İSTANBUL (AA) - Mısır, Ürdün ve Irak'ta baş gösteren protestolar sonrasında hükümetler, siyaset ve medya alanında reform, göstericilerden özür dileme ve haklarını tanıma, yolsuzluk yapanlardan hesap sorma gibi vaatlerle olayları yatıştırmaya ve göstericilerin öfkesini dindirmeye çalışıyor.

Mısırlı siyasi sosyolog Said Sadık, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Arap ülkelerinin birçok yönden benzer özellikler taşıdığını vurgulayarak, "Özellikle daha iyi yaşam koşullarının sağlanması için yapılan gösterilerde protestocuların öfke ve taleplerini dışa vurması ve hükümetin resmi yaklaşımı benzerlik gösteriyor." dedi.

Arap rejimlerinin istikrarsız ve benzer sorunlarla yüzleşmekte olduğunu belirten Sadık, "Bu durum yalnız Mısır, Irak ve Ürdün için değil Lübnan için de geçerli. Sudan ve Cezayir'de çıkan olayların temel sebebi yine bu durum." diye konuştu.

Sadık, gösterilerin şimdilik bir öfke patlamasına dönüşmeyeceği öngörüsünde bulunarak, "Hükümetlerin gösteriler sonrasında aldığı tedbirler taktiksel uygulamaları, göstermelik iyileştirmeleri ve öfkeyi yatıştırıcı önlemleri kapsıyor." değerlendirmesini yaptı.

Bu ülkelerde hükümetlerin halkı gösterilere mecbur bırakmamak için kurumların üzerilerine düşen sorumluluğu yerine getirme rolünü etkinleştirmesi gerektiğini vurgulayan Sadık, aksi halde gösterilerin tekrarlanacağını iddia etti.

Mısır, Ürdün ve Irak'taki gösteriler ve sonrasında hükümetlerin açıklamaları, icraatları ve aldığı kararlar sonrasında gösterilerin yatışması ise şu şekilde gözlemlendi:

Mısır'dan beklenmedik adımlar

Mısır, "20 Eylül Gösterileri" adı verilen halk hareketlerinde Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi karşıtı gösterileri yatıştırmaya yönelik çeşitli önlemler aldı.

Savcılıktan yapılan açıklamada, 5 vilayette izinsiz düzenlenen rejim karşıtı gösteriler sebebiyle yaklaşık bin kişinin gözaltına alınarak sorgulandığı belirtildi.

Rejim karşıtı gösteriler Mısır'ın güney kesimiyle sınırlı kaldı.

Bir sonraki hafta ülkede başkent Kahire ve çeşitli bölgelerde Sisi destekçileri gövde gösterisi yaptı. Sisi destekçilerinin gösterisinde siyasi reform çağrısında bulunuldu. Parlamento Sözcüsü Ali Abdulal, ülkede siyasi ve medya alanlarında reform yapılacağını açıkladı.

Mısır'da hükümetin reform yapması ve gösteriye katılan protestocuların yabancılar dahil serbest bırakılması nadir görülen bir durum.

Ürdün'de özürle gelen anlaşma

Ürdün'de Başbakan Ömer er-Rezzaz, protestolar sırasında güvenlik güçlerinin öğretmenlere şiddet uygulamasından dolayı, maaş zammı ve çalışma şartlarının iyileştirilmesi talebiyle grev yapan öğretmenlerden özür diledi.

Öğretmenlerin 5 Eylül'de başkent Amman'da yaptıkları gösteriler esnasında polis şiddetine maruz kaldığını kabul eden Rezzaz, olayın araştırılarak gerekli tedbirlerin alınacağı sözü verdi.

Razzaz, "Öğretmenlerin onuru bizim onurumuzdur. Her ne şekilde olursa olsun onlara saygısızlık yapılmasını kabul etmiyoruz." diye konuştu.

Ülkede 140 bin üyesi bulunan Öğretmenler Sendikası, 2014'ten bu yana zam almayan öğretmenlerin anlaşma gereğince yüzde 50 oranında ücret artışını talep ediyordu, hükümet ise ödemenin performansa göre olmasını istemişti.

Ürdün'de öğretmenlerin yaklaşık bir ay süren ve ülke tarihinin en uzun grevinin ardından, özür ve maaş artışıyla gelen anlaşmanın sonrasında pazar günü okullarda eğitime başlandı.

Irak hükümetinden "iyileştirme" paketi

Irak'ta yolsuzluk, işsizlik ve kamu hizmetlerinin yetersizliğine tepki olarak Şiilerin çoğunlukta olduğu güney kentlerinde 1 Ekim'den başlayan gösteriler başkent Bağdat'a sıçradı.

Başbakan Adil Abdulmehdi'nin istifasını isteyen göstericilere yönelik güvenlik güçlerinin şiddet kullanması sonucunda 8'i güvenlik görevlisi 110'da fazla kişi yaşamını yitirirken, 6 binden fazla kişi de yaralandı.

Vatandaşların taleplerini değerlendirmek üzere Başbakan Adil Abdulmehdi'nin çağrısıyla olağanüstü toplanan hükümet, iyileştirme paketi çerçevesinde çeşitli kararlar aldı.

Bu karar paketine göre, tüm kentlerde sınırlı ve düşük gelir sahiplerine tahsis edilen arsalara başvuru yolunun açılması ve Basra ilinde hak edilmiş 17 bin konutun dağıtımının 4 hafta içerisinde tamamlanması kararlaştırıldı.

Ayrıca alınan kararda, Irak genelinde 100 bin konut inşasını kapsayan ulusal iskan programı hazırlanması ve uygulanması, en yoksul bölge ve kentlere öncelik verilmesi, valilerin kentlerde ihtiyaç sahibi ailelerin tespiti için komiteler kurması ve bu isimlerin iki hafta içerisinde Bakanlar Kurulu Genel Sekreterliğine göndermesi istendi.

Irak Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi de Meclis binasının önünde düzenlediği basın toplantısında, yolsuzluğun terör kadar tehlikeli olduğunu belirterek, "yolsuzluk devleri" olarak adlandırdığı kesimle mücadele edeceklerini söyledi.

Halbusi, göstericilere meşru haklarını istemeye devam etmeleri ve güvenlik güçleriyle çatışmadan kaçınmaları çağrısında bulundu.

Hükümetten ülkedeki yolsuzluk yapanların isimlerini açıklamasını isteyen Halbusi, "Yolsuzluk da terör gibi bir musibettir, yolsuzluk Irak'ın ve Iraklıların geleceğini tehlikeye atmaktadır." ifadelerini kullandı.

Halbusi, ayrıca "tüm çiftçilerin gelecek yıl tarım arazileri kirasından muaf tutulması ve Iraklı çiftçinin ürettiği mahsullerin ithalinin durdurulması" gibi acil önlemler alınacağını açıkladı.

Meclis Başkanı Halbusi, ülkede 50 bin imalathanenin kapandığını ve bunların yeniden faaliyete geçmesi için Merkez Bankasından kredi alımına gidileceğini aktardı.