“Devir gazetesinin adı bilinse de örnek sayıları görülmemişti. Ankara Milli Kütüphane’de bulunan 57 sayılık bir koleksiyon, bu gazetenin incelenip tanıtımı ile İzmir’in ilk özel gazetesinin Devir olduğu gerçeğini de ortaya çıkardı. Devir’in Türkçe yanında,  “I Epohi” adıyla Rumca da basıldığına dair bilgimiz var. Pazartesi ve Perşembe günleri yayımlanan Devir’in ilk sayısı, 5 Eylül 1872 (24 Ağustos 1288 / 3 Receb 1289-Perşembe) tarihini taşır”

İzmir’de çıkan gazetelerin, yerel özellikleriyle, bölge gazetesi konumunda olduklarını görülüyor. Merkezi İzmir olan Aydın vilayetinin yalnızca resmi haber ve bildirilerine yer veren, başlangıçta bir tarafı Türkçe, bir tarafı da Rumca yayımlanan gazetenin ilk sorumlu müdürü ve başyazarı İzmir’in, ilk Müslüman Türk gazetecisi Mehmet Salim Bey. Aydın Gazetesi’nin yönetim sorumluluğunun bir süre sonra Mehmet Salim Bey’den alınıp Grigorios Karidis’e verilmesi, İzmir basınında ilginç çekişmelere, tartışmalara da neden olur. Mehmet Salim Bey, vilayet gazetesi olan Aydın’dan ayrılınca, İzmir’in Türkçe yayını Devir’i çıkarır.  Gazetenin, alt başlığında yer alan, yayın ilkelerinin özeti olan tümcedeki,“Menâfi'-i milliye ve mevâd-ı mülkiyye ve politikadan bahseder Türk gazetesidir" açıklaması, bugün bize “ne var bunda?” sorusunu sordurabilir. Ancak basın tarihimizde tanzimat yıllarında Türk kökenli aydınların, gazetecilerin, kolay kolay bir gazete yayımlama “imtiyazı” alamadıklarını öğrenince iş değişir. Bir de Osmanlı yerine “Türk” adının özellikle kullanılması çok önemli. O dönemde, “Türk olmak” fikrinin çok önemsenmediği dikkate alınırsa, düşünsel anlamda bunun ne kadar büyük ve önemli bir adım olduğu anlaşılır. 

Yine Efdal Sevinçli’ye kulak verelim..

“Mehmet Salim Bey, Devir Gazetesini çıkartma kararını, ilk sayıda yazdığı, “Mukaddime” de şöyle açıklıyor. “İzmir’de günden güne çoğalmakta olan Rumca, Ermenice, Yahudice ve Fransızca matbûâta karşı Türkçe bir gazetenin mefkûdiyyeti gayret-i milliye ve muhabbet-i vataniyyemi tahrîk eylediğinden bi-listid‘â aldığım müsâadeye mebni (DEVİR) nâmında bulunan işbu gazetenin tab ve ihrâcına besmelekeş mübâderet oldum.” Bu önsöz günümüz Türkçesiyle şöyle tercüme edilebilir: İzmir’de günden güne çoğalan Rumca, Ermenice, Yahudice ve Fransızca gazetelerin yanında Türkçe bir gazetenin eksikliği, yokluğu, millî duygularımı, yurtseverliğimi harekete geçirdi. Bir dilekçeyle aldığım yayın iznine dayanarak Devir adıyla bu gazetenin basımına ve dağıtımına besmele çekerek giriştim”

Devir tarihçesinden uzun uzun bahsetmemin nedeni önümüzdeki Perşembe tam 148 yıl sonra yine İzmir kökenli Devir dergisinin yayın hayatına başlayacak olması. Bir zamanların popüler dergileri Nokta, Aktüel ve Tempo çizgisinde tamamen bağımsız hazırlanan dergi sadece ege bölgesinde değil diğer kentlerde de dağıtılacak. Derginin genel yayın yönetmenliğini üstlenmem nedeniyle sık sık sorulara muhatap olduğum için açıklama yapma gerekliliğini duyuyorum.

N Gazete İzmir temsilciliği ve köşe yazarlığından vazgeçmiş değilim.

N Gazete’nin yeri bir başka.