Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci, 2010 yılında uygulanmaya başlanan bölgesel teşvik sistemi ile 21 Ağustos’ta teşviklerin ilçe bazında verilmesi yönündeki düzenlemeyi eleştirdi. Teşvik sisteminin yanlış parametreler üzerine kurulduğunu belirten Keçeci, “Yerel dinamikler dikkate alınmadan yapılan bu düzenleme ne yazık ki Denizli sanayisini baltalayacak niteliktedir” dedi.

‘Yanlışları defalarca sunduk’

Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yatırımlarda devlet yardımları hakkında kararda” önemli değişiklikler yapıldığını, 2012’de yürürlüğe giren mevcut teşvik sistemini değiştiren düzenlemede en önemli yeniliğin ilçe bazında teşvik sisteminin getirilmesi olduğunu söyleyen DSO Başkanı Keçeci, “Yapılan son değişikliklerle yine 2. bölgede olan Denizli’de Babadağ, Kale, Beyağaç, Baklan, Güney ve Çameli ilçeleri bir alt bölge olan 3. bölgenin desteklerinden faydalandırılacak. Yürürlüğe girdiği 2012 yılından bu yana bölgesel teşvik sisteminin yanlışlıkları üzerine defalarca basın açıklaması yapıp, kanun yapıcılara sayısız dosya sunduk. Bölgesel teşvik sisteminin getirilme amacı, bölgeler arasındaki dengesizlikleri azaltarak az gelişmiş bölgelerde yatırım yapılmasının sağlanması idi. Ancak 2018 yılında yine TÜİK tarafından açıklanan bölgesel GSYH verileri, bölgesel teşvik sisteminin istenilen sonucu yaratmadığını rakamlarla önümüze koydu” diye konuştu. 

Bölgeler arası dengesizlik

Rakamlara göre yatırım teşvik sisteminde 6. Bölge’nin sanayi ve inşaat yatırımları anlamında diğer bölgelerin oldukça gerisinde kaldığını, yine sanayi ve inşaat sektörlerinin bölgedeki reel büyüme hızının eksilerde olduğunu ifade eden Keçeci, “Bu demektir ki; bölgeler arası dengesizlik devam etmektedir ve bunu gidermek için kurulmuş olan sistem hedefini gerçekleştirememiştir” şeklinde konuştu.

Bölgesel teşvik sisteminin istenilen sonuca ulaşmadığı halde ilçe bazında aynı parametrelerle uygulanmasını eleştiren Keçeci, “Sanayi kalkınmanın önemli bir unsuru olmakla birlikte tek unsuru değildir. Bölgelerin tarımla da turizmle de kalkınması mümkündür. TÜİK tarafında yapılan sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerine göre ilçelerin de illerin de ayrıştırılması bu nedenle yanlıştır” dedi.

Yerel üretim desteği

Denizli özelinde bir alt destekten faydalanacak 6 ilçenin desteklenmeleri gereken alanın kırsal turizm veya tarımsal üretim olduğuna dikkat çeken Keçeci, “Özellikle tarımsal üretimin desteklenmesinin ne kadar önemli olduğunu salgın sürecinde daha da iyi anladık. Çiftçimizi, yerel üretimimizi desteklemek de en az bir sanayi kuruluşunu desteklemek kadar önemlidir. Diğer yandan halihazırda gelişmekte olan ilçelere bu desteklerin verilmemesi, ayağa kalkmaya çalışan üretim alanlarının kösteklenmesi anlamına gelmektedir. Yerel dinamikler dikkate alınmadan yapılan bu düzenleme ne yazık ki Denizli sanayisini baltalayacak niteliktedir” diye konuştu.

İlçe bazlı teşvikler yeniden gözden geçirilsin

Kayseri iş dünyası temsilcileri, ilçe bazlı verilecek teşviklerle ilgili yeniden bir düzenlemeye gidilmesini bekliyor:

Kayseri Sanayi Odası (KAYSO) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Büyüksimitci: "Yeni düzenleme ile yatırımcılarımız, 10 ilçemizde 1 Ocak 2021 tarihinden sonra yapacakları yatırımlarda 3. bölge desteklerinden, İncesu OSB'de yapacakları yatırımlarda ise 4. bölge desteklerinden yararlanacaklar. Bu karar bizi mutlu etse de aslında bizim talebimiz biraz daha farklıydı. Bu konuda yeni bir çalışma yapıyoruz. Kayseri'de ilçelerimiz bazında bazı haksızlıklar var gibi geliyor. Develi ve Özvatan'a teşvik verilmemesi ayrı bir sıkıntı. Kendi ilçelerimiz arasındaki gelişmişlik farkını da ayrıca göz önünde bulundurmalıyız. Üzerinde ayrıntılı bir çalışma yaparak, bir takım taleplerimizi yeniden gündeme getirmemiz gerektiğini düşünüyorum. Ekibimiz çevre ilçelerimiz ile birlikte bir analiz hazırlıyorlar. Sonuçlandırdığımızda daha net bir açıklamada bulunabileceğiz."

"Kararın gözden geçirilmesini istiyoruz"

Kayseri Ticaret Odası (KTO) Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Gülsoy: "İlçelerimizin gelişmesini ve uygun yatırımlarla istihdama katkı sağlayan yeni işletmelerimizin kurulmasını istiyoruz. İlçelerimizin gelişmesi ve istihdama katkı sağlaması ile hem çevre ilçelerden merkeze göçün önüne geçilmiş olacak hem de kentimiz daha dengeli bir büyüme sürecine başlayacaktır. Bu noktada ilçe bazlı ve proje bazlı teşvik sisteminin uygulanması bizim zaten taleplerimiz arasındaydı. Ancak, Kayseri'mizde merkez ilçeleri çıkardığımızda 10 ilçemiz teşvik kapsamına alınmış oldu. Özvatan ve Develi İlçelerimiz teşvik kapsamının dışında kaldı. Bu kararın tekrar gözden geçirilmesi gerekiyor. Ayrıca, verilen teşviklerin İlçeler arasındaki gelişmişlik farkını da göz önünde bulundurarak şekillendirilmesi daha sağlıklı olacaktır."

"İlçe bazlı verilen teşvikler bölgenin yapısına uygun olmalı"

Kayseri Ticaret Borsası (KTB) Yönetim Kurulu Başkanı Recep Bağlamış: "Kayseri'de merkez ilçelerimiz dışında kalan çevre ilçelerimizin tamamı teşvik kapsamına alınmışken Develi ve Özvatan ilçelerimiz teşviklerden faydalanamıyor. Bizim burada dikkat çekmek istediğimiz iki konu var. Birincisi Develi ve Özvatan ilçelerimiz de teşvik kapsamına alınmalı. İkincisi ise bizim ilçelerimizle aynı konumda olan diğer illerdeki ilçelere 4., 5. ve 6. dereceden teşvik verilirken bizim ilçelerimizin 3. dereceden teşvik almasını da doğru bulmuyoruz. Tüm ilçelerimizin en az 4. dereceden teşvik kapsamına alınmasını istiyoruz. Ayrıca, ilçe bazlı verilen teşvikler, bölgenin yapısına uygun önemli projelerin ortaya çıkarılması durumunda, proje bazlı olarak da desteklenmelidir." 

Daha homojen ve daha sağlıklı büyüme için adımlar atılıyor

Nevşehir Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Arif Parmaksız, ilçe bazlı teşvik sisteminin önünü açan karara ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Parmaksız, "Daha homojen ve daha sağlıklı bir büyüme için önemli bir adım atılmış oldu" dedi. Alınan kararın yeni yatırımların önünü açarak, büyümeyi ivmelendireceğini kaydeden Parmaksız, "Daha önce bölgesel bazlı olarak verilen yatırım teşvik ve destekleri, ilçelerin gelişmişlik düzeyi de göz önünde bulundurularak yeniden düzenlendi. Buna göre il merkezlerinden daha az gelişmiş ve yatırımlarının desteklenmesi gereken ilçeler ekonomik gelişmişlik düzeylerine göre alt bölge teşviklerinden yararlanabilecek. Bu kararla daha küçük bölgelerimizde yatırımların önünün açılması, yatırımcıların işlerinin kolaylaştırılması sağlandı. Bölge bazlı teşvik sistemine göre Nevşehir 4. Bölge'de yer alıyordu. Son düzenleme ile Acıgöl ve Derinkuyu ilçelerimiz 5. Bölge teşviklerinden yararlanabilecek, vergi indirimi, yatırım yeri tahsisi, sigorta primi işveren hissesi ve faiz desteği alanlarında kendileri için daha avantajlı olacak şekilde alt bölge destek oranlarına tabii tutulacaklar. Daha homojen ve daha sağlıklı bir büyüme için önemli bir adım atılmış oldu" dedi. 

"Kaynaklarımızı araba alıp gezecek adama değil, makine alıp üretecek adama tahsis edelim"

Cumhurbaşkanlığı kararı sonrası yürürlüğe giren ve 53 ildeki bazı ilçeleri kapsayan "İlçe Bazlı Teşvik" uygulaması konusunda uyarılarda bulunan Enerji Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (ENSİA) Başkanı Hüseyin Vatansever, "2005 yılında kişi başına milli gelir seviyesine göre belirlenen 36 ili kapsayan teşviklerde beklentiler gerçekleşmedi. Aynı hatanın tekrar edilmemesini bekliyoruz. Eğer teşvik edilecek ya da desteklenecek biri varsa üreten kişiler olmalıdır" dedi. Türkiye'nin ekonomide yaşadığı sorunların; katma değeri yüksek, ihracata yönelen ve istihdam odaklı yatırımlarla çözülebileceğine dikkat çeken Vatansever, "Ülke olarak kaynaklarımızı ev alıp yatacak, araba alıp gezecek adama değil; makine alıp üretecek adama tahsis edelim. OSB'lerde yapılmak kaydıyla devletimizin Yatırım Teşvik Belgesi'ni almış; katma değeri yüksek üretime, ihracata ve istihdama yönelen, her türlü faaliyeti kayıt altında olan tüm sanayi yatırımları sıfır faizli, iki yılı geri ödemesiz ve on yıl vadeli kredilerle desteklenmeli. Devlet, destek verdiği yatırımı gün gün izlemeli. Şayet iyi niyeti istismar ediliyorsa, muhatabını en ağır şekilde cezalandırmak" dedi.

Osman Nuri Boyacı/Dünya