Kamu bankalarının 31 Ocak-14 Şubat döneminde döviz açığı 2 milyar dolardan 4,6 milyar dolara yükseldi. Söz konusu tarihler arasında dolar/TL 6 seviyesini aşmıştı.

31 Ocak 2020’de 5,98 seviyesinde olan dolar/TL kuru 20 Şubat 2020’de 6,09’a yükselirken, bu süreçte Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) net rezervi 9,2 milyar dolar azaldı.

TCMB Analitik Bilanço verilerine göre, 31 Ocak 2020’de 33 milyar 917 milyon dolar olan TCMB’nin altın dahil net rezervi, 20 Şubat’ta 24 milyar 733 milyon dolara geriledi. 20 gündeki düşüş yüzde 27’ye ulaştı.

İdlib kaynaklı jeopolitik gerilimle birlikte dolar/TL kuru, dün 6,12 seviyelerine kadar yükselirken, son dönemde kamu bankalarının yoğun döviz satışı yaparak kura müdahale ettiği Bloomberg tarafından iddia edilmişti.

Nitekim, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre 31 Ocak 2020’de 2 milyar 15 milyon dolar olan kamu bankalarının döviz pozisyon açığı, 14 Şubat’ta 4 milyar 630 milyon dolara yükseldi.

NET REZERVİN 18,5 MİLYAR DOLARI SWAP

TCMB’nin dış varlıklarından toplam döviz yükümlülükleri çıkarıldığında net rezerv rakamına ulaşılıyor. TCMB’nin brüt rezervlerinin tamamı kendisine ait döviz ve altınlardan oluşmuyor. Yurt içindeki bankaların TCMB’de “zorunlu karşılık” olarak tuttukları döviz ve altınlar ile kamunun dövizleri çıkarıldığında net rezerv rakamına ulaşılıyor.

31 Aralık 2019 itibarıyla net rezerv içinde TCMB’nin bankalardan ve Çin ile Katar’dan döviz alıp TL verdiği swap işlemleriyle net rezervine dahil ettiği yaklaşık 18,5 milyar dolar da bulunuyor.

MERKEZ BANKASI'NIN NEDEN REZERVİ OLUR?

Merkez Bankası'nın elinde yüklü miktarda döviz ve altın bulunuyor. Merkez'in elindeki dövizlere ‘brüt döviz rezervi' ismi veriliyor. Brüt döviz rezervinin içinde bankaların tuttukları mevduata karşılık yatırdığı zorunlu karşılıklar ve bankalar ile yaptığı takaslardan (swap) elde ettiği döviz de bulunuyor.

Bu zorunlu karşılıkları çıkardığımızda (bankaların parası) ne rezerv ortaya çıkıyor. Merkez Bankası finansal ve reel sektörün döviz ihtiyacını karşılamak aynı zamanda gerektiği hallerde kura müdahale etmek için döviz rezervini kullanabiliyor. Yani Merkez Bankası kur dalgalandığında döviz rezervini kullanarak (yani piyasaya dolar satarak) kuru dengelemeye çalıştığı oluyor.