geçildi. Başkan Putin'e Esad'ın kendisiyle görüşmek istediğini bildirmesi istendi. Bir ya da iki saat sonra Başkan Putin'in Belarus'ta olduğu cevabı geldi.”

İRAN’LA İKİ TOPLANTI

Sakır, o kritik günlerde İran’la yapılan iki kritik toplantının da ayrıntısını verdi. Halep'in HTŞ tarafından alınmasının ardından, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Şam'da Esad ve Dışişleri Bakanlığı ile bir araya geliyor. Sakır’a göre bu görüşme “soğuk ve ivmesiz”di. Görüşmede Suriye heyeti, İran’dan, daha fazla askeri malzeme için Rusya’yı iknaya çalışmasını ve harekatı durdurması için Türkiye ile arabuluculuk yapmasını istiyor. Arakçi, gerilimi azaltma yaklaşımını kabul etmiş görünüyor.

İKİNCİ ZİYARET GİZLİ

İran’la yapılan temaslardan ikincisi, Hamaney’in danışmanı Ali Laricani ile… Cuma akşamı, yani Şam düşüşünden iki gün önce... İran tarafından (bazıları büyükelçilikten) beş kişiyle birlikte gizemli bir toplantı yapılıyor. Bu kez Esad yanına kimseyi almıyor, tek başına katılıyor. Laricani bu duruma şaşırıyor. Toplantı bittikten sonra da Esad'ın konuşmasındaki izlenim, görüşmenin istediği gibi geçmediği yönünde.

IRAK ARABULUCU: ERDOĞAN’DAN RET

Aynı gün Irak Dışişleri Bakanı Fuat Hüseyin ile de bir temas kuruluyor. Irak’tan Erdoğan ile görüşme yapması ve sürecin durdurulmasına yardımcı olması isteniyor. Hüseyin, Erdoğan’ın bu talebi reddettiğini aktarıyor.

HALKA SESLENİŞ KONUŞMASI: SON DAKİKA İPTAL

Esad’ın, yönetimi yıkıcı bir saldırı altındayken, halkına seslenen bir konuşma yapmaması dikkat çekmişti. Sakır’ın aktardıklarına göre aslında böyle bir konuşma planlandı. Metin hazırlandı, o hafta perşembe günü Esad seslenecekti. Ancak üç kez konuşmanın gününü erteledi. Ve son gün eski lider, Sakır’a “Yapmıyorum, vazgeçtim” dedi. Açıklama metni, 400 kelimeden oluşuyordu. Esad, konuşsaydı şu konulara girecekti.

• Bu saldırının sonucu, vatan topraklarının bölünmesidir.
• Türkiye'nin bu harekattaki rolünün eleştirisi.
• Arapların Suriye'ye yönelik tutumu.

ORDU NEDEN SİLAH BIRAKTI

Sakır, Suriye ordusunun neden savaşmayı reddettiği konusunda şu görüşünü iletti: "Ekonomik durum kötü, son derece daralmış, yaşam fırsatları neredeyse yok… Ordu ne psikolojik ne de lojistik olarak savaşacak durumda değildi. 2020’den 2024’e kadar çatışmaların durması da bir beklenti yarattı. Herkes, yeniden bir savaşın başlamayacağı kanaatindeydi, 4 yıldan sonra niçin tekrar savaşılacaktı? Ordudaki asker de sonuç olarak halkın içinden birileri."

ERDOĞAN İLE NEDEN GÖRÜŞMEDİ?
Esad’ın, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, son altı ayda yaptığı ısrarlı görüşme çağrılarına neden yanıt vermediği konusunda Sakır, şöyle konuştu: “Rusya'nın görüşme için girişimleri oldu, en sonuncusu Haziran ayında… Rus yetkili, Esad’a ‘Dışişleri bakanları düzeyinde bir toplantı yapmaya ne dersiniz?’ diye sordu. Esad, ‘Hayır, sadece güvenlik düzeyinde toplantılar olacak ve bunlar da Kassab'da gerçekleşecek’ diye ısrar etti. Ruslarla aramızda bu tür tartışmalar oldu. Esad, Türk askeri şimdi çıkmasa bile Ankara’dan Suriye toprakları için güvence istiyordu. Bunu da Suriye’nin temel hakkı olduğunu düşünüyordu.

KİBİR VE GERÇEKLİKTEN KOPMA
"Esad, eğer görüşürse, bununla sınırlı kalmayacaktı. İlişkilerin yeniden kurulması anlamına geliyordu. Siyasi reform gündemi hakkında bir tartışma olacaktı. Bu, Esad'ın işine gelmedi. Burada Esad açısından kibir ve gerçeklikten kopma durumu söz konusu.”