“M.Ö. 9500’de başlayan Neolitik Devrim ile geç 18. yüzyıl İngiliz Sanayii Devrimi arasında kalan uzun dönem ekonomik atılım hamleleriyle doludur. Bu atılımları tetikleyen eninde sonunda hız kesecek olan kurumsal yeniliklerdi. Antik Roma’da belli ölçüde ekonomik canlılık yakalayan ve muazzam bir imparatorluğun kurulmasına olanak tanıyan cumhuriyetin kurumları, Julius Caesar darbesinin ve Augustus’ un kurduğu imparatorluğun ardından çözüldü…” Prof. Dr. Daron Acemoğlu, Ulusların Düşüşü

11 bin küsur yıllık zaman zarfında insanoğlu durmaksızın gelişim ve gelişme hamleleriyle yanlış olanı yıkarak doğru olanı kurarak tasarladı.

Skolastik düşüncenin Avrupa’yı düşüncesiz bıraktığı dönemlerden sonra Sanayii Devrimiyle büyük keşifler büyük buluşları ortaya çıkardı ve kapitalizmin de bu sürecin doğurgusu olarak ortaya çıktığını gözlemledik.

Şans, talih, kader, zenginlik, başarılar, vb.

Malcolm Gladwell, Outliers adlı kitabında zekanın, başarının, zenginliğin, başkalarından önde olma durumunun tek bir nedene indirgenemeyeceğini belirtiyor. Bill Gates olmanın öncül şartlarının olduğunu belirten Gladwell anne babasının varlıklı olduğunu, tüm imkanları Bill Gates için kullandıklarını aynı zamanda bunun sonrasında çevresel tüm şartların da Bill Gates için harika fırsatları getirdiğini söylüyor. Birçok olumlu faktörün yanında Bill Gates’in de hem çok zeki hem de çok istekli olduğunu belirtiyor. Onlarca fırsat açıcı sebebin ardından Bill Gates’in doğum tarihinin 28 Ekim 1955 olduğunu, 1975 yılında Gates 20 yaşındayken bilgisayar yazılımcılığının delikli kartonlarla yapıldığı ve çok zor olduğu, kolay ve erişilebilir bir yazılımın gerekliliği, Bill Gates’in tüm bu olumlu fırsat açıcı gelişmelerden en önemlisi olduğu ve bunlardan herhangi birinin olmayışı ile Bill Gates’in bu denli zengin ve başarılı olamayacağını belirtiyor. Düşünsenize dünyanın sayılı bilgisayarından biri Washington Üniversitesinde ve Bill Gates bu üniversiteye yürüme mesafesinde ve gece 3 ile sabah 6 arasında bilgisayar çalışmak isteyene veriliyor ve o fırsatı da Bill Gates arkadaşı Paul Allen’le  değerlendiriyor ve bilgisayarın çalışma stilini öğrenen bu iki azimli ve şanslı arkadaş Harvard Üniversitesini terk ederek Microsoft adlı yazılım şirketini kuruyor.

Malcolm Gladwell daha geniş anlatıyor. Merak edenler Outliers adlı kitabına bakabilir.

Kitapta yüzlerce art arda fırsatlar, azimle çalışmalar sıralanmış.

Tüm bunların yanında iki tane kuralla bunları ilişkilendiriyor: Matta Etkisi ve 10 bin saat kuralı.

Matta Etkisini yine uzun sosyal deneyler sonucu hokey ve futbol oyuncularının eşit koşullara rağmen doğdukları ayların ocak, şubat, mart olmasını yılın ikinci yarısında özellikle son çeyrekte olmasına üstün kıldığını ifade ediyor ve buna da matta etkisi diyor. Yalnız matta etkisinin ocak ayında doğanların hepsinin başarılı olacağı anlamına gelmediğini onlarca hatta yüzlerce olumlu fırsatların birbirini izlemesi gerektiğini ifade ediyor.

Bunu şöyle harika bir metonimle anlatmıştır:

“Ormandaki en uzun meşe sadece en sert palamuttan yetiştiği için en uzun meşe olmamıştır; diğer ağaçlar onun aldığı güneş ışığını kesmediği, çevresindeki toprak derin ve zengin olduğu, fidanken hiçbir tavşan onun kabuğunu kemirmediği ve hiçbir oduncu onu vakti gelmeden kesmediği için en uzun meşe olmuştur.”

Kendi hayatımızdaki başarılar da böyledir. Başarıya giden yolda mutlaka sizi aktif hale getirecek çok güçlü destekleriniz olmalı ve bu destekler şansınızla birleşip sizi başarıya ulaştırmalıdır.

Doğduğunuz ayın sizin başarınızla ve şansınızla birleştiğinde sizi yükseltmesi gerekir.

Ve 10 bin saat kuralı…

Bir alanda uzman olabilmeniz için o işte 10 bin saat zaman harcamanız gerekir diyor.

Gladwell 10 bin saat kuralını tüm olumlu özelliklerin üzerine bina ediyor ve en zenginlerin, dünyaya adını altın harfle yazdıranların yüzlerce olumlu özelliğin bileşkesinden başarıya giden yolunu çiziyor.

Maslow’un ihtiyaçlar piramiti, fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyacı, ait olma ihtiyacı, saygı, sevgi, estetik şeklinde yükseliyor. Maslow’un piramitindeki sıralama her insan için aynıdır ve fizyolojik ihtiyaçlarını karşılamada sorun yaşayan bireyin Bill Gates olması,  Erich Smith, Steve Jobs, Mark Zuckerberg, Warren Buffet, J.P.Morgan, Paul Allen olması düşünülemez.

Hele 10 bin saat kuralı bir ömre denk geliyor ki bu kadar zamanı zengin olmayan ve fırsatları oluşturacak maddi gücü olmayanlar ulaşması insani normalizasyon açısından imkansızdır.

Yahut da kral olacaksınız. Şansınız çok büyük olacak ve iktidarınız tartışmasız bir otokrasiye dayanıyor ve saltanatınız firavun gibi ise 10 bin saate filan gerek yok; zenginsiniz.

Fırsat varsa fırsatın zamanı da harika olmalıdır.

Bill Gates aynı şartlarda 1975’te 20 yaşında değil de 30 yaşında ve maddi geçim derdi olan bir şahıs olsaydı ya Harvard’da devam eder, iyi bir şirkette mühendis olarak çalışırdı.

Harvard’ı bırakmasaydı Microsoft olmazdı.

Tüzel olarak Harvard mı büyük Microsoft mu? Tabi ki Microsoft…  Onlarca Harvard bir Microsoft eder mi?

Kitabın ilerleyen bölümlerinde Malcolm Gladwell yüzlerce binlerce yıl öncesinden beri en zengin 75 ismi listelemiş, aralarından Kleopatra ve firavunların da bulunduğu listede 14 isme dikkat çekmiş. Bunlar 1831 ile 1840 yılları arasında doğmuş; bu kişiler 30 ve 40lı yaşlardayken Amerika tarihinin en büyük ekonomik dönüşümü yaşanmış. Wall Street ve demiryollarının ortaya çıkışı ile sanayinin büyük dönüşümler yaşadığı dönemler olmuş.

Gladwell şu tespiti yapıyor:

Bu dönüşümler yaşanırken yaşınız çok önemli… 1840’lardan sonra doğmanız halinde geç kalmış olursunuz, 1820’lerden öncesinde doğarsanız yaşlı sayılırdınız, diyor. Bu 14 kişinin aynı zamanda vizyon ve yetenek sahibi olduğunu da ekliyor ve onların ocak, şubat, mart ayında doğan hokey ve futbol oyuncuları gibi olduğunu söylüyor.

Yüzlerce başarısız örneğini denemeksizin en iyisini yakalama şansınız yoktur. Başarısızlıkların yıldırdığı bir kişiyseniz başarı size çok uzak demektir.

Unutmamalı ki bir şiir harika bir mısraı için okunur.

twitter.com/bestamibozkurt

linkedin.com/bestami-bozkurt

BESTAMİ BOZKURT