Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün ”Memleketimiz baştan nihayete kadar hazinelerle doludur. Biz o hazineler üstünde aç kalmış insanlar gibiyiz. Hepimiz bu hazineleri çıkarmak, servet ve refahımızın kaynaklarını bulmak vazifesiyle mükellefiz” sözü ile milli madenlerimizin çok önemli bir varlık olduğunu ve bu zenginliklerimizin ekonomik bir şekilde milli duyarlılıkla işletilmesi konusunda Türk milletine hedef vermiştir.

Ancak; bu hedef bir yana son günlerde Varlık Fonunun yabancılaştırılacağı mesajları verilmektedir. Varlık Fonundaki şirketlerden biriside Eti Maden İşletmeleri bünyesindeki bor mineralleridir.

Milli madenler içinde bor elementi de çok değerli ve stratejik bir öneme sahiptir. Bor elementi nedir ve değerli oluşu nereden kaynaklanmaktadır.

Bor madeni, doğada saf bir şekilde oluşmasına rağmen, oksitlenmiş bor bileşiği boratlar eski çağlardan beri bilinip, kullanılmaktadır.Sodyum kökenli olanları Tinkal, Kalsiyum kökenli olanları Kolemanit ve Sodyum-Kalsiyum kökenli olanları ise Üleksit olarak isimlendirilmektedir.Başka bileşikleri de olmasına rağmen ticari olarak bu üç tür bor elementi kullanılmaktadır.

Günümüzde önemi çeşitli çevrelerde sıkça vurgulanan bor elementinin varlığı 4.000 yıldan bu yana bilinmektedir.Bundan 4.000 yıl önce Tibet’te keşfedilen bor Babilliler tarafından uzak doğudan getirilerek altın işlemesinde, Mısırlılar da mumyalama işlemlerinde, Romalılarda cam imalatında, yine Romalılar ve eski Yunanlılarda ise temizlik işlerinde kullanılmıştır.İlk kez ilaç olarak da, milattan sonra dokuzuncu asırda Arap doktorlar tarafından istifade edilmiştir.Onuncu asırda da Çin’de seramik ve cam üretiminde kullanıldığı çeşitli kaynaklar tarafından belirtilmektedir.Eski çağlarda Sümerler ve Etiler tarafından da bor bileşiklerinin altın ve gümüş işlemeciliğinde lehim elemanı olarak kullanıldığı tahmini bazı kaynaklarda yer almaktadır.

Geçmiş asırlarda keşfedilip o çağın endüstri ve sanat alanlarında kullanılan bor minerali şimdilerde ise; cam sektöründe, fotoğraf ve görüş sistemlerinde, spor malzemeleri üretiminde, elektronik bilgisayar ve ileri teknoloji endüstrisinde, uzay ve havacılık sanayinde, askeri savunma sanayinde, tıbbi cihaz ve ilaç sanayinde, kimya, tarım ve seramik sanayilerinde, nükleer uygulamalar, enerji depolama, metalürji, otomobil üretimi, gemi inşa sektörü, sanayi ve teknolojideki gelişmeler bağlamında ileri malzemelerin temel girdisi yanında yakıt katkı maddesi olarak da kullanılmaktadır.

Çok geniş bir alanda çeşitli şekillerde kullanım alanı bulan ve teknolojinin dolayısıyla ekonominin önemli bir unsuru olan bor elementinin bu rolünün gelecek zamanlarda daha da artarak vazgeçilmez olacağı şimdilerde dahi görülmektedir. Dünya görünür bor rezervinin %73’ü ülkemizde bulunmaktadır.

Saydığımız örneklerden de anlaşılacağı üzere; ileri teknoloji malzemelerinin temel girdisi bor ve rafine bor ürünleri olup, çağdaş ürün içeriğinde yoğun bir şekilde bor elementi yer almaktadır.

Bor ve rafine bor ürünleri ile ilgili olarak bir kısmına değindiğimiz kullanım alanları bor ürünlerini giderek daha da önemli kılmaktadır. Teknolojik gelişmeler sanayide geleneksel malzeme kullanımını azaltmakta bunun yerine alternatif olan yeni girdiler tercih edilmektedir. Bu bağlamda özellikle metal malzeme girdisine bağlı üretim, yerini bor gibi ileri malzeme ve kompozit malzeme denilen girdilere bağlı üretime terk etmektedir.

Nitekim ileri teknoloji gerektiren havacılık, uzay çalışmaları, ulaşım sektöründeki makine ve teçhizat, enerji sektöründe kullanılan ekipmanlar seramik türü ihtiyaç malzemelerinin üretiminde bor maddesi katkı olarak kullanılmaktadır.

Dünya görünür bor rezervinin yaklaşık %73’üne sahip olan ülkemizdeki bor rezervlerinin yüksek kalitede ve sanayide kullanım açısından çok el verişli olması da ülkemiz için çok önemli bir şanstır. Ekonomik açıdan en makbul boratlar olan boraks, kolemanit ve üleksit ülkemizde büyük miktarlarda bulunmaktadır.

Türkiye’nin bilinen bor rezervi 3,3 milyar ton’dur. Konsantre bor elementi fiyatı ise 300 dolar / ton civarındadır. Sadece rezervin değerini buyurun sizler hesap edin. Bu değer konsantre bor üzerinden yapılan bir hesap, gerekli teknoloji sağlanıp türevleri üretildiğinde bu tutar katlanarak büyüyecektir. Bu denli kıymetli bor elementine sahip olmamız dünya piyasalarında bize mukayeseli bir üstünlük sağlamaktadır. Çünkü dünya bor rezervinin %73’üne sahip olmamız, bu konuda tekel konumunda olmamızın bir göstergesidir. Bu avantaj yabancılaştırma yoluyla yabancı sermayeye nasıl devredilebilir. Buna hangi izan, hangi vicdan, hangi milli duygu ve hangi ekonomik hassasiyet katlanabilir.

Bu itibarla; ülkemizin çok önemli bir doğal kaynağa sahip olduğu görülmektedir. Ancak daha da önemlisi, söz konusu maden zenginliğimizi , ekonomik büyümenin ve gelişmenin olmazsa olmazı olan öğrenmenin ve yenilikçiliğin büyük önem kazandığı günümüzde en akılcı şekilde, ülkenin teknolojik ve ekonomik büyümesini hızlandıracak şekilde kullanmamız gereklilik arz etmektedir.
Bor elementinin; çok önemli bir girdi olarak geniş kullanım alanına sahip olması, ileri teknolojilere yönelik çalışmalara zemin hazırlaması ve yakıt malzemesi gibi yeni potansiyel taşıması durumuna bakıldığında, bir bor hazinesine sahip olan Türkiye’de bu çerçevede gerekli yatırımlar yapıldığında ülkemizin daha da gelişmesine önemli katkılarda bulunacağı yadsınamaz bir gerçektir.

Bor minerallerinin bırakın yabancılaştırılmasını, ileri teknolojilerin geliştirilmesinde, bor mineralinin oynadığı önemli rol, bu element ve bileşikleriyle ilgili zaman kaybetmeden gerekli alt ve üst yapı yatırımlarının biran önce realize edilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamdaki en önemli unsur ise ülkenin teknolojiyi izleyen konumdan çıkarılıp, teknolojiyi üreten, yenilikler yaratan konuma gelmesidir. Bu itibarla bor ve türevlerinin ileri teknolojinin bir enstrümanı haline getirilmesi konusunda bilimsel araştırmalara ağırlık verilmesi gereklilik arz etmektedir.