Bu süreçte evini, arabasını satan, baba evine dönen çok sayıda personel var. Hatta taksiciliğe başlayan pilot ve kadın kabin memuru dahi olduğu belirtiliyor.

Türk Hava Yolları'nda pilotundan, kabin ekibine, yer hizmetlerinden teknik personele kadar iştiraklerle birlikte yaklaşık 65 bin personel, pandemi nedeniyle ciddi oranda düşen maaşları nedeniyle zor günler geçiriyor.

Dünyada birçok önemli havayolu şirketi pandemi döneminde personel politikasını belirledi. Son olarak British Airways, sendikayla maaşlardan yüzde 8 indirim konusunda anlaştı. Ancak geçtiğimiz ay Eurocontrol verilerine göre Avrupa'da en çok uçuş yapan THY'de durum hala belirsizliğini koruyor.

THY yönetimi, Lufthansa ile ortak olduğu ve ağırlıklı olarak Almanların yönetimindeki SunExpress Havayolu'nda çalışanlara ne kadar maaş vereceğini çok kısa sürede tespit etti. Ancak 65 bin personelin maaş ve çalışma koşullarıyla ilgili durumu 5 aydır netleştiremedi. 

Sözcü'den Yusuf Demir'in haberine göre yetkili sendika Hava-İş'le nisan ayında başlayan görüşmeler bir türlü sonuçlandırılamadı. En son bayramdan iki gün önce THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı ve Hava-İş Başkanı Ali Kemal Tatlıbal gece yarısı bir araya geldi.

THY, maaşlarda kokpit için yüzde 50, kabin personeli için yüzde 35, yer personeli için ise yüzde 30 kesinti teklif etti. Hava-İş toplu iş sözleşmesi (TİS) maddelerinin uygulanmasını istedi. Anlaşma sağlandığı duyuruldu ama ertesi gün yine olmadığı açıklandı. THY Yönetimi, “Sendika, 2021 yılında normale dönme garantisi istedi, biz bu garantiyi veremeyiz” diyerek kendini savundu.

HAVASEN: THY, KÇÖ ile işi bitirmeye çalışıyor

Belirsizliğin Ağustos ayına kadar ortadan kaybolan yetkili sendika Hava-İş'ten kaynaklandığını kaydeden HAVASEN Başkanı Kaptan Pilot Seçim Seçkin Koçak, “Süreç tamamıyla THY yöneticilerinin kontrolünde gidiyor. Hava-İş, bugüne kadar bağlı olduğu Türk-İş'i devreye sokarak bir anlaşma yapmalıydı. THY, basit bir hesap yaptı. ‘Kısa Çalışma Ödeneği’ ile işi götürmeye çalışıyor. Çünkü bu sayede en iyi şartlarda yapacağı anlaşmanın bile en fazla dörtte birini ödüyor. Temel sorun budur. Oldu-olmadı oyunu ile bu süreci Aralık ayına kadar veya “Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ) bitene kadar götürecekler” diye konuştu.

Sendikaya giden pilotlara uçuş kesme cezası

Yaklaşık 100 kişilik bir grup pilot, bayram öncesi anlaşmaya varıldı haberlerinin duyulmasının hemen ardından Hava-İş Sendikası'na giderek Başkan Tatlıbal'ı uyardı. Zira Başkan, “Sizin kabul etmediğiniz hiçbir anlaşmaya imza atmayacağım” diyerek bir taahhütte bulunmuştu. 

THY yönetimi,bu ziyarete öncülük eden 10'un üzerinde kıdemli kaptan pilota gönderdiği maille “Uçuş Durdurma Cezası” verdi. HAVASEN bunu, tüm işçilere gözdağı olarak değerlendirdi. Hava-İş ise, “Üyelerimize en kötü bayramı yaşatan, kendi yanlışlarını çalışanın cebindeki paraya göz dikerek düzeltmeye çalışan işvereni, hukuksuz uygulamalarına son vermeye davet ediyoruz” dedi.

AKP iktidarı 2012 yılında havacılıkta grevi yasakladı. THY'de çalışanlar sesini çıkarmaktan korkuyor. İsim vermeden Sözcü'ye konuşan THY çalışanları şunları söyledi:

"Dünyada neler olduğunun farkındayız. Maaşı 2016 seviyesine çekiyorsun tamam ama, normale dönene kadar 15 gün uçur, 15 gün blok olarak boş planla, 15 günlük para ver. İkramiyeleri kaldırma onun da yarısını ver. Böylece kazanılmış haklarımı işler normale döndüğünde tekrar alabileceğimi bileyim.

Bugünkü şartlar üzerinden maaşı yarıya böl. Böylece kaptan maaşı 50 bin TL iken 25 bine düşecek. Bu 3 bin Euro bile etmiyor. Dünya üzerinde 3 bin Euro'ya çalışacak kaptan değil ikinci pilot bile bulamazsınız.

"Pandemi bizim yüzümüzden olmadı ki. Çoluğumuz çocuğumuz var. Ev borcu, araba borcu olan var. Ayda 17 bin TL kredi ödeyenler var. Çocuklarının okul taksitler var. Çocuklarını özel okuldan alan çok pilot var. Babasının evine dönen bekar arkadaşlar var. Korsan taksicilik yapan kadın kabin memuru arkadaşımız var. Hatta yeni ikinci kaptan bir arkadaşımız da borçları yüzünden taksiciliğe başladı. 

"Tüm operasyon pilotların, tekniğin, kabinin, yer hizmetlerinin özverisiyle ilerliyor. Her şey kitabına uygun yapılsa personel sayısının iki katına çıkması gerekir. Örneğin uçağa emniyet sınırları içinde minimum yakıt konulur, çünkü yakıtı taşımak için de yakıt harcanır. Her kaptan 3 ton daha fazla yakıt istese bu masrafın yanında personel maaşları çok cüzi kalır.

Bir kaptanın yetişmesi 10 yıl

THY pilotları işten çıkaramayacağının farkında. Çünkü bir kaptanın yetişmesi 10 yıl, ikinci kaptan 2 yıl. TL değer kaybedince nitelikli yabancılar da gelmiyor artık. Kabinde yapabilir çünkü 2 ayda yetişir."

Akademideki 900 pilot adayı zor durumda

THY Akademi'deki 900 pilot aday şu an 3900 TL KÇÖ alıyor. Bu adaylar 140 bin Euro borca imza attı. İşe başladıktan sonra 10 yıl boyunca ayda 800-900 Euro borç ödeyecekler. İnsan Kaynakları bu 900 kişiyi ücretsiz izne çıkartacaklarını ancak 2024'te mezun olabileceklerini, bunun da garantisi olmadığını açıkladı.

Kim ne kadar maaş alıyor? 

THY'de Kısa Çalışma Ödeneği uygulaması devam ediyor. Özellikle maaşı düşük personel büyük sıkıntı yaşıyor. Pilotlarda 4 ay boyunca önce 2-3 gün daha sonra 6-7 gün uçuş yazıldı ve maaşlar 10-12 bin TL civarında gerçekleşti. Geçen ay işler biraz daha düzeldi. Gün sayısı 15'e çıktı, yani aşağı yukarı yarım maaş yattı. Kaptan maaşları ortalama 20-22 bin TL, ikinci kaptan 10-12 bin TL oldu. Kabin memurları ise kıdemine göre 5-7 bin TL maaş aldı.

Sayılarla THY

65 BİN: İştiraklerle toplam çalışan
29 BİN 491: İştirakler hariç çalışan 
yüzde54: Erkek
yüzde46: Kadın
34: Ortalama yaş
6.7 YIL: Ortalama Kıdem
yüzde38: Yer Personeli
yüzde20: Pilot
yüzde41: Kabin ekibi
Hisse: yüzde49.12 Türkiye Varlık Fonu yüzde50.88 halka açık

*2019 yılı raporu verileri.