Kaynağı belirsiz her olayda, komplo teorileri üretmek; müphem bir hava yaratarak meselenin izahında kolaya kaçıp, konunun daha da anlaşılamaz bir hale gelmesine neden olmaktadır. Elbette bu, benim şahsi görüşüm. Yeni korona virüsü salgınını, biyolojik gizli bir silah projesi gibi açıklayanlar var. Saygı duyuyorum. Bundan önce de yer altı plakalarını frekanslarla tetikleyip, depremler yaratan bir merkezden bahsediliyordu. Yıllar önce, Üsküdar iskelesinde bir gazete bayinde satılan kitabı ki eskiden bu tür bayilerde kitap da satılırdı, ayaküstü incelemiştim. Profesör ünvanlı yabancı bir şahıs, ayda Merihlilerin, yani Marslıların yaşadığından bahsediyordu. Bugün de benzerlerini okuyabilirsiniz. Demek ki bu tip yorumlar sadece ülkemizde değil, bazı yabancı çevrelerde de ilgi uyandırabiliyor. Şimdilik, aksi ispat edilmedikçe bu teorileri bir kenara bırakıp, görünen gerçekler üzerinden meseleye bir bakalım. Tabi bunu yaparken de ele almak istediğim konuyu, mesleki bilgi ve tecrübelerim ile bir örnek üzerinden ifade etmeye çalışacağım.

       Korona meselesi, kimi bazı çevrelerce, dünya güç merkezleri arasında komplo eksenli bir mücadele olarak değerlendirilirken; bu virüsün, bahse konu güçlerin askeri kuvvet yapılarındaki önemli unsurlarına ciddi bir tehdit olarak musallat olmaya başladığı görülmektedir. Üstelik bu konuda, sanki bir çaresizlik emareleri görünmeye başlanmış gibi bir durum da söz konusu. Örneğini vereceğim konuda, sadece bir denizci olarak yaklaşımlarımı sunmak istiyorum. İnsanlığın acı çektiği bir noktada, konuyu farklı motivasyonlarla ele almanın; şimdilik, fazla bir değer taşımayacağını düşünüyorum.

       ABD Deniz Kuvvetlerinin Pasifik Filosuna bağlı USS Theodore Roosevelt (CVN-71) uçak gemisinin komutanı Albay Brett Crozier tarafından üst makamlara gönderilen bir yazı; dünya kamuoyunda hayret, merak ve büyük bir ilgi uyandırdı.

Bu olaydan kısa bir süre önce, Rus Oscar-II sınıfı Orel (K-266) isimli nükleer denizaltıda bulunan personelin, korona nedeniyle karantina altına alındığı ve akabinde ise Hollanda denizaltısı HNLMS Dolfijn (S808)’de de Covid-19’un görüldüğü açık kaynaklarda yer almıştı. Ancak, bunun dışında yorum getirilecek bir ayrıntı basına yansımamıştı. Fakat an itibarıyla Guam adasında bulunan Roosevelt’deki durum biraz farklı. Peki, bu olayı, diğer harp gemilerinde yaşananlardan farklı kılan neydi?

Fotoğraf: USS Theodore Roosevelt (CVN-71) uçak gemisi

Kaynak: https://www.theguardian.com/world/2020/apr/01/captain-of-coronavirus-us-aircraft-carrier-4000-sailors-let-off-ship-die-theodore-roosevelt#img-1

Roosevelt uçak gemisinin komutanı, enfekte olan personelin olduğu ve virüs bulaş tehdidi nedeniyle gemideki 4 bin kişinin tahliye edilerek, bu konudaki yönergelere uygun şekilde, personelin sahil tesislerinde karantinaya alınmasını öneriyor. Gemide ilk Covid-19 tanısı konulan 33 askerden 7 tanesinde, yapılan testlerin negatif sonuç vermesine rağmen sonrasındaki 1-3 gün içinde bunların da enfekte olduklarının anlaşıldığı rapor ediliyor. Gemi dâhilinde, karantina şartlarının uygulanamayacağını ifade ederek, bu konuda ‘‘Diamond Princess’’ isimli yolcu gemisini örnek veriyor. Bu yolcu gemisinde daha uygun şartlarda alınan tedbirlerin bile birçok kişinin enfekte olmasının önüne geçemediğini ifade ediyor. Kimi bazı açık kaynaklarda ise, gemide 80 kişinin virüs testinin pozitif çıktığı ifade ediliyor.

Bir gemi komutanının, acil bir durum karşısında taleplerini ilgili yerlere iletmesi kadar normal bir şey olamaz. Ancak 30 Mart’ta yazılan bu yazının, 31 Mart’ta basına düşmesi de oldukça enteresan. Mektubun dili, başlangıçtaki resmi üsluptan, sonlara doğru daha fazla uyarıcı ve eleştirel bir mahiyete dönüyor. Özellikle ‘‘…Savaşta değiliz. Denizciler ölmek zorunda değil…’’ diyerek, önlemler konusunda ‘‘Kesin karar gerekmektedir’’ şeklinde ifade ediyor.

Yazıdaki bu son cümleler, sanki daha önce gemi ve sahil otoriteleri arasında bir görüş alışverişinin olduğunu ancak, gemi tarafından yapılan tüm görüş ve uyarılara rağmen bir sonuç alınamamış gibi bir izlenim veriyor. Diğer yandan ABD Savunma Bakanı Mark Esper, mektubu okuma şansı bulamadığını ve hiyerarşik yapıya güvendiğini söylerken; Donanma Genel Sekreter Vekili Thomas Modly ise, gemi komutanına katılmadığını ve bu geminin bir yolcu gemisi olmadığını belirterek, metodik usullerin uygulandığını ifade etmektedir. Pasifik Filosu Komutanı Oramiral John Aquilino ise, aslında aynı şeyleri düşündüklerini ancak bazı kısıtlamalara tabi olduklarını söylemektedir. Anlaşılan o ki bu yazı; üst makamlarda şaşkınlık ve rahatsızlık yaratmış durumda.

Fazla bir bilgi olmadan uzaktan bakıp, gemi komutanının yazdığı bu yazıdan sonuçlar çıkarmak elbette doğru olmayabilir. Ancak, tedbirlerin gecikmesi olasılığına bağlı olarak, emir komuta zincirinin zorlanmaya başlanmış olabileceği ihtimalini de göz ardı edemeyiz. O takdirde gemi komutanı, durumu bu şekilde ortaya koymak ve tedbir istemek zorunda kalmış olabilir.

Harp gemilerinde virüsün bulaş ve yayılması kapsamında alınabilecek önlemler, diğer resmî kurumlarda alınan tedbirlerden çok farklı ve meşakkatli bir süreci doğurabilir. Bunlar çok ciddi ve katı tedbirler olacaktır. Bu maalesef böyle ve kaçınılmaz. Ancak ilk defa karşınıza çıkan bu virüsün de hiç affı yok. Peki, neler yapılabilir?

Gemilerin karayla ilişkisini kesip, uzun bir süre eğitim ve tatbikat maksatlı seyre çıkarabilirsiniz. Döndüklerinde ise, gemi ve personeli sahilde izole edebilirsiniz. Çünkü siz onları kendi sosyal çevresine geri gönderdiğinizde; tıbbın şimdilik çaresiz olduğu bir durumda, enfekte olmamalarının hiçbir garantisi yok. Bu, kıyı birlikleri için de geçerli. Biyolojik bir tehdide karşı, uzun sürecek bir angajman uygulanması gerekiyor. Aksi takdirde, gemilerin harbe hazırlık seviyelerinin düşmesi gibi ciddi bir risk altına girersiniz. Gemideki bir personelin eksikliği çoğu zaman önemli sorunlara yol açabilir. Diğer yandan hepimiz insanız ve ailelerimiz var. Bu durumun personel ailelerini etkilememesi için de sahil otoriteleri, gemi ve aileler arasında çok iyi ve sıkı bir koordinasyon kurulması gerekiyor.

Bu kapsamda, 4 bin kişinin yaşadığı uçak gemisinin komutanı da şahsına verilen her vazifenin başarılması ve virüs tehdidiyle mücadele ikilemi içinde; üst makamlardan kendisini ve gemisini rahatlatacak, kendi deyimiyle ‘‘Kesin karar’’ gerektiren tedbirleri beklediği anlaşılıyor. Bir harp gemisinin durumunu, en iyi gemi komutanı bilir. O nedenle, şimdilik, bu noktadan sonra yorum yapmanın doğru olmayacağını düşünüyorum.

Tüm dünya donanmalarının zor ve kompleks bir sorunla karşı karşıya kaldıklarını değerlendiriyorum.

Peki, bizdeki durum nedir? Olumsuz resmi bir bilginin şimdilik olmaması, elbette sevindirici bir gelişme. Açık kaynaklara yansıyan bilgilere bakıldığında, gemilerimizin milli ve NATO tatbikatlarında bolca boy gösterdiğini görebilirsiniz. Yunan basınının ve Fetö kaçkınlarının tezviratlarına bakarsanız, bu durumdan oldukça rahatsız oldukları anlaşılıyor. Bu iyi bir şey. Tabi çok dikkatli olmak gerekiyor. Gücü çok ekonomik kullanmamız ve ihtiyaçlarımızı da iyi belirleyip iyi planlamamız lazım. En ufak bir sıkıntı, dünyadaki örneklerinde olduğu gibi, bizi zora sokabilir. Virüsün tanımı ve yayılması konusunda hala çok soru işaretleri var. Biraz zaman, sabır ve itidal gerekiyor.

Netice itibarıyla, yer altı plakalarını frekanslarla tetikleyip, depremler yaratan bir merkezin bulunduğu iddia edilen bir ülkenin uçak gemisinin, hali pürmelali ortada. 21. yüzyılın alışık olmadığımız tehditleri ne uçak gemisi ne tank ne de top dinliyor. Belli ki birçok kavram değişime maruz kalacak. Bunun için de hazırlıklı olmalıyız. Ancak yazımın başında da söyledim, ispat edilmemiş komplo teorilerine inanmıyorum. Bu virüs; değişen dünya iklimi, çevresel şartlar ve insanoğlunun bir kısmının doğaya ve yaşama ihanetiyle ortaya çıkmış gözüküyor. Fakat her şeyin düzeleceğine inanıyor ve bu olağanüstü şartlarda, denizde kim olursa olsun herkese kolaylık diliyorum. Selametle…

Kaynaklar:

Starr, Barbara, Browne, Ryan, ‘‘Commander of aircraft carrier hit by coronavirus outbreak warns Navy 'decisive action' is needed’’, CNN Politics, 01 Nisan 2020, https://edition.cnn.com/2020/03/31/politics/aircraft-carrier-coronavirus-outbreak/index.html  (01 Nisan 2020)

LaGrone, Sam, ‘‘Carrier Roosevelt CO Asks Navy to Quarantine Entire Crew Ashore as COVID-19 Outbreak Accelerates’’, USNI News, 31 Mart 2020, https://news.usni.org/2020/03/31/carrier-roosevelt-co-asks-navy-to-quarantine-entire-crew-ashore-as-covid-19-outbreak-accelerates  (01 Nisan 2020)

Crozier, B.E., Captain, ‘‘Request For Assistance In Response To Covid-19 Pandemic’’, Mektup Metni, 30 Mart 2020,  https://assets.documentcloud.org/documents/6821824/TR-COVID-19-Assistance-Request.pdf  (01 Nisan 2020)

‘‘US sailors will die unless coronavirus-hit aircraft carrier evacuated, captain warns’’, The Guardian, 01 Nisan 2020, https://www.theguardian.com/world/2020/apr/01/captain-of-coronavirus-us-aircraft-carrier-4000-sailors-let-off-ship-die-theodore-roosevelt  (01 Nisan 2020)

Nilsen, Thomas, ‘‘Entire crew of nuclear submarine in coronavirus quarantine’’, The Barents Observer, 28 Mart 2020, https://thebarentsobserver.com/en/security/2020/03/nuclear-submarine-crew-coronavirus-quarantine  (01 Nisan 2020)

‘‘Dutch submarine cuts off mission after corona alert on board’’, Dutch News NL, 31 Mart 2020, https://www.dutchnews.nl/news/2020/03/dutch-submarine-cuts-off-mission-after-corona-alert-on-board/ (01 Nisan 2020)

Sutton, HI, ‘‘Another Submarine Quarantined: Nowhere Is Out Of Reach Of Coronavirus’’, Forbes, 30 Mart 2020, https://www.forbes.com/sites/hisutton/2020/03/30/another-submarine-quarantined-nowhere-is-out-of-reach-of-coronavirus/#6e6c2c1a4adf  (01 Nisan 2020)