Türkiye’de süren ve bu yıl başlayacak kamu yatırımlarının toplam tutarı 1 trilyon lirayı aşacak. “2020 Yılı Yatırım Programının Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı”, Resmi Gazete’de yayımlandı. Yatırım Programı’nda, proje tutarı 1 trilyon 59 milyar 106 milyon 833 bin 428 lira, 2019 sonu kümülatif harcaması 416 milyar 143 milyon 965 bin 464 lira, 2020 başlangıç ödeneği 77 milyar 134 milyon 953 bin lira olan 2 bin 994 proje yer alıyor.

Programda, genel ve özel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, düzenleyici ve denetleyici kurumlar, kamu payı yüzde 50’nin üzerindeki teşekküller ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların bağlı ortaklıkları, özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlar, sosyal güvenlik kurumları, döner sermayeli kuruluşlar, İller Bankası, dış proje kredisi kullanan büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeler tarafından gerçekleştirilecek yatırım projeleri sektörel bazda düzenlendi.

Detaylı anlatım

Yatırım projeleri, “etüd proje işleri”, “devam eden projeler” ve “yeni projeler” olarak tasnif edildi. Her proje için, proje numarası, adı, yeri, karakteristiği, başlama ve bitiş yılı, proje tutarı, 2019 sonuna kadar tahmini harcama miktarı ve 2020 yılı ödeneği ayrı ayrı gösterildi.

Kuruluşların 2020 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nda yer alan sermaye transferi ödeneklerinden sadece kamu yatırımı niteliğini taşıyanlar, kuruluş ve sektör yatırım ödeneği toplamına dahil edildi. Kamu yatırımı niteliğinde olmayıp kamu sektörü dışına transfer niteliğindeki ödeneklerin bir kısmı ise kuruluş ve sektör yatırım toplamına dahil edilmeden 2020 Yılı Yatırım Programı ile ilişkilendirildi. Genel ve özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin yatırım ödeneklerine, yatırımlarla ilgili personel giderleri, gayrimenkul alımı ve kamulaştırma ödenekleri ile şehir hastanelerinin kira ödemeleri dahil edilmedi.

Düzenleyici ve denetleyici kurumların emlak alımı ve kamulaştırma ödenekleri hariç, yatırım nitelikli projelerine bilgi amacıyla programda yer verildi.

Aslan payı ulaştırma ve haberleşmeye

Kamu yatırımları için bu yıl 77.1 milyar lira tutarında kaynak ayrılacak. Bu kaynağın 21.7 milyar lirası yeni projelere, 54.3 milyar lirası devam eden projelere ve 1.1 milyar lirası etüt projelere harcanacak.

Kamu yatırımlarının yüzde 32.6’sı ulaştırma ve haberleşme sektörüne tahsis edilecek. Ulaştırma ve haberleşme sektörünün yatırım harcaması bu yıl için 25.2 milyar lira olarak öngörüldü. Bu kaynağın 3.5 milyar lirası yeni projeler, 21.3 milyar lirası devam eden projeler, 404 milyon lirası da etüt projeler için kullanılacak.

Kamu yatırımlarına ayrılan kaynaktan en yüksek payı alan ikinci sektör, yaklaşık 12.3 milyar lirayla iktisadi ve sosyal alanlarda yapılacak diğer kamu hizmetleri oldu. Bunu, yaklaşık 11.8 milyar lirayla enerji, 11.1 milyar lirayla eğitim, 6.1 milyar lirayla sağlık, 5.2 milyar lirayla tarım ve 3.5 milyar lirayla madencilik sektörleri izledi.

KİT’lere 24.3 milyar

İmalat sektörü için ayrılan ödenek tutarı ise 1 milyar 22 milyon lira oldu. Konut için ayrılan tutarın 454 milyon lira, turizm için ayrılan tutarın ise 350 milyon lira olduğu görüldü.

Öte yandan, kamu yatırımlarına ayrılan 77.1 milyar liralık kaynağın 24.3 milyar lirası KİT’ler, 107.4 milyon lirası özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarca kullanılacak. Mahalli idarelere ise 50 milyar 751 milyon liralık kaynak ayrıldı.

Sanayide yüzde 8.6 üretim artışı oldu

Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi Aralık 2019’da 2018’in aynı ayına göre yüzde 8.6 yükseldi. Arındırılmamış sanayi üretim endeksi yüzde 9.5 artış gösterdi.

Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, Aralık 2019’da madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi 2018’in aynı ayına göre yüzde 9.8, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 9.1 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 0.3 yükseldi.

Söz konusu ayda madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 4.1, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1.9 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 0.8 artış kaydetti.

Toplam ciro endeksi yıllık yüzde 21 arttı

Takvim etkisinden arındırılmış sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplam ciro endeksi, Aralık 2019’da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 21, Kasım 2019’a göre de yüzde 4 arttı.

Sanayide takvim etkisinden arındırılmış ciro endeksi, söz konusu dönemde yıllık yüzde 16.8 artış kaydetti. İnşaat sektöründe takvim etkisinden arındırılmış ciro endeksi, geçen yılın aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8.1 artış gösterdi. Takvim etkisinden arındırılmış ticaret ciro endeksi, Aralık 2019’da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 26.9 arttı.

Hizmet sektöründe takvim etkisinden arındırılmış ciro endeksi, Aralık 2019’da 2018’in aynı ayına oranla yüzde 22.3 artış kaydetti.

Perakende satış hacmi % 11 yükseldi

Perakende satış hacmi, Aralık 2019’da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11 artış gösterdi. Gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 5.3, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 15.5, otomotiv yakıtı yüzde 7.8 arttı.

Takvim etkilerinden arındırılmış cari fiyatlarla perakende ciro, Aralık 2019’da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 22.1 yükseldi. Gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 19, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 24.3, otomotiv yakıtı satışları yüzde 20.8 artış gösterdi. Gıda dışında ise internet üzerinden satışlarda yüzde 62.1, bilgisayar, kitap ve iletişim aygıtları satışlarında yüzde 30.9 artış görüldü.