İkinci COVID-19 dalgası kapsamında, geçtiğimiz hafta sonundan itibaren işyerlerine yönelik uygulanmaya başlayan kısıtlamalar birçok meslek grubunu ekonomik yönden zor durumda bırakırken, reel sektörün ve esnafın destek talepleri artıyor. Gelen talepleri değerlendiren ekonomi yönetimi, kısa çalışma ödeneğinde yeni başvuruların alınması konusunu da gündemine aldı.

Yeni yürürlüğe giren kamuya olan borçların yeniden yapılandırılmasına ilişkin düzenlemenin, kısmen de olsa rahatlama sağladığı reel sektör, bu alanda yeni adımlar atılmasını bekliyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile geçtiğimiz hafta bir araya gelen TOBB bünyesindeki iş dünyası temsilcileri, taleplerini ekonomi yönetimine doğrudan anlatma fırsatı bulurken, açıklanan COVID-19 önlemleri yeni taleplerin oluşmasına yol açtı.

Dünya’nın Ticaret Bakanlığı verilerinden yaptığı hesaplamalara göre açıklanan tedbirlerden doğrudan veya dolaylı olarak 650 bin esnaf işletmesi etkileniyor. Bunların önemli bölümü nisan ayında mücbir sebep kapsamında, bazı yükümlülükleri yılın son çeyreğine ertelenen işletmelerden oluşuyor. KDV ve muhtasar ödemeleri ertelenen işletmeler, o dönem kullandıkları 6 ay ödemesiz kredilerin de taksitinin bu döneme gelmesiyle birlikte tekrar nakit sıkışıklığına girmiş durumdalar. Bu işletmelerden yapılandırmadan yararlananlar ise hem yapılandırma taksitlerini hem de bu yükümlülükleri ödeyemeyeceklerini çeşitli platformlarda dile getiriyorlar.

Kısa çalışma ödeneğinde yeni başvuru alınması gündemde

Gerek esnaflardan gerdekse sanayicilerden gelen talepleri değerlendiren ekonomi yönetiminin, bazı destekler üzerinde çalışma yaptıkları öğrenildi. Bu kapsamda kısa çalışma ödeneğiyle ilgili yeni bir düzenleme hazırlığı olduğu ifade ediliyor.

COVID-19’un ilk görüldüğü dönemde gündeme gelen kısa çalışma ödeneği başvuruları haziran ayında normalleşmenin başlamasıyla birlikte durdurulmuştu. Bu alanda yeni başvuru alınmazken, daha önce başvurulan işçiler için destek süresi uzatılmaya devam ediliyor. Edinilen bilgilere göre, ekonomi yönetimi belirli sektörlerde kısa çalışma ödeneğine yeni başvuruların alınması konusunda karar aşamasında bulunuyor.

Daha önce çıkarılan ve halen devam eden kısa çalışma ödeneğinden bugüne kadar 3 milyon 581 bin 156 işçi için 21 milyar 781 milyon liralık ödeme yapıldı. Nakdi ücret desteği (ücretsiz izin desteği) kapsamında ise 2 milyon 45 bin işçiye 5 milyar 116 milyon lira ödeme yapıldı.

2 MİLYON ESNAFIN, EN AZ 650 BİNİ ETKİLENECEK

Ticaret Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de faal esnaf sayısı 2 milyonu aşmış durumda. Hesaplamalara göre, İçişleri Bakanlığı genelgesinden doğrudan veya dolaylı olarak etkilenen esnaf sayısı ise 650 binin üzerinde. Meslek kodlarına göre yapılan değerlendirmeye göre 2 milyonu aşan esnafın 182 bin 501’ini bakkal, bayi ve büfe oluşturuyor. Genelgeyle sadece paket servisi yapabilecek olan lokantaların sayısı 107 bin 180. Kapatılan işletmeler arasında kahve ve kıraathanelerin sayısı 93 bin 149, oyun salonu sayısı 10 bin 191 civarında.

 10 AYDA AÇILAN İŞYERİ SAYISI GEÇEN YILI GEÇTİ

 Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) verilerine göre bu yılın Ocak-Ekim döneminde tescil edilen esnaf işyeri sayısı geçen yılın tamamının üzerinde gerçekleşti. 2019 yılında Türkiye’de 238 bin 416 işyeri açılırken, bu yıl Ocak-Ekim döneminde 312 bin 205 işyeri açıldı. Artış oranı yüzde 30.9 seviyesinde gerçekleşti. Kapanan işyeri sayısı da geçen yılın altında seyrediyor. Geçen yılın tamamında 114 bin 977 işyeri kapanırken, bu yıl Ocak-Ekim döneminde 77 bin 784 esnaf kapandı.

“GENELGE KISA ÇALIŞMANIN GEREKÇESİNİ OLUŞTURDU”

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Elemanı Okan Güray Bülbül, İçişleri Bakanlığı’nın genelgesiyle birlikte birçok sektörde yeniden kısa çalışmaya dönülmesi gerekliliğinin doğduğunu söyledi.

Birçok işletmede çalışma sürelerinin kısaldığını, bazılarının ise tamamen kapandığını belirten Bülbül, “Dolayısıyla genelge başlı başına bu işyerleri için kısa çalışmanın gerekçesini oluşturdu. Kısa çalışmada işyerinin tamamı ya da bir bölümünde faaliyetin tamamen durması ya da önemli ölçüde azaltılması şartı aranır. Önemli ölçüde azaltmada kriter de çalışma sürelerinin en az üçte bir oranında azaltılmasıdır” dedi.

Daha önce kısa çalışmaya başvurmuş işletmelerin yeniden kısa çalışmaya dönebileceklerini söyleyen Bülül, “Diğer yandan 1 Temmuz’a kadar kısa çalışmaya başvurmamış ve önceki süreci zorunlu ücretsiz izin ya da farklı yöntemlerle geçen şirketler için kısa çalışma başvurularının açılması gerekiyor. 1 Temmuz’a kadar kısa çalışmaya başvurmamış ya da o dönemde uzaktan çalışma, zorunlu ücretsiz izin gibi yöntemleri kullanmış işyerleri için başvuruların açılması önemli. Bu sayede bu işyerlerindeki çalışanların da gelirleri daha yüksek seviyede korunmuş olacak ve geçimlerini sağlamaları kolaylaşacaktır” ifadelerini kullandı.

Hüseyin Gökçe/Dünya