Uluslararası araştırma kuruluşu Climate Central uzmanları, günlük yerel sıcaklık ilişkilendirme sistemleri İklim Değişim Endeksi (CSI) kapsamında, Kuzey Afrika, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu Akdeniz ve Orta Doğu ülkelerinde son günlerde görülen aşırı sıcaklar ve iklim değişikliği arasındaki ilişkiyi analiz etti.

Fosil yakıt kullanımının yol açtığı iklim değişikliğinin günlük sıcaklık değerlerini nasıl değiştirdiğini ölçümleyen CSI'ın merkezi sıfır olarak alınıyor. Bir bölgedeki sıcaklık değeri için CSI seviyesinin sıfır olması, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin sıcaklık üzerinde tespit edilebilir bir etkisi olmadığını gösteriyor.

Pozitif CSI seviyeleri 1 ila 5, sıcaklıklarda iklim değişikliğinin tespit edilebilir etkisi olduğu anlamına geliyor. CSI 1 seviyesi, iklim değişikliğinin tespit edilebilir etkisi olduğu ve bu nedenle sıcaklığın 1,5 kat daha olası hale geldiğini gösteriyor. CSI 2 ve üstü seviyeler, sıcaklık olasılığının çarpan etkisinde arttığına işaret ediyor.

Climate Central'ın AA muhabiriyle paylaştığı analizine göre, Kuzey Afrika, Akdeniz ve Orta Doğu'da 11-13 Haziran tarihlerinde 290 milyon kişinin iklim değişikliğinden kaynaklanan anormal sıcaklara maruz kaldığı ve bu sıcaklık değerlerine ulaşılmasının iklim değişikliği nedeniyle en az 5 kat olası hale geldiği tespit edildi.

Türkiye, Suudi Arabistan, Irak, Suriye, Türkmenistan, Cezayir, Mısır, Afganistan ve Yunanistan'ın birçok şehrinde maksimum sıcaklıkların 40 derece ve üzerine çıktığı görülürken, Bulgaristan'ın Sofya, Filibe ve Burgaz, Libya'nın Bengazi ve Misrata, Gazze Şeridi'nde Refah, İsrail'in Kudüs ve Tel Aviv, Yunanistan'ın Atina ve Selanik, Türkiye'nin Antalya ve İzmir şehirlerinde sıcaklıkların 30 ila 38 derece arasında seyrettiği ölçüldü.

Sıcaklıklar, mevsim normallerinin 2 ila 8 derece üzerinde seyrediyor

Sıcaklıkların, söz konusu bölgelerin büyük kısmında mevsim normallerinin 2 ila 8 derece üzerinde seyrettiği belirlendi.

Söz konusu dönemde sıcaklıklar İstanbul'da 11 Haziran'da maksimum değere ulaşarak 29,2 dereceyi gördü. İstanbul'da 11 Haziran'daki günlük sıcaklık değeri mevsim normallerinin 4,9 derece üzerinde ölçüldü.

Bursa'da 12 Haziran'da 34,1 dereceye çıkan sıcaklıklar, mevsim normallerinin 8 derece üzerinde kayıtlara geçti.

İzmir'de ise bugün (13 Haziran) günlük sıcaklık değerlerinin 39,7 ile mevsim normallerinin 9,6 derece üzerine çıkacağı tahmin edildi.

Diğer ülkelerden Basra'da sıcaklıkların bugün mevsim normallerinin 2,1 derece üstünde 46,2 dereceye ulaşacağı, Medine'de 44,4 dereceyi, Felluce'de 43,4 ve Bağdat'da 43,9 dereceyi, Kahire'de 41 dereceyi ve Kudüs'te 39,3 dereceyi bulacağı öngörüldü.

İklim değişikliğinin sıcaklıklara etkisi birçok bölgede en üst seviyede

Türkiye'nin batısı, Cezayir, Libya'nın batı ve güney kısımları, Bulgaristan, Kuzey Makedonya, Kıbrıs, Lübnan, Suriye, Suudi Arabistan, Umman, İran, Afganistan ve Türkmenistan'da 11-13 Haziran'daki sıcaklıkların, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin aşırı sıcaklıklar üzerindeki etkisinin en üst seviyede olduğunu gösteren CSI 5 seviyesinde olduğu tespit edildi.

Türkiye'de 11-13 Haziran döneminde 66 milyon kişinin en az 1 gün CSI 5 seviyesinde aşırı sıcaklığa maruz kalmış olacağı tahmin edildi. Bir başka deyişle, bu 3 gün içinde Türkiye'de 66 milyon insan, iklim değişikliği nedeniyle 5 kat daha olası hale gelen anormal sıcaklıkları hissedecek.

Türkiye dahil birçok bölgede aşırı sıcakların daha uzun bir süre devam edebileceği öngörülüyor.

Aşırı sıcakların yol açtığı endişeler

Climate Central analizine göre, aşırı sıcaklara bağlı olarak orman yangınlarına ilişkin endişeler artıyor. Özellikle Yunanistan bu açıdan riskli bölgelerden biri olarak görülürken, uzun sıcaklık dönemlerine maruz kalan diğer ülkeler için de orman yangını riski bulunuyor.

Aşırı sıcağa maruz kalmanın bitkinlik ve felç gibi sıcağa bağlı hastalıklara yol açabileceği, diyabet, kardiyovasküler hastalık, astım ve diğerleri altta yatan rahatsızlıkları kötüleştirme riski de artıyor.

Anormal sıcaklıkların, Sahra Altı ve Kuzey Afrika ülkelerinden Libya, Tunus ve Cezayir gibi ülkelere sığınan göçmenleri daha kırılgan hale getirebileceği, Gazze Şeridi gibi çatışmaların yaşandığı bölgeleri etkileyebileceği belirtiliyor.

Orman yangını sezonu yüzde 20 daha uzun sürüyor

WWF Yunanistan Orman Yangınları Aksiyon Koordinatörü Elias Tziritis, AA muhabirine yaptığı açıklamada, iklim değişikliği nedeniyle orman yangınları döneminin arttığını belirterek, "Dünya çapında, orman yangınları dönemi yüzde 20 arttı. Bu, ya orman yangınlarının daha uzun bir döneme yayıldığı ya da orman yangını döneminde daha ciddi risklerle karşılaşılan günlerin sayısının arttığı anlamına geliyor." diye konuştu.

Dünyada 2021'de 9 milyon ve 2022'de 6 milyon hektar alanın yok olduğu bilgisini paylaşan Tziritis, bu kaybın büyük bir kısmının orman yangınlarından kaynaklandığını söyledi.

Tziritis, orman yangınlarıyla mücadele yatırımlarının değişmesi gerektiğinin altını çizerek, Akdeniz ülkelerinden örnek vererek, bu ülkelerde yatırımların yüzde 80'inin yangınları söndürmeye ve sadece yüzde 20'sinin yangınları önlemeye ayrıldığını anlattı.

Yangınları önleme ve söndürme yatırımlarının dengeli olması gerektiğini belirten Tziritis, yangınlarla mücadelede en önemli noktanın fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonlarını azaltmak olduğunu sözlerine ekledi.