Sosyal medyada dün başlayan alarm, 5 yıl önce Kovid pandemisi ilan edilmesine giden zeminle oldukça benzer özellikler taşıyor. Çin’deki hastanelerden paylaşılan görüntülerle bir panik ortamının tohumları atılıyor

2020 yılına yeni giren dünya sosyal medyada başlayıp ana akım medya ile devam eden bir ‘gizemli hastalık’ kaosuyla çalkalanmaya başladı. Paylaşılan görüntüler halihazırda bilinmeyen bir düşmana karşı nasıl mücadele edilmesi gerektiğini bilmeyen insanoğlu üzerinde büyük bir psikolojik baskı oluşturdu. Netice olarak Kovid virüsü ile tanışıldı ve ruhsal travmaları yıllarca sürecek pandemi ilan edildi. Küresel ilan edilen karantinalar pek çok bireyin psikolojik olarak derin yaralar almasına neden oldu, bir süre sonra ‘tek tedavi ve önlem’ olarak sunulan aşılar ise tartışmaları bambaşka bir boyuta taşıdı. Virüs çok sayıda can aldı, toplu ölümler yaşandı, bununla beraber bıraktığı panik hali hala etkisini sürdürüyor.

GİZEMLİ HASTALIK ARGÜMANI

Bu paniğin oluşmasındaki birincil nedenlerden biri, daha sonra pek çoğunun sahte olduğu anlaşılan ‘gizemli hastalık’ görüntüleri oldu. Sokakta yürürken birden düşen insanlar, hastanelerdeki kalabalıklar, solunum cihazına bağlanan hastalar… Elbette mevcut bir sağlık riski varken önlem alınması elzemdi, ancak panik dalgası ile psikolojik kontrol sağlamak, özellikle görünmeyen bir düşman karşısında mücadele etmeye çalışırken kolay oldu.

MAYMUN ÇİÇEĞİ BÖLÜMÜ İLGİ GÖRMEDİ

Ağustos ayına geri dönelim: Dünyanın gündemi bir anda ‘maymun çiçeği virüsü’ oldu: Medyada peş peşe gelen vaka haberleri ‘acaba aşısı veya tedavisi var mı’ sorularını da beraberinde getirdi. Vücudunda bir döküntü gören herkesin aklında ‘acaba’ oluşması sağlandı. Ancak Kovid pandemisi sonrası antrenmanlı olan dünya, aslında ilk vakasının 70’li yıllarda görüldüğü, 2022 yılında artan vakalarla küresel olarak bilinirlik kazandığını kısa bir araştırma ile öğrendi. Netice olarak yeni bir ‘karantina’ ve/veya pandemi ilanı olmadı.

krematoryumların fazla mesai yaptığı bilgileri servis edildi. Bazı medya kuruluşları bu hastalığın HMPV olduğunu yazdı ve ülke ülke risk haritaları oluşmaya başladı.

Peki neydi bu hastalık…

GRİP VE ZATÜRRE

Havaların birden soğuması, okulların açık olması, tatillerde kalabalıkların daha fazla bir arada bulunması gibi faktörlerle bulaşıcı hastalıkların görülme oranı her sene olduğu gibi bu yıl da artışta. Genelde benzer özellikler taşıyan bu salgınlar arasında genellikle biri yaygın oluyor ve bu sene ilk belirtileri arasında öksürük, ateş ve burun tıkanıklığı/akıntısı gibi grip benzeri semptomlar var. Sıradan griplere göre görece şiddetli seyreden hastalıkta hastane yatışları, her hastalıkta olduğu gibi çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde daha fazla.

NEDİR BU HMPV

2001 yılında keşfedilen HMPV’nin tıp dilindeki açılımı metapnömovirüs: Solunum sinsityal virüsü (RSV) ile aynı aileden (yani başka bir grip benzeri virüs)

Diğer benzer virüsler gibi, HMPV de genellikle öksürme ve hapşırma yoluyla yayılan damlacıklar, sarılma veya öpüşme gibi insan teması ve virüsle kirlenmiş yüzeylere ve nesnelere ve ardından ağza, buruna veya gözlere dokunma yoluyla kişiden kişiye yayılıyor.

Hastalığın bulaşını azaltmak için ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), ellerin sık sık sabun ve suyla yıkanmasını, yıkanmamış ellerle yüze dokunmaktan kaçınılmasını ve hasta insanlarla yakın temastan kaçınılmasını öneriyor.

Grip benzeri semptomları olan kişilere ise öksürürken veya hapşırırken ağızlarını kapatmaları, ellerini sık sık sabun ve suyla yıkamaları, bardak ve çatal bıçak takımlarını başkalarıyla paylaşmaktan kaçınmaları, başkalarını öpmemeleri ve iyileşmek için evde kalmaları öneriliyor.

HMPV BELİRTİLERİ NELER

HMPV’nin belirtileri öksürük, ateş ve burun tıkanıklığı veya akıntısı, boğaz ağrısı, döküntü, hırıltı gibi diğer grip benzeri hastalıklara benziyor.

Bazı durumlarda, hasta kişiler nefes darlığı yaşayabilyoir ve bu bronşite (akciğerlerin hava yollarının iltihabı) veya zatürreye (akciğerlerin kendilerinin iltihabı) dönüşebiliyor.

Hastalığın süresi hastanın belirtilerinin şiddetine bağlı, ancak genellikle gribe benziyor.

HMPV YENİ BİR PANDEMİYE YOL AÇAR MI

HMPV nispeten yakın zamanda tanınan bir virüs, bu nedenle özel bir tedavi ve aşısı yok.

HMPV'li kişilere genellikle grip tedavisi uygulanıyor ve vücut enfeksiyonla savaşırken evde kalmaları tavsiye ediliyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün hastalık hakkında yaptığı güncel bir duyuru henüz yok.

ÇİN’DEKİ DURUM NEDİR

Şu anda, Çin'de olası bir HMPV salgınının kapsamı ve ciddiyeti hakkında güvenilir kaynaklardan yeterli bir bilgi yok: Bu da bir pandemi riskini doğru bir şekilde tahmin etmeyi sağlamıyor. Yayılan görüntüler herhangi bir hastanenin yoğun saatlerde çekilen görüntüleri ile benzerlik taşıyor. Söz konusu görüntülere eklenen ses ve müzik, psikolojik olarak insanları etki altına alıyor ve hala taze olan pandemi korkularını körüklüyor.

Tedbiri elden bırakmamakta fayda var, semptomları yaşayanların sağlık kuruluşlarına gitmeleri elbette mühim, ancak bunun bir ‘gizemli hastalık’ paranoyasına dönüşmeden önce bilinçlenme de oldukça önemli bir yere sahip…