Halihazırda Myanmar Hesap Verebilirlik Projesi Direktörü olarak görev yapan UNRWA eski sözcüsü Gunness, UNRWA'ya ilişkin yasakların muhtemel etkilerini AA muhabirine anlatarak Filistinlilerin korunması ve geri dönüş haklarının daha yüksek bir uluslararası mekanizma tarafından sağlanması olasılığını değerlendirdi.

Filistinliler için daha yüksek düzeyli bir koruma sağlanacak

Gunness, İsrail'in UNRWA'yı Gazze ve Batı Şeria'dan çıkarma kararının, Filistinli mültecilerin yasal statüsünü 1951 Mülteci Sözleşmesi kapsamına sokacağını belirterek "UNRWA'nın Gazze ve Doğu Kudüs dahil Batı Şeria'daki mültecilere hizmet vermeyi bırakması durumunda, 1951 tarihli BM Mülteci Sözleşmesi'nin 1. maddesinin 'd' fıkrası devreye girecek. Bu madde uyarınca, UNRWA hizmetlerini durdurduğunda mülteciler doğrudan sözleşme kapsamına girecek ve küresel bir BM kuruluşu olan BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğinin (UNHCR) koruması altına alınacak."

Gunness, UNHCR'nin tercih ettiği çözümün "gönüllü geri dönüş" olduğunu vurgulayarak "UNHCR'de mülteci çocukları ebeveynlerinin herhangi biri üzerinden mülteci statüsünü miras alabilirken UNRWA'da bu statü sadece baba üzerinden geçebiliyor. Başka bir deyişle, İsrail ne istediğine dikkat etmeli. Çünkü mülteciler UNHCR'ye geçerse hem geri dönüş hakkı öncelikli çözüm olacak hem de kayıtlı mülteci sayısı UNRWA dönemine göre çok daha hızlı artacak." ifadelerini kullandı.

Gunness, "İsrail hükümeti, UNRWA'yı yasaklayarak farkında olmadan Filistinlileri ve onların geri dönüş haklarını küresel koruma düzeyinde daha üst bir seviyeye taşıdı. Bu, mültecilerin haklarının bölgesel bir kuruluş olan UNRWA'dan küresel bir kuruluş olan UNHCR'ye geçmesi anlamına geliyor." dedi.

"İsrail kendi planlarını bozabilir"

Gunness, İsrail'in UNRWA'yı ortadan kaldırarak Filistinli mültecileri barış sürecinden çıkarmayı planladığını ancak bunun, yanlış bir hesap olduğunu belirterek "UNRWA olmasa bile bu insanların vazgeçilemez hakları var. UNRWA'yı ortadan kaldırarak bu insanların tarihini, kimliğini ve hak arayışlarını silemezsiniz." diye konuştu.

Gunness, UNRWA'nın halihazırda mültecileri devretme planının olmadığını belirterek "Ancak yasal olarak statülerinde bir değişiklik olacak. Bu, Filistin mülteci meselesini, kalıcı çözümler için gerçekten çaba gösteren UNHCR gibi küresel bir örgüt düzeyine taşıyacak. Bu yüzden İsrail ne dilediğine dikkat etmeli. İsrail kendi planlarını bozabilir." değerlendirmesinde bulundu.

Gunness, UNRWA'nın UNHCR'ye devir hazırlığı yapmadığının altını çizerek "UNRWA; kaynakları, personeli ve dağıtacak malzemeleri olduğu sürece Gazze ve Doğu Kudüs dahil Batı Şeria'da hizmet vermeye devam edecek." ifadesini kullandı.

"Dijital arşiv tazminat için önemli"

UNRWA eski sözcüsü, kuruluşun dijital arşivinin önemini vurgulayarak şöyle devam etti:

"Gazze'deki savaş sırasında UNRWA personeli, 1948'den kalma belgeleri Amman'daki genel merkeze taşıdı. Batı Şeria'daki belgeler de dijitalleştirildi. Bu, herhangi bir mültecinin evini geri alma veya tazminat talep etmesi için önemli bir kayıt. (BM Genel Kurulu'nun) 194 sayılı kararı uyarınca İsrail, mülk ve topraklarını kaybeden mültecilere tazminat ödemek zorunda. Artık gelecekte tazminat talep etmek isteyen her mülteci için ampirik bir veri tabanı mevcut."

İsrail'in UNRWA yasağının Ürdün, Suriye ve Lübnan'daki mültecileri doğrudan etkilemeyeceğini belirten Gunness, "Ancak bu ülkelerdeki Filistinlilerin Gazze ve Batı Şeria'da aile bağları var. Başka bir bölgede soykırıma uğrayan ve çocukları her gün parçalanan bir toplumu izlemek gibi düşünün. Bu durum, Filistin toplumunun moralini ve topluluk duygusunu derinden etkiliyor." değerlendirmesinde bulundu.

"BM kuruluşlarının desteği sürecek"

Bu hafta başında, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 12 ülkenin çağrısıyla toplanan UNESCO Yürütme Kurulunda İsrail’in UNRWA’ya yönelik kısıtlamalarına karşı çıkan tasarıyı değerlendiren Gunness, "UNESCO, on yıllardır UNRWA'yı destekliyor. UNRWA'nın eğitim departmanı direktörü her zaman UNESCO'dan geliyor. Orta Doğu'da yarım milyondan fazla çocuğa eğitim veren bir kuruluş olarak UNESCO'dan destek almamız mantıklı. Aynı şekilde Dünya Sağlık Örgütü de her zaman UNRWA'nın sağlık direktörünü görevlendiriyor." dedi.

Muhabir: Selman Aksünger