Yıllık 3 milyar lira gelir hedeflenen Değerli Konut Vergisi'nde tepkiler üzerine geri adım atarak beklentiyi 200 milyon liraya indiren hükümet, bütçe açığına yeni çözümü rant vergisinde buldu.

“Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” teklifinin 15. maddesi ile İmar Kanunu'na eklenen bir madde sayesinde kimse farkına varmadan hayatımıza ilk kez İmar Rantı Vergisi girdi.

Önceki gece TBMM Genel Kurulu'ndan geçen yasa Resmi Gazete'de yayınlandığı gün yürürlüğe girecek. Yasayla, daha önce imar planı değişikliği için belediyelere verilen pay kamuya aktarılacak.

Örneğin, 1 milyonluk bir arsanın sahipleri veya müteahhidi imar planı değişikliği talep eder ve yeni değer 3 milyona çıkarsa aradaki 2 milyonun tamamı değer artış payı olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca tahsil edilecek. Ayrıca değer artış payı ödenmeden yapı ruhsatı düzenlenemeyecek.

SPEKÜLASYONA AÇIK

Vergi uzmanı ve Başkent Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Ozan Bingöl, düzenlemenin iyi uygulanması halinde eskiden çıkar gruplarının aldığı payın kamuya aktarılarak kaynak yaratmak için iyi bir yöntem olduğunu belirterek, “Ancak bu haliyle eksik ve spekülasyonlara açık görünüyor” dedi. Başvuruyu bakanlık yaparsa değer artışı talebi olmaması seçeneğini belediyede adamı olanların kullanacağına dikkat çeken Bingöl, “Taşınmaz malikleri tarafından talep edilmeksizin imar planı değişikliği sonucu oluşan değer artışları üzerinden ‘değer artış payı' alınacağına ilişkin hüküm bulunmaması da düzenlemenin önemli tartışma alanlarından birisi. Ayrıca pay, arsa üzerine yapılacak yapıyı kapsamadığı gibi, kamu kurumlarınca götürülen çeşitli hizmet veya altyapıdan kaynaklı rant artışlarını da içermiyor. Arsa üzerine yapılacak yapıların değer artışı nedeniyle oluşacak rantlar yine arsa sahiplerine veya müteahhide kalacak. İmar planı değişikliği ile emsal artacağından arsa sahibi veya müteahhit bu değer artış payını ödeyerek kârlı duruma bile geçebilecek” dedi.

Bingöl, bu haliyle yasanın imar planı değişikliği nedeniyle sadece arsadaki değer artışına yönelik kısmi bir rant vergisi olmaktan öteye geçemeyeceğini vurgulayarak, “Profesör David Harvey'in de dediği gibi aslında en iyi kentleşme, en az rant yaratandır” diye konuştu.

Birçok ülkede en büyük kamu gelirleri arasında

Dünyada rant vergisinin birçok örneği bulunuyor. Örneğin Avusturya, İsviçre, Danimarka, Estonya gibi ülkelerde, “Kentsel Rant vergisi”, “İyileştirme Rant Vergisi,” “Spekülasyon Vergisi” gibi farklı isimlerle bu rant vergilendiriliyor. Hatta bazı ülkelerde rant vergisinden elde edilen gelir kamu gelirleri arasında da önemli bir paya sahip.

Rant vergisinin uygulandığı ülkelerde temel amaç; hem bütçeye gelir kaydetme hem de spekülatif faaliyetlerin ve haksız kazancın engellenmesini sağlamak.